فهرست سفرنامه ها در مورد ایران

سفرنامه های ایران کتاب حاضر نسخه‌ای خطی از مجموعه نسخ بیوتات کاخ گلستان است که حاوی خاطرات روزانه ناصرالدین شاه از آغاز سال 1306 هجری قمری تا شعبان همان سال است. مطالب کتاب مشتمل بر مسائلی نظیر، مراسم عزاداری سالار شهیدان و برپائی تعزیه‌ها و حضور در تکیه‌ها و روضه‌های مختلف توسط شاه است. همچنین رسیدگی به اوراق دولتی و اداری، رفتن به شکارگاه‌های دوشان تپه و جاجرود، سان دیدن از قشون و افواج نظامی را شامل می‌شود. در سراسر کتاب، خوانندگان تنها به یک یا دو صفحه بر می‌خورند که مطالبش به صورت موجز و رمز گونه آمده است. حاکی از این نکته که ناصرالدین شاه یا نخواسته است و یا این نوشته‌ها را به اختصار ثبت نموده تا بعدها در آن تغییراتی انجام دهد ولی چنین فرصتی دست نداده است. اهم این مسائل مربوط است به موضوع کشتی‌رانی رود کارون، بانک رویتر، مسئله هشتادان و مذاکرات میرزا علی اصغر خان امین السلطان با سفیر انگلستان بر سر مسائلی که مرتبط با سفر سوم شاه به فرنگ است. {tortags,152,5} سفرنامهٔ خسرومیرزا به پطرزبورغ نام کتابی‌است نوشتهٔ میرزا مصطفی بهاءالملک افشار منشی میرزا مسعود مستوفی در شرح سفرنامه هیئت اعزامی از سوی دربار قاجار برای پوزش کشته‌شدن گریبایدوف سفیرکبیر روسیه در تهران به سن‌پترزبورگ پایتخت روسیه.دستور گسیل این هیئت را عباس میرزا در سال ۱۲۴۴ هجری قمری به میرزا مسعود به عنوان مامور سفر صادرنمود. سپس چند ماه پس از اقامت هیئت در قفقاز و فراهم نمودن پیش‌زمینه‌های دیدار از پایتخت روسیه، سرانجام خسرومیرزا قاجار هفتمین پسر عباس میرزا به عنوان نمایندهٔ دربار ایران به این گروه پیوست. نویسندهٔ کتاب-بهاءالملک- یا آنچه را که نوشته‌است در سفر به چشم دیده و یا از شنیده‌های میرزا مسعود مستوفی بهره برده‌است. کتاب در اصل در شش فصل بوده‌است؛ ولی فصل ششم کتاب به نام در اطوار مراجعت مفقود گردیده‌است. تات‌نشین‌های بلوک زهرا سفرنامه‌ای از جلال آل احمد نویسندهٔ معاصر ایران است که به معرفی تات‌های شهرستان بوئین‌زهرا می‌پردازد. این کتاب در واقع سفرنامه‌ای است که در آن نویسنده شرح وقایع سفری که در هنگام کودکی همراه با پدر خویش از تهران تا ابراهیم‌آباد قزوین (زادگاه یکی از والدینش) انجام داده را نوشته‌است. آل احمد در این سفرنامه با نگاهی مردم‌شناسانه به شناسایی روستاها و شهرهای میانهٔ راه مانند بوئین‌زهرا و اشتهارد پرداخته و در این شناسایی، جنبه‌های مردم‌شناسی، زبان‌شناسی، جغرافیا و فرهنگ و آداب و آیین مردم را وانمایی کرده‌است. تات نشین های بلوک زهرا «سگزآباد» و «ابراهیم آباد» که در اصطلاح «سزگوه » و «برموه» گفته می شود دو تا از دهات بلوک زهراست. این دو ده به فاصله چهار پنج کیلو متری یکدیگر در دامنه ی شمال شرقی کوه «رامند» قرار دارند که از دروازه شهر قزوین که پا به برون بگذاری حاشیه دازومه آلود است در این دوده به لهجه ای حرف می زنند که خود اهالی آن را تلافی می دانند و مسلماً یکی از لهجات قدیمی زبان فارسی است و اگر اقوال شرق شناسان و زبان شناس ها را ملاک بدانیم آثاری از زبان قدیمی اقوام «ماد» در آن باقی مانده است. کتاب به سوی اصفهان ‏. نوشته «پییر لوتی» نویسنده و جهانگرد نامدار فرانسوی است، که در سال ۱۹۰۴ (میلادی) به رشته نگارش درآورده است. این کتاب توسط بدرالدین کتابی، به فارسی ترجمه شده است.لوتی در اواخر سده نوزدهم از سوی وزارت برون مرزی فرانسه مأمور شده بود که به هند سفر کند تا مراتب دوستی فرانسه را به آگاهی مهاراجه هند برساند. وی آنگاه از هند به ایران وارد می‌شود و از اصفهان دیدار می‌کند. این کتاب که به صورت یک دفتر خاطرات نوشته شده، ماجرای این سفر را بیان می‌کند.وی در این سفرنامه ماجرای سفر خود از ورود به بندر بوشهر تا خروج از بندر انزلی را به روایت متن بیان می دارد. سفرنامه او به صورت سیر سفر می باشد و از 27 آوریل تا 6 ژوئن، حدودا دو ماه در ایران بوده و از شهر های چون بندر بوشهر، شهر شیراز، اصفهان، کاشان، قم، تهران و قزوین و ... دیدن نموده است. آنچه که در این سفرنامه اهمیت دارد این نکته می باشد که لوتی ایران را به مکانی زیبا تعبیر می کند که تلی از خاک شده. سفرنامهٔ به سوی اصفهان؛ نویسده پیر لوتی (۱۸۵۰-۱۹۲۳)؛ مترجم بدرالدین کتابی (۱۲۹۱-۱۳۴۴)؛ مقدمه محمد مهریار؛ تهران: اقبال، ۱۳۷۲ خ. در میان اثار مکتوب،سفرنامه ها به خاطر نشان دادن چشم اندازی از جوامع دیگر ونقل مسائل سیاسی اجتماعی آن جوامع و آشنا کردن خواننده با دنیایی ناشناخته حائز اهمیت فراوان هستند .در عصر قاجاری سفرنامه های فراوانی نوشته شد که هر یک در جای خود دارای ارزش و اهمیت است از میان سفرنامه های ایرانی ، سفرنامه های زیارتی جایگاه ویژه ای دارد؛زیرا علاوه بر نشان دادن مسایل جغرافیایی و تاریخی و فرهنگ و اجتماعیات ، در مورد مسایل مذهبی و شرح مکان های زیارتی مورد توجه ایرانیان مثل سفر حج و عتبات و نحوه انجام این فرائض نیز اطلاعاتی به خواننده می دهند .