گلو

گلو. [ گ ُ / گ َ ] (اِ) در اوستا گَرَه ۞ (گلو)، پهلوی گروک ۞ ، سانسکریت گَلَه ۞ ، لاتینی گولا ۞ ، ارمنی کول ۞ (فروبرده ، بلعیده )، کردی گَرو ۞ ، افغانی غاره ۞ ، غرئی ۞ (گردن ، قصبةالریه )، استی قور ۞ (غیرقطعی )، سنگلیچی غر ۞ ، خوانساری گلی ۞ ، دزفولی گلی ۞ ، گیلکی گولی ۞ ، کردی گئورو ۞ ، گئوری ۞ (گلو، معبر تنگ )، گئوری ۞ ، گریو ۞ ، گوری ۞ . (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). حلق . حلقوم . (برهان ) (آنندراج ) (دهار). مجرای غذا و دم در درون گردن : ذبح ، ذباح ، ذبحة؛ درد گلو. شکیکه . ذمط؛ گلو بریدن کسی را. ذعط؛ گلو بریدن کسی را. ذکاة؛ گلو بریدن گوسپند را. اجترار؛ جره برآوردن شتر از گلو. تهوید؛ آواز به گلو برگردانیدن بنرمی . جرض ؛ به گلو درماندن طعام و جز آن . جرجرة؛ آواز کردن گلو. جائر؛ به گلو درماندگی چیزی . جرثومه ٔ؛ سرنای گلو. حز؛ گلوی آسیای . فحفحة؛ عارض شدن گرفتگی در گلو در آواز. (منتهی الارب ) :
راست گویی که در گلوش کسی
پوشکی را همی بمالد گوش .

شهید.

به خروش اندرش گرفته غریو
به گلو اندرش بمانده غرنگ .

منجیک .

فروهشته بر گردن افراخته
چو نای دم اندر گلو ساخته .

فردوسی .

ای دیده هاچو دیده ٔ غوک آمده برون
گویی که کرده اند گلوی ترا خبه ۞ .

فرخی (دیوان ص 455).

بسته زیر گلو از غالیه تحت الحنکی
پیرهن دارد زین طالب علمانه یکی .

منوچهری .

گر بلبل بسیارگو بست از فراق گل گلو
گلگون صراحی بین در او بلبل بگفتار آمده .

خاقانی .

ناچخی راند بر گلوش دلیر
چون بر اندام گور پنجه ٔ شیر
اژدها را درید کام و گلو
ناچخ هشت مشت شش پهلو.

نظامی (هفت پیکر ص 75).

گلوی خویش عبث پاره میکند بلبل
چو گل شکفته شود در چمن نمی ماند.

صائب (از آنندراج ).

- امثال :
از گلو بیرون کشیدن ؛ به جبر و عنف چیزی را از کسی ستدن .
از گلوی خود بریدن و به دیگران دادن ؛ کنایه است از خودگذشتگی و بخشش بسیار.
در گلو گیر کردن .
گریه به گلو ؛ آماده ٔ گریه . اشک در مشک .
گریه گلوی کسی را گرفتن ؛ بغض کردن . آماده ٔ گریه کردن بودن .
گلو پیش کسی گیر کردن یا گیر کردن گلو پیش کسی ؛ عاشق کسی شدن .
گلو هفت بند دارد ؛ کنایه از آن است که به تأمل و اندیشه بسیار سخن باید گفت .
مال خود در گلوی خود فرونرفتن ؛ از خود دریغ داشتن بخیل ، مالی را بسبب بخل فراوان .