روان

روان به درستی معنی پارسی واژهٔ عربی روح است . برخی معتقد به بازگشت روح یا وازایش هستند.

محتویات [نمایش]
دین اسلام [ویرایش]

این واژه در قرآن مجید ۲۱ بار تکرار شده‌است، و معانی متعددی دارد. از جمله:

فرشته وحی(جبرئیل)؛ که به صورت «روح القدس»(نحل، ۱۰۳) و «روح الامین»(شعراء، ۱۹۳) به کار رفته‌است.
فرشته‌ای که بالاتر از همه ملایک است، یا موجودی برتر از ملایک. (قدر، ۴)(نبأ، ۳۸)(معارج، ۴ و ۵).
روح مستقل از جسم در انسان(نفس انسانی):
قرآن در آیات ۲۹ حجر، ۷۲ «ص» و ۹ سجده می‌فرماید: خدا پس از تکمیل خلقت انسان و نظام بخشیدن به آن، از روح خویش در آن دمید، و سپس به فرشتگان دستور داد بر او سجده کنند.

در جهان بینی اسلامی، انسان از دو چیز مختلف آفریده شده‌است، که یکی در حد اعلای عظمت، و دیگری ظاهراً در حد ادنی از نظر ارزش.[نیازمند منبع] جنبه مادی انسان را گل بد بوی تیره رنگ (لجن) تشکیل می‌دهد، و جنبه معنوی او را چیزی که به عنوان روح خدا از آن یاد شده‌است.



آئین بهائی [ویرایش]

در آثار دین بهائی از پنج نوع روح صحبت به میان آمده که به شرح زیر است:[۱]

روح نباتی
روح حیوانی
روح انسانی
روح ایمانی
روح القدس
بهائیان معتقدند که انسان به خاطر کامل نبودن عقل انسانی، از شناخت و درک روح عاجز است.[۲]

چون انسان و در واقع عقل او مادی است هرگز نمی‌تواند درک مسائل غیر مادی، مانند خداوند و روح را بکند و در کتاب‌های آسمانی اگر مطلبی در مورد روح باشد، در مورد خصائص روح است نه ماهیت آن و در این راستا دین بهائی هم از بقیه ادیان مستثنی نیست.

زمان پیدایش روح [ویرایش]
در مورد زمان پیدایش روح، شوقی افندی، ولی امرالله در دین بهائی، اینچنین می‌گوید:

« نفس یا روح انسانی هم‌زمان با انعقاد نطفه جسمانی به وجود می‌آید. »
[۳]

بقای روح [ویرایش]
در مورد بقای روح عبدالبهاء می‌نویسد:

« روح انسانی را بدایت است، ولی نهایت نه. الی‌الابد باقی و برقرار است. »
[۴]

ترقی روح [ویرایش]
بهائیان معقدند روح انسانی به ترقیات خود در عالم الهی در مرتبه مخصوص خود ادامه می‌دهد و این ترقیات روحانی بسته به فیض الهی است و یکی دیگر از عوامل موثر در ترقی، دعا و مناجاتی است که در حق متوفی خوانده می‌شود»[۵]

عوالم روحانی و جسمانی از یکدیگر جدا نیستند.

رشد و نمو درخت که ریشه‌هایش عمیقا در خاک است با وجود اینکه رتبه‌اش از خاک بالاتر است ولی برای حفظ حیات خود به آن وابسته‌است و علی رغم وابستگی در خلاف جهت آن رشد می‌کند و این دقیقا مانند نیاز انسان به این عالم برای رشد روحانیش است.

بعضی از اعضاء در عالم رحم مانند چشم بی فایده‌اند ولی با ورود به این عالم و به کمک آفتاب ارزنده‌ترین حس که بینایی است را به انسان عطا می‌کند و به همین قیاس فضائلی که انسان در این عالم کسب می‌کند با کیفیاتی که در عالم روحانی بعد موجود و بر ما در این عالم فانی مجهول است سبب ترقیات روح در عالم بعد خواهد شد.[۶]

بهاءالله می‌نویسد:«فرق این عالم با آن عالم مثل فرق عالم جنین است با این عالم»[۷]

روح از نظر روح‌شناسی نوین [ویرایش]

حسن رهبر زاده رئیس فعلی انجمن روحی ایران در کتاب خود شناخت ارواح موارد زیر را آورده است:

تشریح عوالم هفت گانه ارواح[۸]
گزارشات یک روح از جهان اول یا جهنم و سپس رشد وی به جهان دوم یا اعراف [۹]
شرحی از چگونگی زیست ارواح در جهان سوم روحی یا بهشت: [۱۰]
پانویس [ویرایش]

↑ مفاوضات، عبدالبهاء، انتشارات مرآت ۱۹۲۰ میلادی، صفحه ۱۴۸([۱])
↑ منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله شماره۸۳
↑ ترجمه‌ای Messages to Alaska
↑ مفاوضات صفحه ۱۱۴
↑ مفاوضات صفحه ۱۷۴
↑ روح انسانی/ تالیف: ادیب طاهر زاده
↑ منتخباتی از آثار حضرت بهاءالله شماره ۸۱
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 180 تا 182
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 156 تا 158
↑ شناخت ارواح، حسن رهبرزاده جلد 1 صفحه 249 تا 251
جستارهای وابسته [ویرایش]