سفرنامه حاجیه علویه خانم کرمانی یکی از این سفرنامه هاست که از نظر مذهبی و تاریخی دارای اهمیت است و نکات جالبی درباره نحوه حج گزاری و همچنین اوضاع دربار ناصری ارائه می دهد . سفرنامه گاسپاردروویل / سفرنامه ویلیام فرانکلین / سرهارفورد جونز بریج / سفر نامه ادوارد اسکات وارینگ شیراز مرکز حکومت فارس است. شیراز در گذشته یکی از زیباترین و دلپذیرترین شهرهای ایران بوده است. ولی امروز چندان چیزی از آن باقی نمانده است از آن جهت شهرت یافته که زادگاه سعدی و حافظ است و کنار قبور این دو شاعر کلبه چوبی کوچکی قرار دارد که در آن مجموعه ای عالی از آثارشان گردآوری شده است. شیراز چندین بار اقامتگاه شاهان بوده از جمله کریم خان زند دربار خود را در آن جا مستقر نموده بود. کریم خان شیراز را به صورت زیبایی در آورده بود و استحکامات خوبی داشت اما آغا محمدخان بیدادگر پس از آن که شهر را تسخیر نمود آن را منهدم ساخت به طوری که امروز وضع شهر با آنچه شعرا در وصف آن گفته اند قابل شناسایی نمی باشد. سفر نامه گاسپار دروویل 1819. م هرودوت از قدیمی‌ترین جهانگردانی است که به ایران سفر کرده و گزارش سفر خود را نوشته است. گزنفون، مورخ آتنی (325-430ق.م.)، نیز به ایران مسافرت کرده و کتابی به‌نام “عقب‌نشینی ده هزار نفر یونانی” از خود برجای گذاشته است. در دوره سلطنت اردشیر دوم، کتزیاس، پزشک یونانی به ایران آمد و هفده سال در دربار ایران خدمت کرد و کتابی به نام “پرسیکا” در مورد تاریخ ایران نوشت. آثار این مسافران در دوران باستان سهم بزرگی در معرفی ایران به مغرب زمینی‌ها و بعدها شناخت تاریخ این سرزمین داشت (:20 22-23). نخستین جهانگرد غربی که در دوران اسلامی به ایران سفر کرد، خاخام بنیامین بن خناح از اهالی تودلای اسپانیا بود که بین سال‌های 560-569 ق. در روزگار سلجوقیان از کشور ما دیدن کرد. او نخستین جهانگرد غربی است که بعد از دوران باستان درباره خلیج فارس مطالبی از خود به‌جای گذاشته است. پس از او باید مارکوپولو را نام برد که بخش‌های نسبتآ زیادی از سفرنامه‌اش درباره ایران است. اوژن فلاندن نقاش فرانسوی، در سال 1217 خورشیدی (1840 میلادی) در زمان محمدشاه قاجار با همراهی معماری به نام پاسکال کوست به ایران می‌آید. این سفر به سفارش فرهنگستان هنرهای فرانسه و برای تهیه گزارش‌ها و تصویرهایی از آثار باستانی ایران انجام شده بود. آنان بخاطر «هماهنگی‌ها و سفارش‌های لازمه» در همه جا از حمایت دربار و حاکمان محلی برخوردار بوده‌اند. سفر فلاندن و کوست بیش از دو سال طول می‌کشد و محصول آن علاوه بر «گزارشی» در باره آثار باستانی ایران، کتابی چند جلدی به نام «سفر به ایران» است که در سال 1851 در پاریس منتشر می‌شود. فلاندن پیش از سفر به ایران به مأموریت الجزایر رفته بود تا از «افتخارات ارتش فرانسه» در آنجا تصویرهایی تهیه کند و پس از سفر به ایران نیز به شهر تازه کشف شده نینوا در بین‌النهرین می‌رود که حاصل آن انتشار کتابی در باره آثار تاریخی نینوا در پاریس بود. ارنست اورسل در سال 1858 در شهر Mons از شهر های بلژیک به دنیا آمده و تحصیلات خود را در رشته حقوق به پایان رسانیده و در این علم موفق به اخذ درجه دکتری گردیده است. ارنست اورسل در صبح زود یکی از روزهای بارانی ماه ژوئیه سال 1882 از ایستگاه راه آهن پاریس به همراه دوست خود اوئلین که یک فرد نظامی است،با قطار ،راهی مشرق زمین شده و در اوایل اکتبر 1882 از طریق باکو،در انزلی ،بندر پهلوی فعلی فقط به منظور سیاحت و سیر آفاق و انفس قدم به کشور ما گذاشته است. «جمعه 6 اکتبر – علی رغم میل باطنی خود که نمی خواستیم از مهمان نوازی آقای شواب سوء استفاده کنیم ولی زودتر از آنچه مقدر بود،حرکت از رشت میسر نشد.من و اوئلین ،هر دو جریمه آب و هوا را پرداختیم .اینک که حالمان جا آمده است خود را برای ترک شهر آمده کرده ایم.دیروز با محبت و راهنمائی میزبان خود توانستیم یک جلودار همدانی پیدا کنیم که پنج قاطر بارکش،سه اسب،و به همان تعداد قاطرچی در اختیار ما بگذارد.با وی چنین قرار گذاشته ایم که ما را منزل به منزل تا قزوین برساند.» ادوارد براون از ایرانشناسان به نام انگلیسی است که در سال 1862 بدنیا آمد و در سال 1925 از دنیا رفت و مهم ترین کتابی هم که درباره ی ایران نوشته تاریخ ادبیات ایران است. براون به خاطر تسلط به زبان فارسی و شناخت ادبیات و فلسفه ی اسلامی و اصول باورهای زرتشتی و بابی با نخبگان روشنفکری ارتباط داشت که تا زمان مشروطه و پس از آن هم ادامه پیدا می کرد. کتاب «یکسال در میان ایرانیان» حاصل سفر براون است که در سال 1887 یعنی حدود 9 سال پیش از انقلاب مشروطه به ایران آمد. طبق گفته ی خودش پیش از این سفر فارسی را خیلی خوب صحبت می کرده و شرح گفتگویی ها را هم که در این سفرنامه نوشته معلوم می کند که شناخت او اززبان ما خیلی بیشتر از گفتگوهای روزمره بوده است. مثلا در تهران از میرزااسدلله اصول فلسفه ی ملاهادی سبزواری را یاد می گیرد و در شیراز با دو پسر وصال شیرازی به گفتگوی ادبی می نشیند. یک سال در میان ایرانیان .نویسنده: ادوارد براون.مترجم: مانی صالحی علامه .ناشر: اختران.