زند

در فرهنگ دهخدا آمده است که: "زند" آهنی را گویند که بر سنگ زنند و از آن آتش بجهد و به ترکی چخماق خوانند.
اما زند در زبان عربی که در زمان‌هایی قدیم‌تر از فارسی به عاریه گرفته شده است به معنی چوبِ آتش‌زنه است. یعنی چوبی که بر چوب دیگر نهند و با چرخش آن آتش ایجاد کنند. و این معنی صحیح‌تر است، به ویژه اگر به ترکیب "زند و پازند" توجه کنیم . "پازند" به معنی چوب دیگری است که برای ایجاد آتش به عنوان پایه در زیر "زند" قرار می‌گیرد و از این رو "پازند" خوانده می‌شود. نام‌گذاری کتاب‌های زرتشت به (زند و پازند) نیز با همین برداشت است، یعنی کتاب‌هایی که از آنها آتش برمی‌خیزد.

سنگ چخماق. آهن؟ چوب؟ یا سنگ؟. همه یا هیچ کدام.