آقطی سیاه سامبوکاس نیجر خمان خمان الاسود

آقطی سیاه (Sambucus nigra).

به انگلیسی:

It is most commonly called Elder, Elderberry, Black Elder, European Elder, European Elderberry, European Black Elderberry,[2][3] Common Elder, or Elder Bush when distinction from other species of Sambucus is needed. It grows in a variety of conditions including both wet and dry fertile soils, primarily in sunny locations

آقطی سیاه که در مناطقی از ایران انگور کولی و خمان کبیر نیز نامیده می‌شود درختچهای است که ارتفاع آن در نواحی مساعد به ۱۰ متر می‌رسد. این درختچه معمولاً در کنار جاده‌ها و حاشیه جنگل‌ها و در نواحی مرطوب و سایه‌دار می‌روید.
محتویات [نمایش]
کلیات گیاه‌شناسی [ویرایش]

آقطی سیاه از زمانهای قدیم مورد مصرف مردم بوده و از آن برای رفع امراض مختلف مانند دفع بلغم و صفرا استفاده می‌کرده‌اند. برگ‌های آن سبز رنگ، بیضوی، دندانه دار، بیدره و مرکب از ۵ تا ۷ برگچه می‌باشد. اگر برگ‌ها شکسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد می‌شود.همه قسمت سبز گیاه سمی هستند.
گلهای آن سفید و خوشه‌ای است که در اواخر بهار ظاهر می‌شود. میوه آقطی سیاه گوشتی، ریز مانند انگور و برنگ آبی سیر می‌باشد. قسمت مورد استفاده این درختچه گل، برگ و پوست داخلی ساقه آن است. آقطی سیاه در ایران در نواحی آذربایجان و همدان می‌روید.
نامهای دیکرآقطی: خمان-سبوقه-خمان کبیر-آقطی سیاه-تر-دارگن-انکورکولی-خمان صغیر-پلم-پلخون-شون و آقطی سرخ می باشد
ترکیبات شیمیایی [ویرایش]

پوست این درختچه و برگ آن دارای موادی مانند سامبوسین Sambucine سامبو نیگرین Sambunigerine، کولین، سیکوتین Cicutine و مقدر کمی نیترات پتاسیم می‌باشد. در گلهای آن الدرین Elderine و مقدر کمی اسانس وجود دارد. میوه آقطی سیاه درای کریزان تمین Chrysanthemin، مواد قندی، اسانس، صمغ، اسید والزیانیک و اسید استیک می‌باشد.
خواص داروئی [ویرایش]