تعداد صفحه: 600 اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1387 دوره چاپ: 4 محتوای کتاب بسیار غنی تر از خاطرات معمولی یک سفر است و از حدود سفرنامه های عادی فراتر می رود. این کتاب علاوه بر معرفی دقیق و ارائه ی تصویری زنده از سرزمین و مردم ایران، در واقع راهنمای مطمئن و مرجع موثق ادبیات و تفکر جدید ایران است و به همین دلیل شایسته است که در کتابخانه ی اهل تحقیق، در کنار دیگر اثر ماندگار مولف تاریخ ادبیات ایران جای گیرد. سیاحتنامه مسیو چریکف نویسنده: چریکف مترجم: آبکار مسیحی ناشر: شرکت سهامی کتابهای جیبی تعداد صفحه: 202 اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1358 کتاب حاضر حاوی یادداشت ها و خاطرات کلنل چریکف نماینده دولت روسیه و رئیس کمیسیون تعیین حدود مرزی ایران و عثمانی در دوران قاجار است که برای انجام مأموریتهای خود با استانها خوزستان ،‌ بوشهر ، مرکزی ، چهارمحال و بختیاری ، اصفهان ، تهران ، همدان و کردستان سفر کرده است . سفرنامه دروویل نویسنده: گاسپار دروویل مترجم: جواد محیی ناشر: گوتنبرگ تعداد صفحه: 206اندازه کتاب: رقعی جلد سخت - سال انتشار: 1387 سفرنامه دروویل حاوی مطالبی درباره عرف - عادت - وضع حکومت - ارتش و سازمان های دیگر ایران از دید یک افسر فرانسوی در عهد قاجار همراه با تصاویر از مردمان آن روز گاسپار دروویل، صاحب منصب نظامی فرانسوی، در سال 1812-1813م. / 1190ه.ق.، در پانزدهمین سال سلطنت فتحعلی شاه قاجار و پس از دورۀ اول جنگهای ایران و روسیه که منجر به قرارداد گلستان شد، به ایران سفر کرد. او در گروه ژنرال گاردان بر اساس قرارداد فین کنشتاین به ایران آمد اما پس ناکام ماندن تلاشهای گاردان در اثر کارشکنی های انگلیسی ها، سرهنگ سواره نظام گاسپار دروویل به طور خصوصی به استخدام دولت ایران درآمد. او در سازمان دادن ارتش ایران نقشی اساسی داشت. در جستجوی فردی نوشته: اریل دورفمن ترجمه: عبدالله کوثری ناشر: لوح فکر قطع رقعی/جلد شومیز - 1392 تعداد صفحات: 90 قیمت پشت جلد: 50000 ریال کتاب در جستجوی فردی«در جستجوی فِرِدی» عنوان کتابی است از آریل دورفمن که مجموعه چهار مقاله از وی را تشکیل می دهد. این کتاب ترجمه بخشی از کتاب دورفمن است که در سال 2004 با عنوان «Desert memories» منتشر شد و نویسنده در این کتاب روایت هایی را از سفر به یکی از مناطق کویری شیلی آورده و اطلاعاتی را درباره جنبه های مختلف زندگی در آن جا ارایه داده است. این نویسنده در دوران جوانی و با روی کار آمدن سالوادور آلنده، به عنوان مشاور فرهنگی رییس جمهوری به شیلی رفت و پس از کودتای پینوشه به آمریکا تبعید شد. وی آثار ارزشمندی را به رشته تحریر درآورده که معروف ترین آن، نمایشنامه «دوشیزه و مرگ» است که رومن پولانسکی، کارگردان، فیلمی بر اساس آن ساخته است. سفرنامه کارری نوشته: جووانی فرانچسکو جملی کارری ترجمه: عبدالعلی کارنگ ؛ عباس نخجوانی ناشر: علمی و فرهنگی قطع جیبی / جلد شومیز - 1392 تعداد صفحات: 237 قیمت پشت جلد: 40000 ریال کتاب سفرنامه کارریسفرنامۀ جملی کارری، جهانگرد ایتالیایی، ازآن جهت مفید و قابل بررسی است که با ظرافت تمام، مشاهدات خود را از شهرهای ایران و مردم و رسوم آنان بیان کرده است. این سفرنامه از اوضاع مردم ایران در اواخر دورۀ صفویه سخن می گوید و اگر چه اعتقادات و آداب و رسوم آن زمان تفاوت فراوانی با فرهنگ امروز جامعۀ ما دارد، اما چون از نگاه دقیق جهانگرد ایتالیا یی به وقایع نگریسته شده جالب توجه است. نویسنده،هم از اوضاع دربار و اخلاق پادشاهان صفوی سخن گفته و هم از مردم کوچه و بازار . شرح سفرهای او به شهرهای جلفا،تبریز،قم،اصفهان شیراز و بندر لنگه و بیان دیدنی های این شهرها برای محققان ودانشجویان بسیار مفید است. فهرست مطالب مقدمه بخش اول فصل 1: مشاهدات جالب مولف در ایران به سال 1694 فصل 2 :مسافرت مولف به تبریز فصل 3 :راه تبریز تا قم فصل 4 :ادامه سفر تا اصفهان فصل 5 :خصوصیات شهر اصفهان فصل 6 :میدان اصفهان و کاخ های سلطنتی فصل 7 :درگذشت پادشاه،قربانی شتر،عروسی ها، سوگواری ها،مذهب و طرز لباس پوشی گبرها فصل 8 :قصبۀ جلفا و مراسم ارمنیان فصل 9 :تاجگذاری شاه سلطان حسین، بار دادن به سفیران و بزرگان فصل 10 :باغ سلطنتی سعادت آباد،اجازۀ مرخصی سفیران پاپ و لهستان بخش دوم فصل 1 :سوگواری مرگ امام حسن و امام حسین(ع) فصل 2 :مذهب،زناشویی و پوشاک ایرانیان و........ تاریخ اندیشه جدید ایرانی؛ سفرنامه‌های ایرانیان به فرنگ،دفتر اول: آینه‌آوران و عصر رویارویی با غرب. نویسنده: فرامرز معتمد دزفولی.انتشارات: نشر و پژوهش شیرازه؛چاپ اول بهار 1391 قطع رقعی،جلد سخت؛قیمت: 38000 تومان،تعدادصفحه 1140 تاریخ اندیشه جدید ایرانی؛ نخستین جلد از مجموعه‌ای 6 جلدی است که به بازار کتاب عرضه شده است. اثری که نگاهی تازه به سفرنامه‌های ایرانیان به فرنگ دارد. نگاه به برخی آثار تاریخی و نوع استفاده از آنها برای تدوین اثری تازه نکته ای است که ذوق و ظرافت خاصی را می طلبد. مولف باید از یک سو با آن موضوع آشنا باشد،کتابشناسی آن حوزه را دقیق بشناسد و از آن مهمتر فهمی از مفاهیم امروزین مرتبط با آن موضوع داشته باشد تا بتواند کتابی تالیف کند که از زوایه‌ای تازه به آن پدیده نظر افکند.