برهان‌های اثبات وجود و تجرد روح
منابع [ویرایش]

تفسیر نمونه، ج ۱۱، صص ۷۸ و ۷۹، ناصر مکارم شیرازی.
قاموس قرآن، ج ۳، صص ۱۳۱ تا ۱۳۹، سید علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه.
دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، صص ۱۱۲۱ تا ۱۱۲۳، بهاءالدین خرمشاهی.
رده‌های صفحه: متافیزیک تعالیم اجتماعی بهائی اصطلاحات مسیحی عقاید مذهبی نامیرایی یوگا فرافلسفه ارتباط با ارواح معنویت
از ویکی پدیا
قس
الروح عبارة عن مصطلح ذی طابع دینی وفلسفی یختلف تعریفه وتحدید ماهیته فی الأدیان والفلسفات المختلفة، ولکن هناک إجماع على أن الروح عبارة عن ذات قائمة بنفسها، ذات طبیعة معنویة غیر ملموسة. ویعتبرها البعض مادة أثیریة أصلیة من الخصائص الفریدة للکائنات الحیة. استنادا إلى بعض الدیانات والفلسفات فإن الروح مخلوقةً من جنسٍ لا نظیر له فی عالم الموجودات وهو أساس الإدراک والوعی والشعور. وتختلف الروح عن النفس حسب الاعتقادات الدینیة فالبعض یرى النفس هی الروح والجسد مجتمعین ویرى البعض الآخر إن النفس قد تکون أو لا تکون خالدة ولکن الروح خالدة حتى بعد موت الجسد.
هناک جدل فی الدیانات والفلسفات المختلفة حول الروح بدءا من تعریفها ومرورا بمنشأها ووظیفتها إلى دورها أثناء وبعد الموت حیث أن هناک اعتقاد شائع أن للروح استقلالیة تامة عن الجسد ولیس لها ظهور جسدی أو حسی، ولا یمکن مشاهدة رحیلها ویعتقد البعض أن مفارقة الروح للجسد هی تعریف للموت ویذهب البعض الآخر إلى الاعتقاد أن الروح تقبض فی حالتی الموت والنوم، ففی حالة الموت تقبض الروح وتنتهی حیاة الجسد، وفی حالة النوم تقبض الروح ویظل الجسد حیا. المزید عن الروح والنفس والإدراک فی الترجمة العبریة لکلمة الروح هی نفیش Nephesh وهی أقرب لکلمة النفس العربیة، أما کلمة الروح العربیة فهی قریبة جدا من کلمة ریح مما جعل البعض یعتقد أن مصدر ومعنى کلمة الروح هی "ذَات لَطِیفَة کَالْهَوَاءِ سَارِیَة فِی الْجَسَد کَسَرَیَانِ الْمَاء فِی عُرُوق الشَّجَر" [1]، ومما زاد من صحة هذه القناعة لدى البعض أن الروح تنفخ کالریح، ولکنها لیست ریحا بمفهوم الریح.
محتویات [اعرض]
[عدل]الروح فی الإسلام

مقال تفصیلی : الروح (إسلام)
الروح خلق من أعظم مخلوقات الله شرفها الله وکرمها غایة التشریف والتکریم فنسبها لذاته العلیة فی کتابه القرآن
قال الله تعالى : ﴿فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَنَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ (29)﴾ (سورة الحجر)
و من جلالة وعظمة هذا التشریف لهذا المخلوق أن الله إختص بالعلم الکامل بالروح فلا یمکن لأی مخلوق کائن من کان أن یعلم کل العلم عن هذا المخلوق إلا ما أخبر به الله تعالى
قال الله تعالى : ﴿وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا (85)﴾ (سورة الإسراء) •••••حیاة الروح فی الجسد بنظرة شرعیة••••• یعیش الإنسان فی حیاته هذه نوعان من الحیاة 1-الحیاة المحسوسة بنوامیسها المعروف فالحواس الخمسة هی التی تعطیی الإنسان الاحساس بهذا العالم ونستطیع تسمیة هذا العالم بعالم الملک ویکون الإنسان فی هذه الحیاة محدد القدرات التی تکون وفقا لترکیبه المخلوق منه وتکون الروح فی هذه الحیاة مأسورة الجسد یقول الله سبحانه وتعالى [نحن خلقناهم وشددنا أسرهم] 2- حیاة الملکوت وتعتمد هذه الحیاة على اسس قواعد الاحساس الابتدائیة المعروفةالمرتبطة بالحواس المعروفة ولکنها لا تعتمد وسائل الطرق الموصلة إلى تلک القواعد الابتدائیة المعروفة ولکنها تسلک مسلک الاعتماد على العادة المتبعة فی سلوکیات الحواس المبرمجة داخل الدماغ البشری، ونستطیع القول بأن هذه الحیاة هی أقرب ما یکون لعالم الملائکة لانها بالعادة تکون مستقبلة ولیست مفکرة ای انها تستقبل ما یملى علیها من عالم الغیب مع تفلتها فی بعض الأحیان حسب نوع البث المستقبل فهو کما علم فی الإسلام ثلاث أنواع أرتبها حسب الوسطیة البشریة:- 1- حدیث نفس• 2- بث الهی• 3- بث شیطانی • النوع الأول بالعادة لیس له تأثیر على مستقبل الإنسان لانه یکون عبارة عن الافکار أو السلوکیات المؤثرة على الإنسان فیما سبق. اما الثانی وهو البث الإلهی فله التأثیر على مستقبل الإنسان أو واقعه لأنه یعد تبشیر أو إنذار أو محاکاة واقع. وأما البث الشیطانی فتأثیره أذا ذکر أوأول فالأولى عدم ذکر وعمل ما هو متعارف لتجاوزه کما أخبر النبی علیه الصلاة والسلام. وأما حیاة الملک یکون الإنسان متفاوت الأدارک لما یجری حوله لأن میکانیکیة اتصال الروح بالجسد تکون معتمدة على وضع الجسد فی أستقبال التأثیرات المحیطة به أو التی تکون وسیلة النقل بین التاثیرا الخارجیة وقواعد الأستقبال مثل أعصاب السمع والبصبر وغیرها. یقول الله ((لقد کنت فی غفلة من هذا فکشفنا عنک غطاءک فبصرک الیوم حدید)) .
[عدل]الروح عند الفلاسفة

