اشک

اشک . [ اَ ] (اِخ ) ششم یا مهرداد اول . پس از مرگ برادر بتخت سلطنت نشست و در مدت 38 سال فرمانروائی به اقدامات بزرگی دست یازید و دولت پارت را که از ولایت ماردها و ری تا هریرود امتداد مییافت مبدل به دولتی کرد که بعدها رقیب و همدوش دولت جهانی روم گردید و جریان تاریخ را در آسیای غربی تغییر داد. وی نخست دولت باختر را که متصرفات آن از سغد تا رُخّج و از هریرود تا دهنه ٔ رود سند و پنجاب هند وسعت داشت بتصرف آورد و آنگاه بتسخیرماد بزرگ و خوزستان پارس و مملکت بابل پرداخت . سلطنت او از 174 تا 136 ق . م . بود و هنگام مرگ او دولت پارت این ممالک را در تصرف داشت : پارت بالاخص گرگان ، باختر، مرو، خوارزم ، هرات ، زرنگ (سیستان )، رُخّج ، پنجاب هند، ولایت ماردها، ری ، ماد بزرگ ، خوزستان ، پارس ، مملکت بابل . ضمناً یادآور میشود که ماد بزرگ عبارت بود از این ولایات کنونی ایران : همدان ، گروس ، کرمانشاهان ، نهاوند، ملایر، تویسرکان ، خمسه ، قزوین ، عراق بالاخص (سلطان آباد)، ولایات ثلاثه (گلپایگان و کمره و خوانسار)، ری ، اصفهان ، یزد. مهرداد اول نخستین شاه اشکانی بود که مانند هخامنشی ها لقب شاهنشاهی را اختیار کرد. وی پادشاهی شجاع ، جنگی ، عاقل ، معتدل و موقعشناس بود. دیودور گوید: ارشک شاه (مهرداد اول ) از جهت رحم و انسانیتش مورد عنایات و اقبال مردم بود و دولت خود را توسعه داد و حدود آنرا بهند رسانید و بر ممالکی سلطنت کرد که وقتی تابع پروس بودند، با اینکه به اقتداراتی بزرگ رسید، برخلاف غالب پادشاهان نه پرورده ٔ نازو نعمت بود نه عشرت پرست و نه گستاخ . همان اندازه که در میدان جنگ در برابر دشمنان خویش شجاع بود، بهمان اندازه نسبت به اتباع خود ملایمت نشان میداد، و باری پس از اینکه جمعیت بسیاری را تابع خود گردانید، بهترین ترتیباتی را که شایان رعایت و حفظ و حراست میدانست ، به آنها آموخت . (از تاریخ ایران باستان صص 2220 - 2232). و رجوع به صفحات مذکور و مهرداد اول شود.