نزد

نزد. [ ن َ دِ ] (حرف اضافه ، ق ) اوستا:نزده ۞ (نزدیک )، هندی باستان : ندیس ۞ ، ندیشته ۞ ، کردی و افغانی : نیزدِ ۞ ، سریکلی : نیزد ۞ . به معنی : قریب ِ... پهلوی ِ... جنب ِ... (حاشیه ٔبرهان قاطع چ معین ). مخفف نزدیک است . (برهان قاطع) (غیاث اللغات ). نزدیک ِ. در نزدیکی ِ. پهلوی ِ. کنارِ. (ناظم الاطباء). بَرِ. به خدمت ِ. به حضورِ :
به راه اندر همی شد شاه راهی
رسید او تا به نزد پادشاهی .

رودکی .

سیامک خجسته یکی پور داشت
که نزد نیا جای دستور داشت .

فردوسی .

گر ایدر چنین بی گناه آمدی
چرا با زره نزد شاه آمدی .

فردوسی .

بیامد کلینوش نزد گوان
بگفت آن سخن گفتن پهلوان .

فردوسی .

همه شادمان نزد شاه آمدند
بدان نامور تختگاه آمدند.

فردوسی .

- به نزدِ ؛ به برِ. به حضورِ. به پهلوی ِ. به پیش ِ :
اگر چشم داری به دیگر سرای
به نزد نبی و وصی گیر جای .

فردوسی .

بدان مرز و بوم اندر آگه شدند
بزرگان به نزد شهنشه شدند.

فردوسی .

چو برزو چنان دید آمد دوان
به نزد فریبرز و طوس و گوان .

فردوسی .

بی خدمت و بی جهد به نزد ملک شرق
کس را نبود مرتبت و کامروائی .

منوچهری .

کهن سالی آمد به نزد طبیب
ز نالیدنش تابه مردن قریب .

سعدی .

|| زی . به سوی ِ. جانب ِ. به :
نزد آن شاه زمین کردش پیام
داروئی فرمای زامهران به نام .

رودکی .

نبشتند پس نامه از شهریار
به هر کشوری نزد هر نامدار.

فردوسی .

چو لشکر به نزدیک جیحون رسید
خبر نزد پور فریدون رسید.

فردوسی .

|| نزدیک به . قریب به :
یکی تخت بودی سرش نزد ماه
نشسته بر آن تخت کاوس شاه .

فردوسی .

شبی بیامد و نزد رخنه ٔ شارستان که روباه درآمدی مترصد بنشست . (سندبادنامه ص 326). || در حدودِ. (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). نزدیک به :
چو نزد ده و دو رسانید سال
برافروخت یال یلی پور زال .

(منسوب به فردوسی از حاشیه ٔ برهان چ معین ).

|| در دست ِ. در تصرف ِ. پیش ِ. پهلوِ. (فرهنگ نظام ). مختص ِ. خاص ِ. ازآن ِ :
هنر نزد ایرانیان است و بس
ندارندشیر ژیان را به کس .

فردوسی .

|| طرف ِ. جانب ِ.
- از نزدِ ؛ از طرف ِ. از جانب ِ :
سپاهی که از نزد خسرو شدی
بر او روزگار کهن نو شدی .

فردوسی .

|| کنارِ. نزدیک ِ.
- نزد آب ؛ مجازاً، ساحل . (یادداشت مؤلف ) :
به مادر چنین گفت افراسیاب
فرستاد و خواند مرانزد آب .

فردوسی .

|| در نظرِ. به سلیقه ٔ. به عقیده ٔ. به رأی ِ :
ستوده بود نزد خرد و بزرگ
اگر زادمردی نباشد سترگ .

رودکی .

نزد تو آماده و آراسته
جنگ او را خویشتن پیراسته .

رودکی .

گاو خاموش نزد مرد خِرَد
به از آن ژاژخای صد بار است .

ناصرخسرو.

نزد ما هم خیال او باشد
آن کبوتر که نامه آور اوست .

خاقانی .

نزد خر خرمهره و گوهر یکی است .

مولوی .

- به نزدِ ؛ به عقیده ٔ. به سلیقه ٔ. به نظرِ. در نظرِ :
به نزد کهان و به نزد مهان
به آزار موری نیرزد جهان .

فردوسی .

چون شدم نیم مست و کالیوه
باطل آنگه به نزد من حق بود.

حصیری .

به نزد چون تو بی جنسی چه دانائی چه نادانی
به دست چون تو نامردی چه نرم آهن چه روهینا.

سنائی .

به نزد من مه من سرو و ماه مطلق نیست
که سرو غالیه زلف است و ماه مشکین خال .

سوزنی .

به نزد من آنکس نکوخواه توست
که گوید فلان چاه در راه توست .

سعدی .

به نزد آنکه جانش در تجلی است
همه عالم کتاب حق تعالی است .

شبستری .

|| در مقابل ِ. برابرِ. با مقایسه ٔ :
گل صدبرگ و مشک و عنبر و سیب
یاسمین سپید و مورد به زیب
این همه یکسره تمام شده ست
نزد تو ای بت ملوک فریب .

رودکی .

بت اگرچه لطیف دارد نقش
نزد رخساره ٔ تو هست خراش .

سوزنی .