قام أفلاطون (427 - 347 قبل المیلاد) باعتبار الروح کأساس لکینونة الإنسان والمحرک الأساسی للإنسان وإعتقد بأن الروح یتکون من 3 أجزاء متناغمة وهی العقل والنفس والرغبة وکان أفلاطون یقصد بالنفس المتطلبات العاطفیة أو الشعوریة وکان یعنی بالرغبة المتطلبات الجسدیة وأعطى أفلاطون مثالا لتوضیح وجهة نظره باستخدام عربة یقودها حصان, فللحصان حسب أفلاطون قوتان محرکتان وهما النفس والرغبة ویأتی العقل لیحفظ التوازن [2]. بعد أفلاطون قام أرسطو (384 - 322 قبل المیلاد) بتعریف الروح کمحور رئیسی للوجود ولکنه لم یعتبر الروح وجودا مستقلا عن الجسد أو شیئا غیر ملموس یسکن الجسد فإعتبر أرسطو الروح مرادفا للکینونة ولم یعتبر الروح کینونة خاصة تسکن الجسد وإستخدم أرسطو السکین لتوضح فکرته فقال إنه إذا إفترضنا إن للسکین روحا فإن عملیة القطع هی الروح وعلیه وحسب أرسطو فإن الغرض الرئیسی للکائن هو الروح وبذلک یمکن الاستنتاج إن أرسطو لم یعتبر الروح شیئا خالدا فمع تدمیر السکین ینعدم عملیة القطع [3].
حاول رینیه دیکارت (1596 - 1650) وفی خطوة مهمة إثبات إن الروح وتنظیم الاعتقاد بالروح تقع فی منطقة محددة فی الدماغ [4] اما إیمانویل کانت (1724 - 1804) وفی خطوة جریئة قال إن مصدر اندفاع الإنسان لفهم ماهیة الروح هو فی الأساس محاولة من العقل للوصول إلى نظرة شاملة لطریقة تفکیر الإنسان ای بمعنى ان العقل الذی یحاول تفسیر کل شیء على أساس عملی سوف یضطر إلى التساؤل عن الأشیاء المجهولة الغیر ملموسة وبذلک فتح کانت الباب على مصراعیه لرعیل من علماء النفس لیفسروا الروح على أساس نفسی [5].
[عدل]= الروح عند المصریین القدماء

استنادا إلى المعتقدات الدینیة لقدماء المصریین فإن روح الإنسان مکون من 7 أقسام [6] [7]:
رین، هو مصطلح قدیم یعنی الاسم الذی یطلق على المولود الجدید.
سکم، وتعنی حیویة الشمس
با، وهو کل ما یجعل الإنسان فریدا وهو أشبه بمفهوم شخصیة الإنسان.
کا، وهو القوة الدافعة لحیاة الإنسان وحسب الاعتقاد فإن الموت هو نتیجة مفارقة کا للجسد.
آخ، وهو بمثابة الشبح الناتج من اتحاد کا وبا بعد الموت
آب، وهو "قطرة من قلب الأم"
شوت أو خیبیت وهو ضل الإنسان [8].
[عدل]الروح فی البوذیة