مولف کتاب«تاریخ اندیشه جدید ایرانی...» و کارش از این زاویه جالب توجه است. او که قرار است این مجموعه را تا شش جلد استمرار دهد سعی کرده نگاه ما به سفرنامه‌های ایرانیان به خارج و غرب را با نگرشی موضوعی همراه کند به این معنا که خواننده تنها آن بخش‌هایی از سفرنامه های بزرگان و رایزنان فرهنگی و اهل سیاست و ممکلت داری را می خواند که در آن با پدیده های ملموس غرب برخورد داشته اند. پدیده هایی چون خوراک،لباس،آیین های روزانه،خرید ها، موزه ها ،مطبوعات ،مشاغل،و مقولات دیگری که به نوعی در زندگی شهری یک شهروند غربی بروز و ظهور دارد و آن نکات برای یک مسافر،آن هم مسافری از ایران، جذاب و حتی عجیب به نظر می رسد. امین الله رشیدی خواننده سنتی و نویسنده آهنگساز : من تا به حال دو کتاب منتشر کرده ام. اولین کتابم از کاشان تا کاناری سفرنامه است که در آن جزئیات سفرهایم به اروپا تا جزائر قناری آمده که طنز گونه است . دومین کتابم «عطر گیسو» است که خاطرات رادیویی هنری و یادداشت‌هایم در آن نهفته است و اما سومین کتاب من با نام «ایران در رهگذر زمان» که در حقیقت ادامه کتاب «عطر گیسو» است. یک قسمت این کتاب متشکل از موضوعات مختلف تاریخی، علمی، ادبی و سرگذشت موسیقی ایران و ادبیات ایران است که تمام تحولات یک قرن گذشته را مورد بررسی قرار می دهد. قسمت دیگر آن به ادبستان ایران که منتخبی از اشعار شاعران معاصر است، اختصاص دارد. همچنین در انتهای کتاب 450 قطعه عکس از هنرمندان موسیقی، شعر، ادبیات و تاریخ نیز به چشم می‌خورد. متاسفانه کتاب" ایران در رهگذرزمان" بعد از 7 سال هنوز مجوز انتشار ندارد. سفرنامه کلاویخو نویسنده: روی گونزالس کلاویخو مترجم: مسعود رجب نیا ناشر: بنگاه ترجمه و نشر کتاب تعداد صفحه: 400 اندازه کتاب: وزیری جلد سخت - سال انتشار: 1337 - دوره چاپ: 1 مروری بر کتاب :روی گونزالس کلاویخو نویسنده و جهانگرد اسپانیایی که فرستاده مخصوص هانری سوم پادشاه اسپانیا به نزد تیمور گورکانی بود و شرح مسافرت خویش را در سفرنامه‌ای نگاشت. در سفرنامه کلاویخو شرح کامل سفارت وی و سفرش (بین سالهای ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۶ میلادی ) از مایورکای اسپانیای تا سمرقند و همچنین کشورها و شهرها و شاهان و حاکمان و اوضاع و احوال مردم آن عصر را خصوصاً ایران عصر تیموری را می توان به وضوح دریافت. مسعود رجب نیا مترجم این سفرنامه در بخشی از مقدمه کتاب نگاشته: کلاویخو بویژه از شمال غربی ایران تا شمال شرقی را پیموده است. از آنجا که نظری دقیق و تیزبین داشته بسیاری از امور را چه از لحاظ اجتماعی و چه از نظر اداری و سیاسی دریافته و نوشته است. در زمان صفویه جهانگردان بسیاری به ایران آمده اند و از آنها سفرنامه هایی بجای مانده است اما از قبل از روزگار صفویه از جهانگردان اروپایی که سفرنامه ای به یادگار گذاشته باشند جز مارکوپولو و کلاویخو و چند تن بازرگان ونیزی کسی را نمی شناسیم . کلاویخو که سفیر پادشاه اسپانیا در دربار تیمور بود ، در سفر خود به شمال ایران از شمال غربی این سرزمین تا اقصی ناحیه شمال شرقی آن را پیموده است و بسیاری از نکات اجتماعی و اداری و سیاسی ایران را در روزگار آشفته و پر آشوب فرمانروایی تیمور دریافته و در سفرنامه خود آورده است . این کتاب سندی دقیق و مشروح و اصیل است و می توان گفت از بسیاری جهات در نوع خود همتا ندارد ... سفر نامه حاج ایاز خان قشقایی منتشر شد سفر نامه حاج ایاز خان قشقایی به مکه،مدینه و عتبات عالیات در روزگار احمد شاه قاجار(1340-1341ق/1301ش) به کوشش پرویز شاکری توسط کتابخانه مجلس منتشر شد. درمقدمه مصحح می‌خوانیم: وقایع این سفرنامه از اردیبهشت تا دی ماه سال 1301 ش (رمضان 1340 تا جمادی‌الاول 1341 ق) در واپسین سال‌های سلطنت احمدشاه قاجار و مدت کوتاهی پس از کودتای سوم اسفند رخ می‌دهد و نکات جالب توجهی را در دسترس محققان و علاقمندان به این دوره از تاریخ قرار می‌دهد. این وقایع، پس از جنگ اول و قبل از وقوع شورش قشقایی‌ها و نبرد با نیروهای دولتی روی می‌دهد. بنابراین، می‌توان این سال‌ها را سال‌های آرام بین دو جنگ تلقی نمود. مهمترین ویژگی سفرنامة حاج ایازخان، وابستگی آن به ایل قشقایی است. با عنایت به تعداد بسیار اندک کتب و متون قدیمی در ایل قشقایی، این کتاب را می‌توان اولین تصحیح متن و قدیمی‌ترین کتاب مستند در تاریخ و فرهنگ این ایل به شمار آورد. مقام و منزلت نویسنده سفرنامه، به ارزش و محتوای تاریخی اثر و اهمیت اطلاعات بکر آن می‌افزاید. به روایت کتاب «از باورد یا ابیورد خراسان تا ابیورد یا ابوالورد فارس و گفتاری درباره ایلات و عشایر فارس» وی مشاور و معتمد اسماعیل خان صولت‌الدوله ایلخانی قشقایی است. حاج ایازخان، در بازگشت از سفر عتبات عالیات، هنگام ورود به بوشهر، در کنار اسماعیل خان صولت الدوله قشقایی همراه با وزیر جنگ «رضا خان سردار سپه»، از احمدشاه قاجار که در حال بازگشت از سفر فرنگ بوده، استقبال می‌کند. او در نگارش این سفرنامه، صلابت و ارشدیت صولت الدوله را نسبت به سایر خوانین منطقه به وضوح مشخص نموده و همچنین با تشریح وضعیت موجود در مراسم استقبال از شاه قاجار و بیان شعارهای مردم بوشهر به هواخواهی از صولت‌الدوله، ضعف دولت قاجار و توان نظامی قشقایی را نیز به تصویر کشیده است.اطلاعاتی که نویسنده در مورد شهرها،شیوه زندگی مردم،اماکن مقدسه،نرخ اجناس و خدمات کسب نموده، از هر جهت شایسته مطالعه و بذل توجه است.