حسن اعظام قدسی

حسن اعظام‌قدسی (تولد 1308 ق)، روحانى و نویسنده. ملقب به اعظام الوزاره. در تهران متولد شد. بعد از فراگیرى مقدمات عربى نزد سید على‏اکبر امام جمعه، مدتى روضه‏خوان شد. سپس با افکار مشروطه‏خواهى آشنا گردید. پس از به توپ بستن مجلس، به طالقان و رشت سفر کرد و به امور سیاسى پرداخت و سمت‏هاى مختلفى را احراز کرد. در سال 1322 ش نماینده‏ى مردم قزوین در مجلس شوراى ملى شد. «خاطرات من» تنها اثر بازمانده از وى است که حاوى اطلاعت ذى قیمتى درباره‏ى اوضاع اجتماعى و اقتصادى و سیاسى دوره‏ قاجار است حسن اعظام قدسی اولین حاکم رسمی چهاردانگه معرفی اولین حاکم رسمی چهاردانگه نویسنده: حامد خلیلی ازنی حسن اعظام قدسی حسن اعظام قدسی روحانى و نویسنده. فرزند ملاعلی مدرس فرزند علیرضا 1308ه.ق/ 1268 ه.ش در تهران به دنیا آمد . بعد از فراگیرى مقدمات عربى نزد سید على‏اکبر امام جمعه، مدتى روضه‏ خوان شد. سپس با افکار مشروطه‏ خواهى آشنا گردید. ایشان با حوا دختر احمد مظفری ازدواج نمود. در 1336ه.ق به اعظام الوزاره ملقب و به عنوان اولین حاکم منطقه چهاردانکه از سوی وثوق الدله انتخاب و به سوی چهاردانگه رهسپار شد. ایشان در این مورد چنین نقل می نماید: "آقای وثوق الدله گفتند فلانی شما را به جایی می فرستم که تا کنون مامور دولت در آنجا به عنوان حاکم نرفته است و چون طرز حکومت کردن شما را پسندیدم بهتر از شما کسی برای این کار در نظرم نیامد، بدانید در چهاردانگه حکومت محلی یعنی اشجع الدله خدای آن ناحیه و مردم سالی یک بار آن هم چند دقیقه با تقدیم تحفه و هدایا از هر قبیل او را می بیند. بقیه با کدخدا ها و خوانین جزء است. شما باید طوری رفتار کنید که خود مجبور به فرار و آنجا را ترک نماید. همین طور در هزار جریب مسعودالملک همین طرز برقرار است." (اعظام قدسی حسن. (1349) . خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله. تهران: انتشارات ابوریحان. چاپ اول ، ص 520) ایشان بعد ار برگشت از چهاردانگه به مشاغل و مناصب متعددی گمارده شد که از آن جمله عبارت‌اند از :حکومت نطنز، ریاست شعبه کنترل انبار غله دولتی، حکومت ایوانکی و خوار، حکومت دماوند و فیروزکوه، بازرس وزارت کشور، رئیس اسکان ایلات فارس، فرمانداری شیراز، ریاست کارگزینی وزارت کشور و بالاخره کاندیدای نمایندگی مجلس شورای ملی از قزوین در سال 1322ه.ش انتخاب شد. حسن اعظام قدسی در اول اردیبهش 1355 ه ش فوت کرد و در آرامگاه ظهیرالدوله تهران مدفون شد. خاطرات من» تنها اثر بازمانده از وى است که حاوى اطلاعت ذى قیمتى درباره‏ى اوضاع اجتماعى و اقتصادى و سیاسى دوره‏ى قاجار است. زندگینامه‏ى رجال و مشاهیر (213 -209 /1) ناصر پورپیرار در مورد اعظام الوزاره در مقدمه ی کتاب خاطرات من یا تاریخ صد ساله خاطرات آقای اعظام الوزاره قدسی اثر پرفسور هیگ نت ترجمه خشایار بهاری چنین اظهار نظر می نماید: خاطرات آقای حسن اعظام قدسی (اعظام الوزاره) نگاه ویژه ی دولت مردی است به تاریخ معاصر، که به زمان پنج سلطان زیسته و به سه سلطان خدمت کرده است. در این یادداشت ها، رگه هایی