استنادا إلى العقیدة البوذیة فإن کل شیء فی حالة حرکة مستمرة وتتغیر باستمرار وإن الأعتقاد بان هناک کینونة ثابتة أو خالدة على هیئة الروح هو عبارة عن وهم یؤدی بالإنسان إلى صراع داخلی واجتماعی وسیاسی. استنادا إلى البوذیة فإن الکائنات تنقسم إلى خمس مفاهیم: الهیئة (الجسمانیة)، الحواس، الإدراک، الکارما (الأفعال التی یقوم بها الکائن الحی، والعواقب الأخلاقیة الناتجة عنها) والضمیر وهذه الأجزاء الخمسة یمکن اعتبارها مرادفة لمفهوم الروح وعلیه فإن الإنسان هو مجرد اتحاد زمنی طارئ لهذه المفاهیم، وهو معرض بالتالی للـ"لا-استمراریة" وعدم التواصل، یبقى الإنسان یتحول مع کل لحظة جدیدة، رغم اعتقاده أنه لا یزال کما هو وإنه من الخطأ التصور بوجود "أنا ذاتیة"، وجعلها أساس جمیع الموجودات التی تؤلف الکون فالهدف الأسمى حسب البوذیة هو التحرر التام عبر کَسر دورة الحیاة والانبعاث، والتخلص من الآلام والمعاناة التی تحملها. وبما أن الکارما هی عواقب الأفعال التی یقوم الأشخاص، فلا خلاص للکائن ما دامت الکارما موجودة [9].
عند وفاة الإنسان فإن الجسد ینفصل عن الحواس، الإدراک، الکارما والضمیر وإذا کانت هناک بقایا من عواقب أو صفات سیئة فی هذه الأجزاء المنفصلة عن الجسد فإنها تبدأ رحلة للبحث عن جسد لتتمکن من الوصول إلى التحرر التام عبر کَسر دورة الحیاة والانبعاث وحالة التیقظ التی تخمُد معها نیران العوامل التی تسبب الآلام (الشهوة، الحقد والجهل) ویسمی البوذیون هذا الهدف النیرفانا [10].
[عدل]الروح فی الهندوسیة



تمثال لبراهما محفور على الصخر فی الهند
یمکن اعتبار الجیفا Jiva فی الهندوسیة مرادفا لمفهوم الروح وهی حسب المعتقد الهندوسی الکینونة الخالدة للکائنات الحیة وهناک مصطلح هندوسی آخر ویدعى مایا ویمکن تعریفها کقیمة جسدیة ومعنویة مؤقتة ولیست خالدة ولها ارتباط وثیق بالحیاة الیومیة ویبدو إن المایا شبیه بمفهوم النفس فی بعض الدیانات الأخرى واستنادا على هذا فإن الجیفا لیست مرتبطة بالجسد أو ای قیمة ارضیة ولکنها فی نفس الوقت أساس الکینونة [11].
ینشأ الجیفا من عدة تناسخات من المعادن إلى النباتات إلى مملکة الحیوانات ویکون الکارما (الأفعال التی یقوم بها الکائن الحی، والعواقب الأخلاقیة الناتجة عنها) عاملا رئیسیا فی تحدید الکائن اللاحق الذی ینتقل الیه الجیفا بعد فناء الکائن السابق وتکمن الطریقة الوحیدة للتخلص من دورة التناسخات هذه بالوصول لمرحلة موشکا والتی هی شبیهة نوعا ما بمرحلة النیرفانا (الانبعاث وحالة التیقظ التی تخمُد معها نیران العوامل التی تسبب الآلام مثل الشهوة، الحقد والجهل) فی البوذیة [12].
هناک مصطلح آخر فی الهندوسیة قریب من مفهوم الروح وهی أتمان Atman ویمکن تعریفه بالجانب الخفی أو المیتافیزیقی فی الإنسان ویعتبره بعض المدارس الفکریة الهندوسیة أساس الکینونة ویمکن اعتبار أتمان کجزء من البراهما (الخالق الأعظم) داخل کل إنسان [13]. هناک اختلاف وجدل عمیق بین الهندوسیین انفسهم حول منشأ وغرض ومصیر الروح فعلى سبیل المثال یعتقد الموحدون (أدفایدا) من الهندوس إن الروح سیتحد فی النهایة مع الخالق الأعظم [14] بینما یعتبر الغیر موحدون (دفایتا) من الهندوس الروح لاصلة له على الإطلاق بالخالق الأعظم وإن الخالق لم یخلق الروح ولکن الروح تعتمد على وجود الخالق [15].
[عدل]الروح فی الیهودیة

لایوجد فی التوراة تعریف دقیق لکلمة الروح ویذکر سفر التکوین إن الخالق الأعظم خلق الإنسان من غبار الأرض ونفخ الخالق فی انف الإنسان لیصبح مخلوقا حیا. استنادا إلى سعید ابن یوسف الفیومی (882 - 942) وهو فیلسوف یهودی من موالید مصر [16] فإن الروح یشکل ذلک الجزء من الإنسان المسؤول عن التفکیر والرغبة والعاطفة واستنادا إلى کتاب کبالاه Kabbalah الذی یعتبر الکتاب المرکزی فی تفسیر التوراة فإن الروح تنقسم إلى 3 اقسام [17]:
نفیش (Nefesh) وهی الطبقة السفلى من الروح وتربط بغرائز الإنسان الجسدیة وهو موجود من لحظة الولادة.
روخ (Ruach) وهی الطبقة الوسطى من الروح والمسؤولة عن التمییز بین الخیر والشر وتنظیم المبادئ الأخلاقیة.
نیشامه (Neshamah) وهی الطبقة العلیا من الروح وهی المسؤولة عن تمیز الإنسان من بقیة الکائنات الحیة.
وهناک تشابه کبیر بین هذا التقسیم وتقسیم سیغموند فروید لللاوعی الذی قسمه فروید إلى الأنا السفلى والأنا والأنا العلیا.
[عدل]الروح فی المسیحیة