موارد بسیاری در این سفرنامه وجود دارد که برای تشریح و امکان مقایسه اوضاع اجتماعی، اقتصادی ایران و کشورهای همجوار مفید بوده وبا توجه به مسیر سفر که چند کشور همجوار را در بر می گیرد، از ارزش پژوهشی فراوانی برخوردار است. این کتاب در شمارگان 1000و قیمت 35000ریال در بیست وسومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، غرفه کتابخانه مجلس شورای اسلامی(شبستان اصلی غرفه 24) توزیع می گردد. سفر به حج (مکه معظمه و مدینه منوره) و عتبات عالیات در واپسین روزهای سلطنت احمدشاه قاجار در سالهای ۱۳۴۰ و ۱۳۴۱ هجری قمری . وقایع این سفرنامه در اردیبهشت تا دیماه سال 1301 خورشیدی (رمضان 1340 تا جمادی‌الاول 1341 قمری) در واپسین سال‌های سلطنت احمد شاه قاجار و مدت کوتاهی پس از کودتای سوم اسفند رخ می‌دهد و نکات جالب توجهی را در دسترس محققان و علاقمندان به این دوره از تاریخ قرار می‌دهد.مهمترین ویژگی «سفرنامه حاج ایازخان»، وابستگی آن به ایل قشقایی است. با عنایت به تعداد بسیار اندک کتب و متون قدیمی در ایل قشقایی، این کتاب را می توان اولین تصحیح متن و قدیمی‌ترین کتاب مستند در تاریخ و فرهنگ این ایل به شمار آورد.مقام و منزلت نویسنده سفرنامه، به ارزش و محتوای تاریخی اثر و اهمیت اطلاعات بکر آن می افزاید. به روایت کتاب «از باورد یا ابیورد خراسان تا ابیورد یا ابوالورد فارس و گفتاری درباره ایلات و عشایر فارس » وی مشاور و معتمد اسماعیل خان صولت الدوله ایلخانی قشقایی است. سفرنامه‌ها گرچه از منابع جغرافیایی محسوب می‌شوند، اما حامل اطلاعات تاریخی درخصوص جوامع بشری هستند. برای سفرنامه‌ها گذشته از ارزش تاریخی، به‌عنوان آثاری که منشأ یا دست کم تسریع کننده تحولات اجتماعی و فرهنگی شده‌اند، نیز نقش قائل هستند. به آسانی می‌توان تصور کرد که اگر فناوری حمل و نقل، مسافرت را سهل و ساده نکرده بود؛ و فناوری ارتباطات، به‌ویژه سینما و تلویزیون، مشاهده سرزمین‌ها و مردمان دیگر را به تجربه‌ای روزمره و همگانی تبدیل نکرده بود، سفرنامه‌ها به‌عنوان تنها منبع اطلاعات دست اول از سرزمین‌ها و مردمان دیگر، اهمیت بسیاری داشتند. با این وجود، سفرنامه‌ها به انتقال تجربه‌های فردی مسافر مربوط می‌شود، و بیشتر کارکرد سرگذشتنامه خودنوشت را دارد. سفرنامه‌ها را به سه گروه حقیقی، تمثیلی، و خیالی تقسیم می‌کنند. سفرنامه حقیقی : شرح و گزارش سفری است که به‌راستی در جهان خارج انجام گرفته است. تسکین یک روح آزمند به تعالی، یا اثبات و تبلیغ چنین سفری از فواید سفرنامه‌های تمثیلی است که از نمونه‌های آن می‌توان به ارداویراف نامه؛ مصباح الارواح از محمد بردسیری (قرن6)؛ و سیرالعباد الی‌المعاد اثر سنایی غزنوی (قرن 6) اشاره کرد کتاب سفرنامه مارکوپولو سفرنامه مارکوپولو نوشته: ایل میلیونه؛ آنجلا دی. جوانی رومانو ترجمه: منصور سجادی ناشر: بوعلی قطع وزیری/جلد گالینگور - 1390. تعداد صفحات: 320 قیمت : 85000 ریال معروف به از سفرنامه نویسان دوره قاجاریه است. از او دو اثر به نام‌های " سفرنامه حاج سیاح " و " خاطرات حاج سیاح " در حوزه سفرنامه نویسی نویسی، به جای مانده است. حاج سیاح وقایع دوران سفر خود را به اقصی نقاط اروپا و آمریکای شمالی و همچنین کشورهای شرق از جمله هندوستان را شرح داده است. سفرنامه حاج سیّاح به فرنگ (چاپ علی دهباشی، تهران ۱۳۶۳ شمسی) شرح سفرهای او دراروپاست. خاطرات حاج سیّاح یا دوره خوف و وحشت مربوط به عصر مشروطیت ایران است. این خاطرات، از بازگشت حاج سیّاح به ایران در ۱۲۹۴ ق آغاز می‌شود و بارویدادهای ۱۳۲۷ ق و ماجرای فتح تهران پایان می‌یابد و جمعاً حوادث ۳۴ سال قمری را در برمی‌گیرد. کتاب، آمیزه‌ای است از سفرنامه، خاطرات، گزارش اوضاع سیاسی - اجتماعی و توصیفهای تاریخی که از دو بخش اصلی و تا اندازه‌ای متفاوت تشکیل می‌شود: بخش اول تا ۱۳۱۱ ق و ماجرای پناهنده شدن به سفارت که بیشتر سفرنامه و خاطره‌نویسی است؛ و بخش‌دوم تا ۱۳۲۷ ق که بیشتر تاریخنگاری است به کوشش حمید سیّاح، به تصحیح سیف‌الله‌ گلکار، تهران سفرنامه مارکوپولو سفرنامه‌ها منابع ارزشمندی برای مطالعات تاریخی است. این آثار جزییاتی از آداب، عادت‌ها و حیات اجتماعی اقوام گذشته را ثبت کرده‌اند. «سیاحت‌نامه فیثاغورث در ایران» منسوب به فیثاغورث دانشمند برجسته یونان قدیم، «المسالک و الممالک» ابن‌خردادبه، «سفرنامه ابن‌فضلان»، «سفرنامه ابودلف»، «سفرنامه ابن‌حوقل»، «سفرنامه ابن‌بطوطه»، «سفرنامه کلاویخو» و «سفرنامه مارکوپولو» ازجمله سفرنامه‌هایی است که پیش از عهد صفویه نگاشته شده و حاوی اطلاعاتی درباره ایران می‌باشد مارکوپولو در سال 652 قمری‌ /‌1254 میلادی در ونیز ایتالیا متولد شد. پدرش «نیکولو پولو» بازرگانی فعال بود که با قسطنطنیه داد و ستد تجاری داشت. در سال 1260 میلادی نیکولو با برادرش مافئو راه مشرق پیش گرفتند تا از سرزمین‌های اصلی تولیدکنندگان کالاهایی از قبیل ابریشم، ادویه، سنگ‌های قیمتی، عاج، پوست‌های مرغوب و جواهرآلات و... دیدن کنند. مسافرت آنان 9 سال به طول انجامید و به خدمت قوبیلای قاآن فرمانروای مغولی چین رسیدند. آنان در سال 1271 مجددا از ونیز عازم چین شدند. این بار مارکوی جوان نیز همراه آنان بود. سفر اخیر 24 سال به طول