از مردم خواهی نویسنده دویده است، که نشان از رسوخ اندیشه های نو در آن لایه ی اجتماع می دهد که به بی اعتنایی مطلق به رعیت عادت داشته اند. این لایه، بی این که بتواند راه حلی مشخص ارائه دهد، سراسر آرزومندی و امید به تغییر است. تغییری که هیچ زیربنای جامعه شناسانه ندارد و شبیه به تخیلات اومانیستی است. با این همه آن چه را آقای اعظام قدسی درباره جنبش مشروطه به بعد آورده اند، بدون نکات تازه و اشارات گفته نشده، نیست. ایشان به زمانی به کار خاطره نویسی دست زده اند،که زبان گویای چندانی یافت نمی شد و خاطره نویسی باب نبود. اگر لحن ناراضی و ناقد نویسنده را نیز در نظر بگیریم، آشکار می شود که آقای قدسی به عنوان روایتگر تاریخ از خود شجاعت غیرمتعارفی بروز داده اند، که قابل ستایش است. خواننده خود درخواهد یافت که اعظام الوزاره چیزی بیش از یک حقوق بگیر دولت و مستعد تبدیل به یک رجل سیاسی تأثیر گذار بوده است. این دولت مرد تیزنگاه توانسته است در خاطرات خود شکاف هایی را در ساختمان جامعه و دولت نشان دهد، که در تکان بزرگ جهش 57، به فروپاشی سیستم کهنه انجامید. خاطرات ایشان نیز می تواند چنان قطعه ای، در «پازل» تاریخ معاصر به جای خود نشیند و تصویر را تکمیل تر کند. معرفی کتاب. خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله با توجه به محتوا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این کتاب در سال 1342 برای اولین بار به چاپ رسیده است . همین کتاب در سال1349 توسط اتتشارات ابوریحان سپس در سال 1999م توسط پرفسور هیگ نت و ترجمه خشایار بهاری همچنین ویرایش حسن مرسلوند انتشارات کارنگ. در سال 1379 به چاپ رسیده است. اثر دو جلدی، سرگذشت و خاطرات حسن اعظام قدسی(اعظام الوزاره) است که طی آن تاریخ معاصر ایران از انقلاب مشروطه تا نهضت ملی کردن صنعت نفت بازگو شده است. کتاب به لحاظ محتوا و دوره زمانی از دو بخش تشکیل شده است. بخش نخست: حرکت‌های آزادی‌خواهی یا جنبش مشروطه‌طلبی در دوران سلطنت چهار تن از پادشاهان سلسله قاجار(اواخر سلطنت ناصرالدین شاه)، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمدشاه تا پیروزی مشروطه خواهان که خود در جریان انقلاب قرار گرفته است. بخش دوم دوران سلطنت احمدشاه، کودتای سردار سپه و سلطنت دو پادشاه پهلوی را شامل می‌شود که در این دوره مشاغل مهم اداری و سیاسی را عهده‌دار بوده است. مطالب جلد اول این کتاب در هشت فصل سامان یافته است :((تولد و دوران تحصیل))، ((ادامه تحصیل و آشنایی با اجتماعات))، ((اولین قیام ایرانیان در زمان ناصرالدین شاه))، ((دومین انقلاب یا قیام ملی به نام مشروطه و صدور فرمان و تشکیل مجلس در اتاق نظام و فوت مظفرالدین شاه))، ((انتخابات دوره اول و تشکیل مجلس شورای ملی و خطابه اعلی‌حضرت مظفرالدین شاه در افتتاح مجلس شورای ملی))، ((قیام ملی بر ضد محمدعلی شاه و خلع شدن از سلطنت و نصب احمد میرزا ولیعهد به سلطنت))، ((جنگ بین‌المللی اول و مهاجرت)) و ((مطالعات در بدو ورود به تهران نسبت به اوضاع اجتماعات و تصمیم در اقدام و ورود به خدمت دولت))