آقطی سیاه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. پوست ثانوی (داخلی) ساقه و ریشه آن از نظر طبی موثرترین قسمت‌های این گیاه است.
۱- در درمان رماتیسم و درد مفاصل موثر است.
۲- ادرارآور است.
۳- ملین و ضد یبوست می‌باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده‌است.
۴- دم کرده برگهای خشک شده آن در رفع اسهال موثر است.
۵-برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر، برگهای تازه این گیاه را له کرده و یا اینکه از آن پماد تهیه کنید و روی بواسیر دردناک بگذارید.
۶- درمان کننده استسقاء یم باشد و آب اضافی را از بدن و از بین انساج خارج می‌سازد.
۷- برای از بین بردن خارش بدن، پوست ساقه آنرا در روغن بجوشانید و سپس آنرا صاف کرده و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمت‌هایی که خارش دارد بزنید.
۸- برای جوشخوردن استخوان و مداوای شکستگی استخوان، از دم کرده ریشه این درختچه استفاده کنید.
۹- دم کرده گلهای خشک شده آقطی سیاه درمان کننده گریپ، سرما خوردگی، بیماریای دستگاه تنفسی و نقرس می‌باشد.
۱۰- جوشانده گلهای خشک شده این گیاه برای معالجه برونشیت و ذات الجنب مفید است.
۱۱- بخور گلهای آقطی سیاه برای درمان بیماریای سل مفید بوده و اخلاط چسبناک را از گلو خارج می‌سازد.
۱۲- بیماریهای کلیه و مجاری ادرار را درمان می‌کند.
۱۳- سنگ کلیه را خارج می‌سازد.
۱۴- شیرمادران شیرده را زیاد می‌کند.
۱۵- در درمان بیماریهای صرع مفید است.
۱۶- جوشانده گلهای خشک شده آقطی سیاه را بصورت کمپرس روی زخم‌های اگزما بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت.
۱۷- خوردن میوه آقطی سیاه مالیده آن به سر باعث سیاه شدن مو و تقویت مو می‌شود.
۱۸- جوشانده گلهای آقطی سیاه را روی سوختگی‌ها بگذارید و کمپرس کنید ف اثر شفابخش درد.
۱۹- برای از بین بردن ورم چشم می‌توان چشم را با جوشانده گلهای این گیاه شستشو داد.
۲۰- جوشانده برک این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می‌برد.
۲۱- اگر پوست حساس درید برای شستن صورت یا پاک مدرن آرایش از دم کرده آقطی سیاه استفاده کنید.
۲۲- برای شادابی پوست صورت از بین بردن لکه‌ها و کک و مک می‌توان از ماسک زیر استفاده کدر:
گلهای خشک شده آقطی سیاه را دم کنید و مقدری پودر باقلای خشک را در ظرفی بریزید سپس دم کرده آقطی سیاه را روی آن ریخته و خمیری تهیه کنید. این خمیر را بصورت ماسک روی صورت بگذارید و پس از یک ربع ساعت بجوشانید این ماسک را هر روزه روی پوست خود بگذارید تا صورت را جوان و شاداب کند.
طرز استفاده: ۱) جوشانده : مقدر ۶۰ گرم پوست ساقه، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد. سپس آنرا صاف کنید.
۲) شراب آقطی سیاه: ۱۵۰ گرم پوست ساقه یا ریشه این گیاه را در یک لیتر آب شراب سفید ریخته وبگذارید بمدت ۱۵ روز بماند البته هر روز آنرا هم بزنید. پس از اینمدت آنرا صاف کرده و در شیشه دربست نگهدری کنید. مقدر مصرف این شراب یک قاشق سوپخوری و سه بار در روز است.
۳) سرکه آقطی سیاه: ۱۰-۲۰ گرم برگهای خشک شده این درختچه را در یک لیتر سرکه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آنرا بهم بزنید . پس از این مدت آنرا صاف کرده و در شیشه دبست نگهدری کنید. مقدر مصرف این شراب سوپخوری و سه بار در روز است.
۴) دم کرده آقطی سیاه: مقدر ۱۰۰ گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت ۱۰ دقیقه دم کنید. از این دم کرده یم توانید برای شستشوی زخم‌ها استفاده کنید.
۵) شیره یا آب میوه: میوه‌های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود. مقدر مصرف این شیره یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می‌باشد.
۶) شراب آقطی سیاه: آب میوه را گرفته و با هم وزن آن قند مخلوط کنید. سپس این مخلوط را بجوشانید ا شربت غلیظی بدست آید.
مقدر مصرف این شربت یک قاشق غذا خوری قبل از هر غذا است
مضرات [ویرایش]

استفاده زیاد از آقطی سیاه ممکن است باعث تهوع و همچنین ورم رودهها شود.
آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد مزاج حتماً باید آنرا با عسل بخورند.
منابع [ویرایش]

[نمایش]
ن • ب • و
گیاهان دارویی و ادویه‌جات
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آقطی سیاه موجود است.
رده‌ها: سام‌بیکاس گیاهان آفریقایی گیاهان باغی گیاهان دارویی گیاهان در اروپا گیاهان طبی

قس عربی

الخَمَان الأسود (الاسم العلمی: Sambucus nigra) (یعرف بعدة أسماء: البیلسان، بلسم، بشام، بلسم، ثمر البلسان، حب البلسان، المنشم، البرلة; الأسماء المتداولة; البیلسان الاسود، الخمان الکبیر، الخابور، ودمدمون) هو نوع نباتی ینتمی إلى جنس الخَمَان من الفصیلة المسکیة.
[عدل]الوصف النباتی

الثمرة عوزة سوداء اللون. شجرة البیلسان کبیرة نفضیة، عروقها مقوسة ولحاؤها رمادی إلى بنی ومضلع بعمق. لب الساق والعروق أبیض. الأوراق مرکبة متقابلة وتحتوی کل ورقة خمس أو سبع وریقات بیضویة إلى رمحیة ومسننة الأطراف. الأزهار صغیرة بیضاء اللون إلى مصفرة عطرة وتوجد الأزهار على قمم الاغصان فی مجامیع على شکل مظلة. الثمار عبارة عن عنبات سوداء کرویة صغیرة لامعة محمولة أو مصفوفة على فروع حمراء. الموطن الاصلی للنبات أوروبا، بالإضافة إلى المشرق العربی وجنوب غرب آسیا والمغرب العربی. یزدهر نموه فی الغابات والاراضی البور، ویوجد حالیاً فی معظم البلدان المعتدلة، وغالباً مایزرع حیث ینبت من الفسائل الجزء المستعمل من هذه النتبة الاوراق، الازهار، الثمار.[1] [2][3]
[عدل]المحتویات الکیمیائیة



ثمار الخَمَان الأسود
تحتوی الأوراق على غلوکوسیدات سیانوجینیة اما الازهار فتحتوی علی فلافوثیدات واهم مرکب فیها مرکب الروتین وکذلک حمض الفیثولیک وتربینات ثلاثیة وسیترولات وزیت طیار وحمص العفص. اما الثمار العنبیة فتحتوی على فلافونیدات وانثوسیانینات وفیتامین ا، ج.
[عدل]مراجع