انجامید که 17 سال آن را با احترام و اعتبار نزد خاقان چین سپری کردند و سرانجام در سال 1295 به ونیز بازگشتند. مارکو که اینک 41 سال داشت در پی درگیری‌های ونیز و جنوا به زندان افتاد. او در زندان با کمک یادداشت‌ها و محفوظاتش خاطرات سفر را برای هم بند خود تقریر کرد و سفرنامه خود را به یادگار گذاشت. از اولین سیاحان اروپایی که در قرون وسطی از ایران بازدید کرده و سفرنامه نوشته اند؛ می توان از بنیامین تودلایی اسپانیایی نام برد که در اواسط قرن 12 میلادی (قرن 6 هجری) برای تجارت وارد ایران شد ویا مارکوپولو که بزرگترین سیاح قرن 13 میلادی (قرن 7 هجری) است و با پدر و عموی خود در سال 1271 م 6700 هـ ق) در راه سفر به شرق وارد ایران شد. وی که در طول سفرش از شهرهایی همچون تبریز، سلطانیه، ساوه، کاشان، یزد و کرمان دیدن می کند، توضیحات مفصلی از جغرافیای ایران و نیز هنرهایی همچون باغ سازی در سفرنامه اش به یادگار می گذارد. جالب آنکه او اولین اروپایی است که غرب را از تهاجم مغولان به ایران و تاسیس سلسله ایلخانی باخبر می سازد. پس از بازگشت مارکوپولو سیاحان اروپایی زیادی به ایران آمدند که از مهمترین آنها می توان اوردوریکو داپوردنون را نام برد. وی که حدود سال های 1316 - 1318 میلادی 7166-718 ق) به ایران سفر کرده، اولین اروپایی پس از دوران کهن است که از تخت جمشید سخن گفته است. از دیگر سفرنامه های مهم این دوران می توان به سفرنامه کلاویخو اشاره کرد. گنزالس کلاویخو در سال 1403 م 8066 ق) در راس هیاتی به دستور هانری سوم به طرف سمرقند، دربار تیمور فرستاده شد. وی در این سفر از شهر هایی چون خوی، تبریز، زنجان، سلطانیه، تهران، ری، اسفراین، نیشابور، مشهد، طوس، سمنان، ورامین و قزوین می گذرد. در سفرنامه کلاویخو مطالب ارزشمندی از مردم و آداب و رسوم آنها، ابنیه و شهر های ایران می توان برداشت کرد. «سفرنامه پیترو دلاواله»(دوجلدی ).مترجم:محمود بهفروزی .انتشارات: قطره ۱۳۸۰ تعدادصفحه:۱۸۰۰ پیترو دلاواله سیاح و گردشگر ایتالیائی از جمله جهانگردانی است که خاطرات سفرهای خود را در بازدید از کشورها به رشته تحریر درآورد . وی از خود سفرنامه بسیار پر ارزش درباره ترکیه و ایران و هند باقی گذاشت که مقام ارزنده ای در کتب تاریخی ایران دارا می باشد سفرنامه پیتر و دلاواله به مشرق زمین به سه قسمت تقسیم می شود : ترکیه ، ایران و هند که تمام این سفرنامه به صورت نامه های متعددی است که وی از مشاهدات خود در مشرق زمین به رشته تحریر درآورده است و بدون شک یکی از جالب ترین سفرنامه هایی است که تا به حال نوشته شده، زیرا حس ملاحظه این جهانگرد واقعاً کم نظیر است و با چنان دقت و ظرافتی صحنه های مورد مشاهده خود را شرح می دهد که خواننده تصور می کند خود ناظر آن صحنه ها بوده است. یکی از بهترین منابع برای شناخت اوضاع اجتماعی است و در این گونه از منابع گاه به اطلاعاتی دست می‌یابیم که به سختی در دیگر منابع یافت می‌شود. یکی از نکاتی که در این سفرنامه بسیار به آن پرداخته می‌شود وضعیت پوشش و موقعیت و جایگاه اجتماعی افراد است که از چشم نویسندگان داخلی پنهان می‌ماند. در این مبحث قصد آن است که در هر شماره به روایتی از سیاحان در خصوص زنان ایرانی بپردازیم که می‌تواند گاه شامل پوشش زنان باشد و گاه روایتی از سیاحی در خصوص رفتار زنان و موقعیت آنان. ناگفته نماند که این روایات جای نقد و بررسی عمیق دارد و تأیید دیدگاههای نویسنده نمی‌باشد و تنها تکرار روایتی است از منظر یک بیگانه. پوشش زنان زرتشتی پیترو دلاواله سیاح ایتالیایی در دوره شاه عباس اول صفوی به ایران آمد و چند سال در ایران اقامت کرد. او در سفرنامه خود جزئیات را به خوبی و از دیدگاه یک غربی به تصویر می‌کشد٬ دلاواله در مورد پوشش زنان زرتشتی اصفهان می‌نویسد: لباس زنان یکسان است و بیش از آنکه به لباس زنهای ایرانی شباهت داشته باشد شبیه عربها و کلدانیها و همانند ردایی است که من از ناپل به قصد اورشلیم همراه آورده‌ام، یعنی بدون کمر پوشیده می‌شود و بر تن فراخ است. چیزی که به لباس زنهای گبر لطف و ملاحت خاصی می‌بخشد روسری آنان است که رنگی بین سبز و زرد دارد٬ ولی بیشتر مایل به زرد است. زنهای گبر این دستار را مانند عربها و کلدانیها دور صورت خود می‌بندند٬ در حالی که یک سر آن از جلو تا کمر و انتهای دیگر آن از عقب به طرف زمین آویزان است و مجموعاً نمای خوشی دارد. زنان مزبور بر عکس زنهای مسلمان با سر و روی باز به کوچه و خیابان می‌روند. منبع: سفرنامه پیترو دلاواله. ترجمه: شعاع‌الدین شفا. تهران٬ بنگاه ترجمه و نشر کتاب٬ 1348. ص 78-79. پیترو دلا واله (زاده ۱۵۸۶ - درگذشته ۱۶۵۲) جهانگرد ایتالیایی بود که به چند کشور شرقی سفر کرد. او در خانواده‌ای اشرافی در رم به‌دنیا آمد. مدتی به تحصیل ادبیات پرداخت و زبان‌های لاتین و یونانی را آموخت. پس از شکست در عشق تصمیم گرفت به زیارت سرزمین مقدس برود. نخست با کشتی به قسطنطنیه رفت و یک سال در آنجا ماند. در این مدت زبان ترکی و کمی عربی آموخت. سپس به اسکندریه در مصر رفت. پس از آن به اورشلیم و بعد به دمشق و حلب سفر کرد. او در تاریخ ۴ ژانویه ۱۶۱۷ (میلادی) مطابق ۲۵ ذی‌الحجهٔ سال ۱۰۲۵ق از راه بغداد وارد ایران شد. در این زمان ایران در جنگ با عثمانی بود. وی در دوران سلطنت شاه عباس بزرگ، مدت شش سال در ایران اقامت کرد و در چندین سفر از ملازمان شاه عباس بود. در زمان جنگ شاه عباس برای بیرون راندن پرتغالی‌ها از جزیره هرمز، از ایران به سوی هند رفت. مدتی در هند سفر کرد و بعد از راه بصره و بندر اسکندرون و قبرس به رم بازگشت و مورد استقبال پاپ اوربان هشتم قرار گرفت. گقته می‌شود نخستین مورد مستند از بردن گربه ایرانی به اروپا به دست او بوده است. او در سال ۱۶۵۲ در شهر رم از دنیا رفت. سفرنامه برادران امیدوار نویسنده : امیدوار - عیسیامیدوار - عبدالله محل نشر : تهران تاریخ نشر : ۱۳۸۰/۰۷/۱۸ رده دیویی : ۹۱۰.