تعتبرالمسیحیة الروح بمثابة الکینونة الخالدة للإنسان وإن الخالق الأعظم بعد وفاة الإنسان إما یکافئ أو یعاقب الروح ویوجد فی العهد الجدید من الکتاب المقدس وعلى لسان المسیح ذکر الروح وتشبیهه برداء رائع أروع من کل ما کان یملکه سلیمان [18]. هناک إجماع فی المسیحیة إن الوصول للمعرفة الحقیقیة عن ماهیة الروح هو أمر مستحیل واستنادا إلى المفکر المسیحی أورلیس أوغسطینس (354 - 430) فإن الروح عبارة عن مادة خاصة وفریدة غرضها التحکم فی الجسد [19].
هناک جدل فی المسیحیة حول منشأ الروح فالبعض یعتقد إنها موجودة قبل ولادة الإنسان وعند الولادة یقوم الخالق بإعطاء الروح إلى الجسد [20] بینما یعتقد البعض الآخر إن روح الإنسان تنتقل کمزیج من روحی الوالدین وإن آدم هو الشخص الوحید الذی خلقت روحه مباشرة من الخالق [21] بینما یرى طائفة شهود یهوه إن الروح مطابقة لکلمة نفیش (Nefesh) العبریة والتی حسب تصور الجماعة إنها مشتقة من التنفس وعلیه فإن نفخ الخالق للروح فی جسم ای کائن یجعل هذا الکائن کائنا متنفسا [22] وهناک البعض ممن یعتقد إن الروح تذهب إلى حالة من السبات لحین یوم الحساب.
الله اعلم
[عدل]الروح فی المجتمع العلمی

یسعى العلم والطب لإیجاد تفسیرات واقعیة وفقاً لما هو ملاحظ فی العالم الطبیعی. یعرف هذا الموقف العقلی باسم الواقعیة المنهجیة.[1] إن الکثیر من الدراسات العلمیة المتعلقة بالروح قد شملت التحقیق فی أمرها ککائن ذی معتقد إنسانی، أو کمفهوم یشکل استعراف وفهم حقیقة العالم، بدلاً من کونها کائناً بحد ذاته.
عندما یتحدث علماء العصر الحدیث عن الروح خارج هذا السیاق الثقافی والنفسی، فإنهم یتعاملون مع "الروح" على أنها مرادف شعری لکلمة "العقل". فی کتاب The Astonishing Hypothesis أو "الفرضیة المذهلة" لفرنسیس کریک، مثلاً، هناک عنوان فرعی هو "البحث العلمی عن الروح". کریک أخذ على عاتقه أنّ المرء یمکنه تعلم کل شیء معروف عن الروح البشریة والعقل، ومن ثم، قد یکون للعلوم العصبیة صلة بفهم الإنسان لماهیة الروح.
[عدل]مؤلفات فی الروح

کتاب الروح لابن القیم
کتاب (عالم الأرواح العجیب) للسید حسن الأبطحی
وعشرات الکتب على مر العصور.
[عدل]المصادر