^ Sambucus nigra at Flora Europaea
^ Sambucus nigra (TSN {{{ID}}}). Integrated Taxonomic Information System.
^ Sambucus nigra at USDA PLANTS Database
شاهد المزید من الصور والملفات فی ویکیمیدیا کومنز حول: خمان أسود
توجد فی ویکی أنواع معلومات أکثر حول: Sambucus nigra
هذه بذرة مقالة عن نبات تحتاج للنمو والتحسین، فساهم فی إثرائها بالمشارکة فی تحریرها.
تصنیفات: نباتات أفریقیاحیاة نباتیة فی أوروبانباتات سامةمسکیةنباتات الشامنباتات المغرب العربینباتات طبیة

قس انگلیسی

It is most commonly called Elder, Elderberry, Black Elder, European Elder, European Elderberry, European Black Elderberry,[2][3] Common Elder, or Elder Bush when distinction from other species of Sambucus is needed. It grows in a variety of conditions including both wet and dry fertile soils, primarily in sunny locations.
Contents [show]
[edit]Description



Fruit cluster


Flowers
It is a deciduous shrub or small tree growing to 4–6 m (rarely to 10 m) tall. The bark, light grey when young, changes to a coarse grey outer bark with lengthwise furrowing. The leaves are arranged in opposite pairs, 10–30 cm long, pinnate with five to seven (rarely nine) leaflets, the leaflets 5–12 cm long and 3–5 cm broad, with a serrated margin.
The hermaphrodite flowers are borne in large corymbs 10–25 cm diameter in mid summer, the individual flowers white, 5–6 mm diameter, with five petals; they are pollinated by flies.
The fruit is a dark purple to black berry 3–5 mm diameter, produced in drooping clusters in the late autumn; they are an important food for many fruit-eating birds, notably Blackcaps.
[edit]Subspecies
See also: Sambucus
There are several other closely related species, native to Asia and North America, which are similar, and sometimes treated as a subspecies of Sambucus nigra. The blue or Mexican elderberry, Sambucus mexicana, is now generally treated as one or two subspecies of S. nigra, ssp. canadensis[4] and ssp. caerulea.[5]
[edit]Uses

[edit]Culinary
The dark blue/purple berries can be eaten when fully ripe but are mildly poisonous in their unripe state.[6] All green parts of the plant are poisonous, containing cyanogenic glycosides (Vedel & Lange 1960). The berries are edible after cooking and can be used to make jam, jelly, chutney and Pontack sauce.
The flowerheads are commonly used in infusions, giving a very common refreshing drink in Northern Europe and Balkans. Commercially these are sold as elderflower cordial, etc. In Europe, the flowers are made into a syrup or cordial (in Romanian: Socată, in Swedish: fläder(blom)saft), which is diluted with water before drinking. The popularity of this traditional drink has recently encouraged some commercial soft drink producers to introduce elderflower-flavoured drinks (Fanta Shokata, Freaky Fläder). The flowers can also be dipped into a light batter and then fried to make elderflower fritters. In Scandinavia and Germany, soup made from the elder berry (e.g. the German Fliederbeersuppe) is a traditional meal.
Both flowers and berries can be made into elderberry wine, and in Hungary an elderberry brandy is made that requires 50 kg of fruit to produce 1 litre of brandy. In south-western Sweden, it is traditional to make a snaps liqueur flavoured with elderflower. Elderflowers are also used in liqueurs such as St. Germain and a mildly alcoholic sparkling elderflower 'champagne'.
In Beerse, Belgium, a variety of Jenever called Beers Vlierke is made from the berries.
[edit]Cultivation
Some selections and cultivars have variegated or coloured leaves and other distinctive qualities, and are grown as ornamental plants.
The following cultivars have gained the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit:-
S. nigra 'Aurea' [7]
S. nigra 'Laciniata' [8]
S. nigra f. porphyrophylla 'Gerda' (syn. 'Black beauty')[9]
[edit]Medicinal


The medicinal Jelly Ear fungus is frequently found on Elder trees.