۴۱ قطع : وزیری جلد : گالینگر تعداد صفحه : ۷۲۸ نوع اثر : تالیف زبان کتاب : فارسی نوبت چاپ : ۱ تیراژ : ۵۲۰۰ شابک : ۹۶۴-۶۹۷۳-۰۱-۹ این کتاب شرح مسافرت دو برادر ایرانی ـ عیسی و عبدالله امیدوار ـ به کشورهای مختلف دنیا و دیدار از مناطق طبیعی و دیدنی پنج قاره جهان است .این سفر از سال 1333ه.ش با موتورسیکلت آغاز می‌شود و 10سال به طول می‌انجامد . مولف ـ عیسی امیدوار ـ در آغاز سفرنامه می‌نویسد' :بیشترین دوران سفرهای ما در شگفت‌ترین مناطق پنج قاره جهان و در سخت‌ترین شرایط انجام گرفت .ما از مدار قطبی شمال آمریکا و کانادا تا سرزمین آتش که در جنوبی‌ترین بخش قاره آمریکا قرار دارد را در گذر سه سال زیر پای گذاشتیم و در این مدت لحظه به لحظه‌های زندگیمان را به دیدن, اندیشیدن و تجربه اندوزی گذراندیم و بیشتر از همه درباره نخستین بومیانی که در گذشته‌ای دور به آمریکا آمده و در آنجا ماندگار شده بودند به پژوهش پرداختیم .از شهرهای کوچک و بزرگ کشورهای دنیا گذشتیم, در بسیاری از کالج‌ها و دانشکده‌های مهم, درباره آنچه که در جای جای جهان دیده بودیم, سخنرانی کردیم, و فیلم‌هایی را که با سخت جانی بسیار تهیه کرده بودیم برای آنان به نمایش گذاشتیم . و این چنین بود که صدها مقاله مصور که چکیده تحقیقات ما بود در بزرگترین مجلات و روزنامه‌های کشورهای دنیا به چاپ رسید و نام ما به عنوان دو جهانگرد ایرانی بر سر زبانها افتاد .ما با بیشتر روسای جمهور, نخست وزیران, پادشاهان و شخصیت‌های فرهنگی کشورهای جهان دیدار و با آنان به صحبت نشستیم . در پایان این سفر دراز مدت برادرم عبدالله در کشور شیلی اقامت گزید...اما من پس از بازگشت در میهنم ایران عزیز رخت اقامت افکنده برای همیشه در این جا خواهم ماند .'مسیر سفر در کشورها و شهرهای مورد بازدید و در مسیر سفر ده ساله برادران امیدوار به ترتیب مسافرت, به شرح زیر است :افغانستان, کابل, پاکستان, سیلان (سفر دریایی), هندوستان, صعود به هیمالایا, بوتان, تبت, برمه, مالایا, سنگاپور, اندونزی, بنارس, استرالیا, فیلیپین, ویتنام, لائوس, کامبوج, سیام, هنگ کنگ, ژاپن, توکیو, هیروشیما, الاسکا, قطب شمال و خانواده‌های اسکیمو, کانادا, ایالات متحده, شیکاگو, نیویورک, هالیوود, آمریکای مرکزی, مکزیک, گواتمالا, السالوادور, کاستاریکا, پاناما, جنگل‌های آمازون, آمریکای جنوبی, پرو, آثار تمدن اینکاها, بولیوی, شیلی, آرژانتین, اوروگوئه, پاراگوئه, برزیل, اروپا, انگلستان, فرانسه, بلژیک, هلند, دانمارک, آلمان, اتریش, سویس, ایتالیا, یوگسلاوی, یونان, ترکیه, ایران .این مسیر شش سال به طول می‌انجامد و پس از توقف چند ماهه در ایران, بار دیگر این جهانگردان از طریق عربستان و پس از انجام مراسم حج, به قاره آفریقا سفر می‌کنند که شرح آن نیز ادامه سفرنامه را تشکیل می‌دهد .گفتنی است در لابه‌لای سفرنامه عکس‌های رنگی و سیاه و سفید بسیاری از اماکن, و مردم به چاپ رسیده است . ا این کتاب شرح مسافرت دو برادر ایرانی ـ عیسی و عبدالله امیدوار ـ به کشورهای مختلف دنیا و دیدار از مناطق طبیعی و دیدنی پنج قاره جهان است .این سفر از سال 1333ه.ش با موتورسیکلت آغاز می‌شود و 10سال به طول می‌انجامد . مولف ـ عیسی امیدوار ـ در آغاز سفرنامه می‌نویسد' :بیشترین دوران سفرهای ما در شگفت‌ترین مناطق پنج قاره جهان و در سخت‌ترین شرایط انجام گرفت .ما از مدار قطبی شمال آمریکا و کانادا تا سرزمین آتش که در جنوبی‌ترین بخش قاره آمریکا قرار دارد را در گذر سه سال زیر پای گذاشتیم و در این مدت لحظه به لحظه‌های زندگیمان را به دیدن, اندیشیدن و تجربه اندوزی گذراندیم و بیشتر از همه درباره نخستین بومیانی که در گذشته‌ای دور به آمریکا آمده و در آنجا ماندگار شده بودند به پژوهش پرداختیم .از شهرهای کوچک و بزرگ کشورهای دنیا گذشتیم, در بسیاری از کالج‌ها و دانشکده‌های مهم, درباره آنچه که در جای جای جهان دیده بودیم, سخنرانی کردیم, و فیلم‌هایی را که با سخت جانی بسیار تهیه کرده بودیم برای آنان به نمایش گذاشتیم . و این چنین بود که صدها مقاله مصور که چکیده تحقیقات ما بود در بزرگترین مجلات و روزنامه‌های کشورهای دنیا به چاپ رسید و نام ما به عنوان دو جهانگرد ایرانی بر سر زبانها افتاد. سفرنامه ناصر خسرو سفرنامهٔ ناصرخسرو کتابی است منسوب به ناصرخسرو قبادیانی بلخی است و گزارشی از یک سفر هفت‌ساله است. این سفر در ششم جمادی الاخر سال ۴۳۷ قمری (اول فروردین ۴۱۵ یزدگردی) از مرو آغاز شد و در جماددی الاخر سال ۴۴۴ قمری (اول فروردین ۴۱۶ یزگردی) با بازگشت به بلخ پایان پذیرفت.