^ Methodological Naturalism vs Ontological or Philosophical Naturalism
Our Real Identity: The Science of the Soul Summary from a lecture at the London School of Economics by H.G. Bhuta Bhavana dasa, a Hindu brahmin
Stanford Encyclopedia of Philosophy entry on Ancient Theories of the Soul
The soul in Judaism at Chabad.org
The Old Testament Concept of the Soul by Heinrich J. Vogel (Christian)
Body, Soul and Spirit Article in the Journal of Biblical Accuracy (Christian)
The Science of the Soul
How the Soul Works A Loose Association from which to Explore the Soul and Afterlife
تصنیفان: فلسفة الدین حیاة بعد الموت
قس
Ruh, din ve felsefede, insan varlığının maddi olmayan tarafı ya da özü olarak tanımlanır ve genellikle bireysellikle (zât) eşanlamlı olarak ele alınır.[1] Teoloji'de ruh kişinin ilahîliğe iştirak eden kısmı olarak tanımlanır ve genellikle bedenin ölümünden sonra kişinin varlığını sürdüren kısmı olarak ele alınır.[1] Birçok kültür insan yaşamının ya da varlığının cismani olmayan kaynağını ruh ile özdeş tutmuş ve birçok kültür tüm canlıları ruhlara dayandırmıştır. Tarih-öncesi halklarda bile vücut ile onu canlı kılan arasında bir ayrım yapıldığı görülmektedir.[1] Birçok dini ve felsefi akımda, her canlının bir unsuru olan, var olması için fiziksel maddeye ihtiyaç duymayan, madde-dışı, algılanamaz, tezahürleriyle kendini gösteren, aşkın, yaşama yeteneğine sahip, değişen ve gelişen, maksatlı bir prensip (kaynak) ya da bir kudret olarak tanımlanan ruh, birçok dini ve felsefi akımda da ebedi, yetenekler sahibi, insan davranışlarının motoru, hata ile sevap yapma iradesine sahip bir varlık ya da varlığın saklı yüzü olarak kabul edilir.
Bununla birlikte ruh kavramının kültürden kültüre, dinden dine, felsefeden felsefeye geniş ölçüde çeşitlilik gösterdiği görülmektedir. Çeşitli dinler ve filozoflar, ruhun doğası (yapısı), beden ile ilişkisi, kökeni ve ölümlü olup olmayışı konularındaki farklı görüşleriyle bir sürü teori ortaya koymuşlardır. Birçok dini ve felsefi gelenekte ruhun her canlı oluşumun içteki özünü içeren, kendine özgü bir varlık olduğu ve insanın temel unsurunun -beyninden veya organizmasının herhangi bir kısmından ziyade- ruh olduğu kabul edilir. Buna karşılık diğer bazı din ve felsefelerde ise ruhun beden ile kendisi arasında aracılık görevi görecek maddi bir elemanı bulunduğu kabul edilir. Ruh ile can kavramları arasında kimi kültür, din ve felsefelerde bir ayrım yapılmamış, kimilerinde ise bir ayrım yapılmış olmasına ve bu kavramları belirten iki ayrı ya da birkaç terim olmasına rağmen, sözkonusu terimler, sık sık aynı kavramı belirtmek üzerine birbirlerinin yerine kullanılagelmişlerdir.
Ruhlar genellikle ölümsüz olarak kabul edilirler. Birçok inanışa göre ruh, enkarne olmadan (ete bürünme, doğma) önce de mevcuttu. Maddeciliğin reddettiği ruh, Jean-Paul Sartre gibi bazı çağdaş yazar ve filozoflara göre “özden önce gelen varoluş”tur. Ölüm olayında bedenin hareket özelliklerini yitirmesi ruhun beden üzerindeki hakimiyetini, yani bedeni etkilemeyi bırakması olarak açıklanır. Ruh kavramı ölümden sonra yaşam kavramlarıyla yakından ilişkili olmakla birlikte, bu konudaki görüşler son derece çeşitlilik göstermektedir, özellikle bedenin ölümünden sonra ne olup bittiği konusunda. Halihazırda bilimsel araştırma, genel kabule göre, konusu olan maddi evrenin dışında kaldığından, ruhun var olduğunu ya da var olmadığını ortaya koyamamaktadır. Psikoloji ekollerinin de ruh konusundaki görüş ve yöntemleri birbirinden farklı olup, çeşitlilik göstermektedir.


Hildesheim'de çıkarılmış antik bir eser.
Konu başlıkları [gizle]
1 Eski uygarlıklarda ruh kavramı
1.1 Mezopotamya
1.2 Eski Mısır
1.3 Eski İran
1.4 Eski Yunan ve Roma
2 Filozoflarda ruh kavramı
2.1 Sokrat ve Platon
2.2 Aristo
2.3 İbni Sina
2.4 Thomas Aquinas
2.5 Geç Batı düşüncesinde ruh kavramı
3 İnsanın üçlü yapısı
4 Ruh ile can
5 Dinsel görüş ve inanışlarda ruh kavramı
5.1 Bahailik
5.2 Budizm
5.3 Hıristiyanlık
5.3.1 Katolik İnanışlar
5.3.2 Hıristiyan teolojisi ve çeşitli görüşler
5.3.3 Diğer Hıristiyan inanışlar
5.4 Hinduizm ve Hint Teozofisi
5.5 İslam
5.6 Jainizm
5.7 Sihizm
5.8 Taoizm
5.9 Yahudi inanışları
5.10 Yehova'nın Şahitleri
6 Diğer inanış ve görüşlerde ruh kavramı
6.1 Şamanizm
6.2 Tasavvufta ruh kavramı
6.3 Okültizm
6.4 Teozofi ve Antropozofi
6.5 Deneysel Spiritüalizm
6.5.1 Deneysel Spiritüalizm'de öte-âlem anlayışı
7 Popüler kültür
8 Ayrıca bakınız
9 Kaynakça
10 Notlar ve referanslar
11 Dış bağlantılar
[değiştir]Eski uygarlıklarda ruh kavramı