Sambuci flos: Dried Sambucus nigra flowers as used in herbal tea
This plant is traditionally used as a medicinal plant by many native peoples and herbalists alike.[10][11] Stembark, leaves, flowers, fruits, and root extracts are used to treat bronchitis, cough, upper respiratory cold infections, fever.
In a placebo-controlled, double-blind study, black elderberry (Sambucus nigra) was shown to be effective for treating Influenza B.[12] People using the elderberry extract recovered much faster than those only on a placebo. The study was published in the Journal of Alternative Complementary Medicine.
A small study published in 2004 showed that 93% of flu patients given extract were completely symptom-free within two days; those taking a placebo recovered in about six days. This current study shows that, indeed, it works for type A flu, reports lead researcher Erling Thom, with the University of Oslo in Norway.[13] However, the study that showed these results was sponsored by an Israeli company that produces various black elderberry extracts.
Elderberry flowers are sold in Ukrainian and Russian drugstores for relief of congestion, specifically as an expectorant to relieve dry cough and make it productive. The dried flowers are simmered for 15 minutes, the resulting flavorful and aromatic tea is poured through a coffee filter. Some individuals find it better hot, others cold, and some may experience an allergic reaction.
The flowers can be used to make an herbal tea as a remedy for inflammation caused by colds and fever.[14]
[edit]Diseases



Elder Whitewash fungus (Hyphodontia sambuci)].
Like other elderberries, Sambucus nigra is subject to Elder Whitewash fungus.
[edit]Wildlife value



An Elder growing as an epiphyte on a Sycamore
Elder rates as fair to good forage for wild game such as mule deer, elk, sheep, and small non-game birds. It is classified as nesting habitat for many birds, including hummingbirds, warblers, and vireos. Elderberries are a favorite food for migrating Band-Tailed pigeons in Northern California, who may sometimes strip an entire bush in short amount of time.
It is also good cover for large and small mammals alike.[15]
Elder is cited as a poisonous plant to mammals and as a weed in certain habitats.[16] All parts of the plant except for the flowers and ripe berries (but including the ripe seeds) are poisonous, containing the cyanogenic glycoside sambunigrin (C14H17NO6, CAS number 99-19-4).[17] The bark contains calcium oxalate crystals.
[edit]Other uses

The strong-smelling foliage was used in the past, tied to a horse's mane, to keep flies away while riding. The stem can be used to make a whistle, after the pith has been removed.[18]
[edit]Notes

^ Sambucus nigra at Flora Europaea
^ "Sambucus nigra". Integrated Taxonomic Information System.
^ Sambucus nigra at USDA PLANTS Database
^ "Sambucus mexicana". Calflora. Retrieved 2012-07-16.
^ "Sambucus nigra ssp. caerulea". Calflora. Retrieved 2012-07-16.
^ Professor Julia Morton, University of Miami
^ "RHS Plant Selector Sambucus nigra 'Aurea' AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. Retrieved 2012-07-16.
^ "RHS Plant Selector Sambucus nigra f. laciniata AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. Retrieved 2012-07-16.
^ "RHS Plant Selector Sambucus nigra f. porphyrophylla 'Gerda' PBR AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. Retrieved 2012-07-16.
^ [1][dead link]
^ "Mojave Desert Large Shrubs and Vines". Offroadinghome.djmed.net. Retrieved 2012-07-16.
^ Zakay-Rones, Zichria; Noemi Varsano, Moshe Zlotnik, Orly Manor, Liora Regev, Miriam Schlesinger, Madeleine Mumcuoglu (1995). "Inhibition of Several Strains of Influenza Virus in Vitro and Reduction of Symptoms by an Elderberry Extract (Sambucus nigra L.) during an Outbreak of Influenza B Panama" (PDF). J Altern Complement Med 1 (4): 361–9. doi:10.1089/acm.1995.1.361. PMID 9395631. Retrieved September 8, 2009.
^ Z Zakay-Rones, E Thom, T Wollan and J Wadstein. "Randomized Study of the Efficacy and Safety of Oral Elderberry Extract in the Treatment of Influenza A and B Virus Infections", Journal of International Medical Research (pdf)
^ "Journal of Periodontology Online - Journal of Periodontology - 77(2):271 - Abstract". Joponline.org. Retrieved 2012-07-16.
^ CONSIDERATIONS
^ Sambucus nigra at Germplasm Resources Information Network
^ Campa, C. et al. (2000): Analysis of cyanogenic glycosides by micellar capillary electrophoresis. In: J. Chromatogr. B. Biomed. Sci. Appl. 739:95–100. PMID 10744317
^ "Making a whistle from Elder wood- jonsbushcraft.com". Bushcraft.ridgeonnet.com. Retrieved 2012-07-16.
[edit]References

Blanchan, Neltje (1900). Wild Flowers: An Aid to Knowledge of our Wild Flowers and their Insect Visitors. New York City: Doubleday. OCLC 16950204.
Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. HarperCollins ISBN 0-00-220013-9.
Plants portal
[edit]External links

Wikimedia Commons has media related to: Sambucus nigra
Information about Black Elderberry
Sambucol
View page ratings
Rate this page
What's this?
Trustworthy
Objective
Complete
Well-written
I am highly knowledgeable about this topic (optional)

Submit ratings
Categories: SambucusFlora of AfricaFlora of EuropeFruits originating in AsiaMedicinal plantsPoisonous plantsGarden plants