او از مرو به سرخس، نیشابور، جوین، بسطام، دامغان، سمنان، ری، قوهه و قزوین می‌رود و از راه بیل، قپان، خرزویل و خندان به شمیران می‌رسد.از آن‌جا به سراب و سعیدآباد می‌رود و به تبریز می‌رسد. سپس از راه مرند، خوی، برکری، وان، وسطان، اخلاط، بطلیس، قلعهٔ قف انظر، جایگاه مسجد اویس قرنی، ارزن، میافارقین، به آمد در دیار بکر وارد می‌شود.ناصرخسرو از قدس به مکه و مدینه می‌رود و از راه شام به قدس باز می‌گردد و راه مصر را در پیش می‌گیرد. او از قاهره، اسکندریه و قیروان بازدید می‌کند و از راه دریا به زیارت مکه و مدینه می‌رود.سپس از همان راه باز می‌گردد و از راه آبی نیل با کشتی به اسیوط، اخیم، قوص و آسوان (در مصر) می‌رود. او از برخی شهرهای سودان بازدید می‌کند و از راه دریای سرخ به جده و مکه می‌رود و شش ماه را در کنار خانهٔ خدا می‌ماند. از مکه به سوی لحسا و سپس بصره می‌رود و به عبادان (آبادان) می‌رسد. آن‌گاه به بندر مهروبان می‌رود و از آن‌جا به ارجان (در نزدیکی بهبهان) می‌رسد و به لردغان، خان‌لنجان و اصفهان وارد می‌شود. سپس از نایین، طبس، قاین می‌گذرد تا در پایان سفر به بلخ برسد. «کتاب‌شناسی سفرنامه» به چاپ رسید «کتاب‌شناسی سفرنامه» پژوهش صاحبه متاجی کجوری و شریف اعظم حاجی حسین تهرانی است. در این تحقیق سفرنامه‌ها در قالب کتاب‌ها، مقاله‌ها در موضوع سفر، سیر و سیاحت و گردشگری از ابتدا تا سال 1389 بررسی شده‌اند. پژوهشگران در «کتاب‌شناسی سفرنامه» فهرست کتاب‌ها، مقاله‌ها در موضوع سفر، سیر و سیاحت و گردشگری را از ابتدا تا سال 1389 بررسی کرده‌‌اند. محققان این کتاب می‌گویند: «زمانی که تدوین کتابشناسی سفرنامه را شروع کردیم، هدف آن بود که این اثر در دسترس خوانندگان قرار بگیرد به خصوص جوانان که سبب برانگیختن شوق آن‌ها برای مطالعه در آثار و احوال کشورها شود و دیگر آن که تحقیقات را برای پژوهشگران ایرانی و خاورشناسان خارجی آسان‌تر سازد.» این کتاب‌شناسی دربردارنده 1197 مدخل است که در دو بخش کتاب‌ها و مقاله‌ها تفکیک و تدوین شده‌اند، در هر بخش تنظیم کتاب‌‌شناسی بر اساس الفبای نام پدیدآورندگان است و در صورت نبودن نام پدید آورنده، عنوان کتاب ملاک قرار گرفته است. و سفرنامه های دیگری چون کتاب سیری در سفرنامه ها کتاب بیست سال در ایران کتاب ایران امروز کتاب سفرنامه برادران شرلی جزیره خارگ در یتیم خلیج فارس کتاب سفرنامه حاجی پیر زاده کتاب سفیر زیبا روزنامه خاطرات ناصر الدین شاه کتاب گرد جهان کتاب سفرنامه مظفرالدین شاه کتاب سفرنامه ناصر الدین شاه کتاب آدمها و آیینها در ایران روزنامه سفر خراسان سفرنامه فرهاد میرزا معتمد الدوله کتاب سفرنامه خراسان و سیستان فهرست توصیفی سفرنامه های فرانسوی کتاب سفرنامه شیکاگو سفرنامه میرزا ابولحسن خان شیرازی به روسیه کتاب سفرنامه امین الدوله کتاب سفرنامه های ونیزیان در ایران کتاب مسافرت به ایران کتاب ازگناباد بژنو کتاب سفرنامه فرد ریچاردز کتاب سفر اروپائیان به ایران کتاب های سید جعفر شهیدی سفرنامه اوژن فلاندن کتاب ایلخچی کتاب سفرنامه نیبور کتاب سیاحت درویشی دروغین کتاب سفرنامه ژان اوتر کتاب سفرنامه ناصر خسرو کتاب سفرنامه رکن الدوله کتاب سفرنامه از خراسان تا بختیاری کتاب سفرنامه آمبروسیو کنتارینی سفرنامه کاوشهای باستان شناسی کتاب سفرنامه اورسل کتاب خاطرات حاج سیاح کتاب مسیر طالبی کتاب سفرنامه برادران امیدوار کتاب سفرنامه ماژلان کتاب سفرنامه الوت لرستان و ایلام کتاب سفرنامه خوزستان کتاب سفرنامه مازندران کتاب سیاحت نامه ابراهیم بیک کتاب سفرنامه مکه کتاب سفرنامه پولاک کتاب سفرنامه بن تان کتاب سفرنامه کلاویخو کتاب سفرنامه کنت دو کو بینو کتاب سفرنامه نایب الصدر شیرازی کتاب سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی کتاب سفرنامه های سهام الدوله بجنوردی کتاب سفرنامه گالیور کتاب سفرنامه جکسن کتاب سفرنامه مسافرت به ایران کتاب سفرنامه فرنگستان کتاب ایران و ایرانیان کتاب سفرنامه اوژن فلاندن به ایران کتاب سفرنامه شاردن کتاب سفرنامه ابن بطوطه کتاب سفرنامه حاج سیاح کتاب سفرنامه دیالافوآ کتاب سفرنامه بلوشر کتاب حاجی بابا اصفهانی کتاب سفرنامه مارکوپولو کتاب سفرنامه اورسل سفرنامه کاوشهای باستان شناسی کتاب سفرنامه آمبروسیو کنتارینی کتاب سفرنامه از خراسان تا بختیاری کتاب سفرنامه رکن الدوله کتاب سفرنامه ناصر خسرو کتاب سفرنامه ژان اوتر کتاب سفرنامه نیبور سفرنامه اوژن فلاندن کتاب سفر اروپائیان به ایران کتاب سفرنامه فرد ریچاردز کتاب سفرنامه های ونیزیان در ایران کتاب سفرنامه امین الدوله سفرنامه میرزا ابولحسن خان شیرازی به روسیه سیاحتنامه فیثاغورس در ایران کتاب سفرنامه شیکاگو سفرنامه رضا قلی میرزا نایب الایاله فهرست توصیفی سفرنامه های فرانسوی کتاب سفرنامه خراسان و سیستان سفرنامه فرهاد میرزا معتمد الدوله روزنامه سفر خراسان کتاب آدمها و آیینها در ایران کتاب سفرنامه ناصر الدین شاه کتاب سفرنامه مظفرالدین شاه روزنامه خاطرات ناصر الدین شاه کتاب سفیر زیبا کتاب سفرنامه حاجی پیر زاده جزیره خارگ در یتیم خلیج فارس کتاب سفرنامه برادران شرلی کتاب بیست سال در ایران کتاب سیری در سفرنامه ها