پسته

پسته . [ پ ِ / پ ُ ت َ / ت ِ ] (اِ) ۞ نام میوه ای است که درخت آن در نقاط مختلف ایران ازجمله دامغان و قزوین و رفسنجان و اردستان غرس شود و در مراوه تپه بحال وحشی است و پوست آن برای رنگ کردن مصرف میشود. مؤلف قاموس مقدس گوید که آن در اصل از آسیای صغیر بسایر امکنه ٔ مشرق و اروپای جنوبی انتشار یافت . فِستق . بُطم اخضر :
دهان دارد چو یک پسته لبان دارد به می شسته
جهان بر من چنین بسته بدان پسته دهان دارد. ۞

شهید (از لغت نامه ٔ اسدی ).

۞
منم خوکرده بابوسش چنان چون باز برمسته
چنان بانگ آرم از بوسش چنان چون بشکنی پسته .

رودکی .

تو شادمانه و بدخواه تو ز انده و رنج
دریده پوست به تن بر، چو مغز پسته ، سفال .

منجیک .

هم از خوردنیها و هر گونه ساز
که ما را بباید بروز دراز...
همان ارژن و پسته و ناردان
بیارد یکی مؤبد کاردان ...

فردوسی .

دو چشمش چو دو نرگس آبگون
لبانش چو پسته رخانش چو خون .

فردوسی .

جز خوی بد فراخ جهانی را
بر تو که کرد تنگ تر از پسته .

ناصرخسرو.

گرچه کشف چو پسته بود سبز و گوژ پشت
حاشا که مثل پسته ٔ خندان شناسمش .

خاقانی .

بنگر این هر سه ز خامی رسته را
جوز را و لوز را و پسته را.

(مثنوی ).

نخود و کشمش و پسته خرک و میوه ٔ تر
قصب انجیر ۞ و دگر سرمش اسفید بیار.

بسحاق .

|| دهان معشوق .
- پسته بن ۞ ؛ درخت پسته .
- پسته ٔ خندان ؛ پسته ٔ دهان باز :
مهرزن بر دهن خنده كه در باغ جهان
سر خود میخورد آن پسته که خندان باشد.

صائب (ازفرهنگ شعوری ).

- پسته دهان ؛ لقب معشوق :
ای بت بادام چشم پسته دهان قندلب
در غم عشق تو چیست چاره ٔ این مستمند.؟

سوزنی .

- پسته ٔ زمینی ۞ ؛ کازو.
- پسته ٔ شکرفشان ؛ کنایه از لب و دهان معشوق است . (برهان قاطع).
- پسته ٔ غالیه ؛ حب البان . (بحر الجواهر).
- پسته لب ؛ کنایه از معشوق .
- پسته مغز ؛ مغز پسته .