نظام الدین

نظام الدین . [ ن ِ مُدْ دی ] (اِخ ) حسن بن محمدبن حسین قمی نیشابوری مشهور به اعرج وملقب به نظام الدین ، از شاگردان قطب الدین شیرازی (متوفی 711 هَ . ق .) و از دانشمندان و شعرای قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است وی در ریاضیات و نجوم و تفسیر و علوم ادبی استاد بوده است و تا سال 730 هَ . ق . حیات داشته است ۞ . از تصنیفات اوست : تفسیرالتحریر که حاشیه ای است بر تحریر مجسطی از خواجه نصیرالدین طوسی ، کشف الحقایق در شرح زیج ایلخانی تألیف خواجه نصیرالدین طوسی ، تفسیر غرائب القرآن معروف به تفسیر نیشابوری مؤلف به سال 728، اوقاف القرآن ، البصائر فی مختصر تنقیح المناظر، و توضیح الذکر در شرح تذکره ٔ خواجه نصیرالدین طوسی و شرح نظام بر شافیه ٔ ابن حاجب و رساله ای در حساب . او راست :
رخ چو لاله ٔ تو خطعنبرین دارد
بنفشه روی ترا زلف بر زمین دارد
دلم فدای غمت کرد جان دگر چه کند
که در جهان دل مسکین من همین دارد.
(از تاریخ ادبیات در ایران ، دکتر صفا ج 3 ص 264) (اعلام زرکلی ج 2 ص 234) (صبح گلشن ص 529) (فهرست کتابخانه ٔ مدرسه ٔ عالی سپه سالارج 2 ص 350) (ریحانة الادب ج 4 ص 208) (قاموس الاعلام ج 6). نیز رجوع به کشف الظنون ذیل غرائب القرآن ، و روضات الجنات ص 225. و هدیةالاحباب ص 257 شود.