خار مقدس شوکت بوستان در ترکی استانبولی

خار مقدس ( به انگلیسی : Cnicus ) یکی از گیاهان دارویی است که به صورت وحشی در مناطق کوهستانی و نیز کنار جاده ها دیده می شود.برگها و سرشاخه های این گیاه در مرحله گلدهی چیده میشوند و به دلیل دارا بودن ترکیب کنی سین در طب گیاهی به صورت دم کرده به عنوان تب بر، اشتها آور، تصفیه کننده خون، تقویت کننده معده و ضد نفخ مورد استفاده قرار می گیرند. این ترکیب در داروسازی نیز کاربرد وسیعی دارد.
دانه خار مقدس حاوی 28-24 % روغن است و مواد کنسانتره روغنی آن یکی از مواد غذایی با ارزش برای تغذیه دام به خصوص گاو به شمار می رود.
این گیاه پراکندگی وسیعی داشته و رستنگاه آن در تبریز، ماکو، ارومیه، سلماس،مازندران، گلستان، رشته کوههای البرز، اطراف تهران،دماوند، هشتگرد، کرج، قزوین، کرمانشاه، قصر شیرین، همدان، لرستان، خوزستان، شیراز، بوشهر، جهرم، کرمان و خراسان گزارش شده است.

خار مقدس (نام علمی: Cnicus benedictus) یکی از گیاهان تیرهٔ گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae)، راستهٔ گل مینا (Asterales) است که در نواحی مدیترانه‌ای و از جمله ایران می‌روید.
خار مقدس در ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد می‌روید.

گیاهی یک ساله است که بلندای آن تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. دارای برگ‌های پرزدار بوده که عموماً طولی نزدیک به ۳۰ سانتی‌متر و عرض ۸ سانتی‌متر دارند. گل‌های آن زردرنگ می‌باشد.

قس انگلیسی

Cnicus benedictus (St. Benedict's thistle, blessed thistle, holy thistle or spotted thistle), is a thistle-like plant in the family Asteraceae, native to the Mediterranean region, from Portugal north to southern France and east to Iran. It is known in other parts of the world, including parts of North America, as an introduced species and often a noxious weed. It is the sole species in the monotypic genus Cnicus.
Contents [show]
Growth[edit]

It is an annual plant growing to 60 cm tall, with leathery, hairy leaves up to 30 cm long and 8 cm broad, with small spines on the margins. The flowers are yellow, produced in a dense flowerhead (capitulum) 3-4 cm diameter, surrounded by numerous spiny basal bracts.
The related genus Notobasis is included in Cnicus by some botanists; it differs in slender, much spinier leaves, and purple flowers.
Medicinal uses[edit]

It has sometimes been used as a galactogogue to promote lactation. The crude extracts contain about 0.2% cnicin. It is recommended for use by public health nurses in Ontario, Canada, as well as by the Canadian Breastfeeding Foundation[2] along with fenugreek to increase lactation in nursing mothers. It is also a component in some bitters formulas.
Edibility[edit]

These thistles are not considered edible, unlike Cirsium, Arctium and Onopordum species; the leaves are considered unpalatable if not bitter.


19th century illustration
References[edit]

Jump up ^ "The Plant List".
Jump up ^ Newman, Jack. "Herbs for Increasing Milk Supply". Canadian Breastfeeding Foundation. Retrieved 2010-05-16.
Jepson Manual Treatment
USDA Plants Profile
GRIN Species Profile
External links[edit]

Wikimedia Commons has media related to Cnicus benedictus.
Cnicus Benedictus.—Blessed Thistle
Spotted thistle entry in the public domain NCI Dictionary of Cancer Terms This article incorporates public domain material from the U.S. National Cancer Institute document "Dictionary of Cancer Terms".
Stub icon This Cynareae article is a stub. You can help Wikipedia by expanding it.
Stub icon This Medicinal plants-related article is a stub. You can help Wikipedia by expanding it.
Categories: CynareaeMedicinal plants of AsiaMedicinal plants of EuropeAsteraceae generaMonotypic plant generaCynareae stubsMedicinal plant stubs

قس ترکی آذری

Adi lopatikan (lat. Cnicus benedictus)[1] - lopatikan cinsinə aid bitki növü.[2]
Mənbə[redaktə]

Jump up ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Jump up ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.


قس ترکی استانبولی

Şevketibostan (Osmanlıca شوکتِ بوستان) ya da bostanotu, şevketotu, mübarekdikeni, akkız (Cnicus benedictus), papatyagiller familyasından, Batıda Portekiz'in kuzeyinden Fransa'nın güneyine, Doğuda İran'ın doğusuna kadar Akdeniz Havzasında yetişen ve yemeği yapılan, 60 cm boyunda bir yıllık dikenli bir bitki. Topraküstü[1] kesimleri körpeyken kesilip toplanan bitki, iyice soyulup dikenlerinden arındıldıktan sonra sebze olarak tüketilmek üzere Ege ve Akdeniz bölgesindeki pazarlarda satılmaktadır.
İnsan besini olarak kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ege Bölgesinde sıklıkla tüketilen yabani bitkilerden[2] olan Şevketibostan ya da askalivrus/askolibrus (Ασκαλίβροι, Ασκολίμπροι) Girit mutfağında ve Girit'ten batı Anadoluya göç eden Girit Türkleri tarafından kemikli kuzu etiyle pişirilerek (şevketibostan yemeği) ya da haşlama salata (şevketibostan salatası) olarak tüketilir. Girit'in dağ köylerinde bundan farklı olarak hâlâ arapsaçıyla veya enginarla birlikte de pişirilmektedir.[3]
Varyeteleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de 2 varyetesi bulunur:[4]
Cnicus benedictus var. benedictus
Cnicus benedictus var. kotschyi
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ http://www.tarim.gov.tr/GKGM_Belgeler/G%C4%B1da%20ve%20Yem%20Hizmetleri/Konular/Bitki_Listesi_%2028.02.2013.xls
^ Özgül Özdestan ve Ali Üren (2008). Ege Bölgesinde Sıklıkla Tüketilen Bazı Otların Nitrat ve Nitrit İçeriklerinin Saptanması. Türkiye 10. Gıda Kongresi; 21-23 Mayıs 2008, Erzurum
^ Özlemaki'nin Yazı Günlüğü : Mübadelenin ardından İzmir'de yaşayan Girit mutfağı. 5 Haziran 2012
^ http://www.vanherbaryum.yyu.edu.tr/flora/azortandir/cnicusbebe/index.htm
Kategoriler: Papatyagiller cinsleriGirit mutfağı