Bazı eski uygarlıklarda ruh kavramı konusunda benzerlikler ve ruh ile ilgili ortak bir anlayış bulunmaktadır. Bu ortak anlayış ruhun ya da “canın ölümsüzlüğü” olarak adlandırılabilir.[2] Farklı uygarlıklarda rastlanan sözkonusu benzerlikler, bu anlayışın toplumların birbirleriyle etkileşimleri yoluyla birbirlerine geçip yayıldığı fikrini doğurmaktadır. Fakat ana kaynağın yeri hakkındaki görüşler farklıdır.
[değiştir]Mezopotamya
Mezopotamyalılar’ın ölmüşlerinin mezarlarına yiyecek ve çeşitli eşyalar bıraktıkları bilinmektedir.[3] Babil dininin öte-âlemi ve doğa-üstü varlıklarını ilgilendiren kısmı tümüyle Sümerler’den alınmıştır.[4] Sümer mitolojisine göre, “ölüler ülkesi”ne gidip dönebilen tek kişi Enkidu olmuştur. Böylece Enkidu yeniden yaşayanların dünyasına döndüğünde, yeryüzünde yaşayanlara ölüm ve “ölüler ülkesi” hakkında çeşitli aydınlatıcı bilgiler vermiştir.[5] Mezopotamyalılar ölülerin ruhlarından kötü olanların yaşayanlara musallat olduğu ve onlara zarar verdikleri inancına sahiptiler.[6] Ölülerin ruhları görülebilir ve işitilebilirdi. Bunun yanı sıra hami varlık adıyla bilinen yardımcı-koruyucu ruhlar da vardı. Babil’de her insanın bir koruyucu meleği ya da koruyucu ruhu bulunduğuna inanılırdı.[4]
[değiştir]Eski Mısır


Mısır Ölüler Kitabı'nda sıkça rastlanan psikostazi sahnelerinden biri.
Herodot gibi kimi eski Yunanlı yazarlar eski Mısırlılar'ın ölümden sonraki yaşama ve ruh göçüne inandıklarını yazmışlardır.[7] Eski Mısır geleneğine göre, ölen kimseyi bir yargılanma beklerdi. Bu yargılanmaya eski Yunanca’da psikostazi (psychostasis) ya da psikostasya (psychostasia) adı verilmiştir. Terim psikhe (yaşamsal unsur, nefes) ve statis (tartılma) sözcüklerinden türetilmiştir. Ölüm olayı ile bedenini terk edenlerin yargılanması olan psikostazide, kimileri ölümden sonraki vicdani hesaplaşma olgusunun sembolik öğelerle anlatımını görürler.[8] Bu yargılanma sahnesinin betimlenmesine Mısır Ölüler Kitabı’nda[9] ve birçok eski Mısır belge ve yazıtında rastlanır. Eski Mısır metinlerine göre, her ölü için sözkonusu olacak “tartılma”, ilahe Maat’ın "hakikat salonu" denilen salonunda gerçekleşir. Bu tartılma ve yargılanma sahnesi Mısır resimlerinde, bir kefesinde ölünün vicdanı temsil eden kalbi, diğer kefesinde bir tüyün bulunduğu terazi ile temsil edilir.[10] Yeraltı âleminin sorumlusu ve "Ra’nın gözü" sayılan Maat’ın hiyeroglifi “hakikat, adalet ve doğruluğu” simgeleyen tüydür. İlah Tot ise sonuçları kaydetmektedir. Yürek suçlarla ağırlaşmamış olduğu takdirde tüyden hafif gelecekti. Bazı psikostazi temsillerinde yüreğin sınavdan başarıyla geçememesi durumunda başarısız ölüyü yutmak üzere terazinin yanıbaşında bekleyen Ammemet (Ammait, Ammit) adlı "ölü yiyici" bir yaratığın tasvir edilmiş olduğu görülür.
Eski Mısır geleneğinde ölüm olayı ile bedenlerini terk eden ruhların çeşitli ölüm-ötesi halleri ve öte-âlem anlamı Amenti (Amentet)terimiyle ifade edilirdi.[11] Mısırlılar, ölenin sonraki yaşamı için, ölü bedenin iyi korunması gerektiğini düşünüyorlardı. Bu nedenle kimi cesetleri mumyalamış ve firavunlarının ölü bedenlerini özenle saklamışlardır.
Eski Mısırlıların geleneğinde kişinin ruhsal varlığı çeşitli kısımlar halinde ele alınmış ve çeşitli terimlerle ifade edilmiştir. Bu terimlerin ifade ettikleri anlamlardan bazıları hakkında ejiptologlar arasında tam anlamıyla bir fikir birliği oluşmamıştır. Eski Mısır geleneğinde insan varlığının çeşitli kısımlarını ifade eden terimlerden bazıları ve ifade ettikleri anlamlar şunlardır:
Ha (bazen çoğulu haw): Jat olarak da yazılır. Kişinin fiziksel beden (etten) kısmıdır. Daha ziyade memelilerin vücudu için kullanılan bir terimdir.[12]
Ib: Ab olarak da yazılır. Ruhsal varlığın düşünce ve heyecanlarla ilgili unsurudur, kalp sembolüyle simgelenir.
Hiyeroglif olarak:
Ka

