کشت نواری

کشت نواری روشی نوین (Strip Cropping) است که در آن گیاهان مقاوم به فرسایش مانند گراس و لگومینوز در نوارهای متناوب کاشته می شوند. به عبارت دیگر کشت به صورت یک سری نوار یک در میان گیاهی، عمود بر جهت شیب زمین صورت می گیرد. در این کشت گیاهان عمود بر جهت شیب کاشته می شوند تا مانع از فرسایش خاک گردد. تاثیر کشت نواری در کاهش فرسایش بیشتر از کشت و کار در روی خطوط تراز است. در کشت نواری همچنین مواد آلی به خاک اضافه می شود که سبب اصلاح فیزیکی خاک می گردد. برای افزایش تاثیر کشت نواری در حفاظت خاک لازم است عملیات حفاظتی دیگری نیز انجام شود. مانند شخم صحیح، افزودن مالچ کاه و کلش، اجرای تناوب زراعی خوب. به طور کلی سه نوع کشت نواری مرسوم است که عبارتند از: کشت نواری در امتداد خطوط تراز کشت نواری در مزرعه کشت نواری همراه با کشت گیاهان بافر یا فرعی انواع کشت نواری ۱- کشت نواری کنتوری (Contour strip cropping): کاشت گیاه روی هر نوار به جای کشت روی خطوط میزان. ۲- کشت نواری مزرعه (Field strip cropping): از این کشت زمانی استفاده می شود که زمین شیب نامنظمی داشته باشد. در این صورت نمی توان کشت روی خطوط میزان انجام داد و گیاهان با روش کشت نواری مزرعه کاشته می شوند. این کشت عمود بر شیب انجام می شود. ۳- کشت نواری بادی (Wind strip cropping): در مناطقی که بادهای فصلی با شدت زیاد وجود دارد درختانی را به عنوان بادشکن به صورت نواری در مقابل جهت باد می کارند. این باد شکن ها سرعت حد آستانه فرسایش را پایین می آورند. در مناطقی که جهت باد غالب در فصول مختلف سال تغییر می کند از بادشکن های شطرنجی استفاده می شود. آبیاری نواری (تیپ) زمین های کشاورزی چیست؟ کشور ما ایران در منطقه نیمه خشک قرار گرفته است. به دلیل بارندگی کم، کشاورزان باید با دقت بیشتری از آب برای آبیاری استفاده کنند. روش های مختلفی برای آبیاری زمین و محصولات کشاورزی وجود دارد. در روش های آبیاری سنتی هدر رفت آب خیلی زیاد است. در روش آبیاری بارانی آب درون لوله ها منتقل می شود. اما در این روش تبخیر آب زیادی اتفاق می افتد. آبیاری قطره ای در روش های آبیاری قطره ای که در این مقاله به بررسی آن می پردازیم، هدر رفت آب بسیار ناچیز است. آﺑﻴﺎری ﻗﻄﺮه ای ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از روﺷﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ آن آب ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻛﻢ از روزﻧﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﺮه ﭼﻜﺎن از ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرج و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻄﺮه ای ﭘﺎی ﺑﻮﺗﻪ ﻳﺎ درﺧﺖ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. ﻓﺸﺎر ﻻزم در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗ ﻳﺎ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﺗأﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد. اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺗأﻣﻴﻦ ﻓﺸﺎر و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺮﻛﺰی، ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی اﺻﻠﻲ و ﻓﺮﻋﻲ و ﻗﻄﺮهﭼﻜﺎن ﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ روش ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺑﺎﻏﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد. وﻟﻲ اﺧﻴﺮاً روﺷﻲ از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻴﭗ ﺑﺮای ﮔﻴﺎﻫﺎن ردﻳﻔﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻐﻨﺪرﻗﻨﺪ، ذرت، ﭘﻨﺒﻪ و ﮔﻨﺪم ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار می گیرد. این روش در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮﻓﻘﻴﺖآﻣﻴﺰی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ. آبیاری نواری(تیپ) زمین های کشاورزی روش آﺑﯿﺎری نواری (ﺗﯿﭗ) زمین های کشاورزی، روشی نوین از آﺑﯿﺎری قطره ای ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮔﯿﺎه از ﻃﺮﯾﻖ روزﻧﻪ ﻫﺎی ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﺮ روی ﻧﻮار ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻨﻈﻢ و ﺑﺎ آﺑﺪﻫﯽ ﻣﺸﺨﺺ در اﺧﺘﯿﺎر ﮔﯿﺎه ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. در این روش آب در داخل لوله ها منتقل می شود و فقط به مصرف گیاه می رسد. تبخیر در این روش بسیار کم است. چون تمامی سطح خاک را خیس نمی شود. لوله ها توسط یک منبع تأمین فشار مانند پمپ، تحت فشار قرار می گیرند. اگر فشار در لوله ها کم باشد، خروج آب از قطره چکان ها و نازل ها به صورت یکنواخت انجام نخواهند شد. آبیاری نواری چیست؟ آبیاری نواری روشی نوین است که اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﻋﻤﻞ آﺑﻴﺎری ﺗﺎ ﺣﺪ رﻓﻊ ﻧﻴﺎز آﺑﻲ ﮔﻴﺎه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد. در نتیجه ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎدی از اﺗﻼف آب ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﻲ، اﻳﺠﺎد روان آب و ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. لوله های تیپ از جنس پلی اتیلن هستند و ضخامت جداره کمتر از ۰٫۴ میلی متر دارند. اﯾﻦ ﻧﻮار دارای دﯾﻮاره ای ﻧﺎزک اﺳﺖ. ﻧﻮارﻫﺎی ﺿﺨﯿﻢ ﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﻣﻮﺿﻌﯽ در زﯾﺮ ﺳﻄﺢ ﺧﺎک اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﺟﻨﺒﻪ داﺋﻤﯽ ﺗﺮی دارﻧﺪ. ﻧﻮارﻫﺎی آﺑﯿﺎری نواری (ﺗﯿﭗ) زمین های کشاورزی، دارای اﻧﻮاع ﯾﮏ،دو و ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﯽ و ﻧﺤﻮه ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری در ﻣﺰارع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﻮع ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ اﯾﻦ ﻧﻮارﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺰارﻋﯽﮐﻪآب ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﺪارد، ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻪ ﺗﻠﻔﺎت آب ﺑﯿﺸﺘﺮ از ۵۰ درصد اﺳﺖ، روش آﺑﯿﺎری ﺗﯿﭗ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای روش ﻫﺎی ﻣﺮﺳﻮم ﺑﺎﺷﺪ. تعدادی قطره چکان بر روی لوله های آبیاری نواری (تیپ) وجود دارد که آب از آن ها بر روی سطح خاک می ریزد. برای اینکه آب از قطره چکان ها بصورت یکنواخت و با مقدار یکسان خارج شود، باید آب داخل لوله تحت فشار باشد. اجزای اصلی آبیاری نواری (تیپ) زمین های کشاورزی اجزای اصلی آبیاری تیپ شبیه آبیاری قطره ای است. آب از چاه یا استخر پمپ می شود و سپس وارد مجموعه دستگاه های تصفیه فیزیکی (فیلتراسیون) می گردد. ابتدا آب توسط فیلترها از اجرامی که می تواند باعث گرفتگی قطره چکان شود پاک می شود. سپس وارد لوله های اصلی و فرعی شده و در نهایت به لوله های آبده تیپ می رسد. در نهایت به صورت قطرات کوچک در پای بوته گیاهان می ریزد. ﻣﺰاﻳﺎی آبیاری نواری(تیپ) زمین های کشاورزی ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻣﺼﺮف آب و اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺤﺼﻮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ آﺑﻴﺎری از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻣﺸﻜﻼ ت ﻋﻠﻒ ﻫﺮز ﻣﺰرﻋﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آن ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ و ﺑﻪ اﻧﺪازه آب و ﻛﻮد ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل و ﺑﺎزارﭘﺴﻨﺪی آن ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺴﻄﻴﺢ سیستم آﺑﻴﺎری نواری اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻣﻘﺪار آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز گیاه را در اختیار ریشه آن قرار دهید. اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ آب آﺑﻴﺎری در ﻣﺰرﻋﻪ، ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ در ﻣﺼﺮف آب و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎرآﻳﻲ ﻣﺼﺮف آب ﻣﻲﺷﻮد. در اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺪود ﻳﻚ دوم ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﻮم آﺑﻴﺎری ﺳﻄﺤﻲ آب ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد. مدیریت ﺳﻴﺴﺘﻢ آبیاری نواری (ﺗﻴﭗ) از ﻣﻮارد ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺎرآﻳﻲ و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ آبیاری ﻗﻄﺮه ای ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎزدﻳﺪﻫﺎ و ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﺎی باید بصورت روزاﻧﻪ، ﻫﻔﺘﮕﻲ، ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻓﺼﻠﻲ انجام شود. این بازدیدها که در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺎزدﻳﺪ از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی آﺑﺪه، ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ، شیر ﻓﻠﻜﻪﻫﺎ، اﺗﺼﺎﻻت، ﻗﻄﻌﺎت و ادوات ﻛﻨﺘﺮل و غیره ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. این بازدیدها ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮوری هستند و ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺑﻬﺮهﺑﺮداری به آنها ﺗﻮﺟﻪ ویژه داشته باشد. سخن آخر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ، یکی از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ راﻫﻜﺎرﻫﺎی اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺮه وری ﻣﺼﺮف آب در ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی، اﺳﺘﻔﺎده عملی و اصولی از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی آﺑﻴﺎری سطحی ﻣﻮﺟﻮد و در ﻛﻨﺎر آن ﺗﻮﺳﻌﻪ آﺑﻴﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر و ﺑﻪ وﻳﮋه آﺑﻴﺎری موضعی ﻳﺎ ﻗﻄﺮه ای نواری (ﺗﻴﭗ) اﺳﺖ. در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ در ﺳﺎل ﻫﺎی اﺧﻴﺮ ﺑﺤﺚ اﺳﺘﻔﺎده از روش آﺑﻴﺎری ﻗﻄﺮه ای در ﮔﻴﺎﻫﺎن زراعی در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘه اﺳﺖ. به طور کلی آبیاری نواری روشی نوین در عرصه کشاورزی می باشد که ممکن است بسیاری از کشاورزان علاقه به استفاده از این روش داشته باشند در حالی که با روشانجام آن آشنایی کامل ندارند.