Ka: Yaşamın ölümsüz ve evrensel unsurunun bir parçasıdır. Geleneklerdeki “evrensel yaşam gücü” kavramına, Teozofi’deki esîrî -astral beden kavramına ve Deneysel Spiritüalizm’deki perispri kavramına yakın bir anlam içerir. Kişi geliştikçe ka’sı da gelişir. Kişinin ölüm olayında bedenini terk eden kısımdır. Resimlerde insan başlı bir kuş olarak, hiyeroglif yazıda ise bir anlam ifade edecek şekilde iki açık kol biçiminde belirtilir.
Ba: Batı’daki “can” (İng. soul) kavramına yakın bir anlam taşır. Aynı zamanda kişiyi kendisi kılan unsurdur, yani bireysel kişiliktir. Bedenin ölümünden sonra varlığını sürdüren bu unsur, kimi zaman insan başlı şahinle, kimi zaman düz gagalı tepesiz (sorguçsuz) bir kuş olarak tasvir edilir.
Ren: Kişinin adını gösteren kısım ya da unsurdur.
Sheut: Shuyt ya da khaibit olarak da yazılır. Kişinin daima mevcut olan “gölge”sidir. Siyaha boyanmış küçük bir insan figürüyle tasvir edilir.
Aj: Işığa bağlı olan unsurdur.Tepeli ibis kuşuyla tasvir edilir.
Sekem: Sekhem olarak da yazılır. Kişide İlahî İrade’nin ve İlahî Kudret’in tezahürüdür. İnisiyasyonla ve büyük gayretler sonucunda elde edilebilir. Ancak ilahların kudretini yeryüzünde elde etmiş olanlara verilir.
Hiyeroglif olarak:
Ba

Khu: Akh, akhu, ikhu ya da sahu olarak da yazılır. Ölen kişinin ka ve ba’sının birleşimidir. Varlığın eski haline dönüşü sözkonusudur. Ka, khu ve ba bir bütündür. Khu ölümden sonra ka’sının içine geri döner. Evrende düzeni sağlayan khu’dur.
Sekhu: Khat olarak da yazılır. Kişinin fiziksel kalıntılarını belirtir.
[değiştir]Eski İran


Bünyesinde gerek Orta-Asya, gerekse Mezopotamya’dan alınmış kültürel öğeleri barındırmış eski İran'da bölgenin geleneklerine damgasını vurmuş en önemli dini öğreti M.Ö. 7. yüzyılda ortaya çıkan Zerdüştçülük olmuştur. Eski İran geleneklerinde insan varlığı şu unsurlardan oluşuyordu:
Tanū: Fiziksel beden.
Ahu: Canlandırıcı güç.
Vyāna: Yaşam nefesi.
Manah:Zihin ya da ruh.
Ruvan (Avestan urvan):Can.
Fravarti (Avestan fravashi): Koruyucu ruh ya da koruyucu melek. Bu, kişinin bir unsuru olmaktan ziyade, kişiye yaşamı boyunca yardımcı olan hami varlıktı.
Dianā (Avestan daēnā): Ruhsal duble.[13]
Ölüm sonrası yargılanmanın önem taşıdığı Zerdüştçülük inancında kişinin dünya yaşamında yaptıklarından sorumlu tutulan ruvan’dı; dolayısıyla gelecek yaşamında ödül veya ceza ile karşılaşacak olan da ruhsal varlığın bu unsuruydu.[13] Zerdüştçülüğün kutsal metinlerinde şöyle denir: “Adil kişinin canı ölümsüzlük içinde hep sevinçli olacak, fakat yalancı canı kesinlikle işkence görecek. Ahura Mazda (Bilge Tanrı) bu yasaları kendi egemen yetkisiyle takdir etmiştir.” Zerdüştcülük öncesi dönemde de İran'daki eski kabileler, ölmüşlerine ilgi gösterir, onlara muhtemelen yeraltı dünyasında kullanmaları için çeşitli objeler sunarlardı.[14]
[değiştir]Eski Yunan ve Roma


Psyche,Wolf von Hoyer, 1842,Münih
Eski Yunan geleneğinde İlyada’nın yazıldığı zamanlarda, psyche Latince’deki animagibi, “nefes” anlamına geliyordu. Ruh kavramı da phrenes sözcüğüyle ifade ediliyordu. Yunanlılar zamanla ruh dedikleri olgunun farklı kısımları, farklı prensipleri ve farklı güç ya da yetileri olduğunu düşünerek bunlar arasında ayrım yapmaya ve ruhun bu manevi özelliklerinin farklı adlarla adlandırmaya başladılar. Pisagor’un öğretisinde psişe (psyche)"yaşamsal güç"e ve duyumsal duyarlılığa, nous ise zihinsel (entelektüel) yeteneğe tekabül ediyordu. Platon’un öğretisinde de bu anlayışa paralellik görülür. Aristo ise bir ayrım yaparak, nous’u aktif zihnin pasif zihni olarak kabul etmiştir ki, bu kavram sonradan yapılan yorumlarda Logos’a ya da Tanrı’ya özdeş kabul edilmiştir.[15]
“Semavi alemdeki saf nefes olarak ifade edilen ve Tanrısal ortamda (cennette) yaşamaya çağrılacak” bir ruh kavramını dile getiren pneuma kavramı ancak Teolojik eğilimli edebiyatın görünmesiyle başlamıştır. Pneuma Romalılar’da spiritustu. Pneuma’nın tabiatında mevcut olan ateş, dünyevi bir yanmayla ilgili olmayan, esîrin saf ateşi olarak kabul edilirdi. Hava ve yaşamsal ısının karışımı gibi görülen pneuma sık sık esîrin saf ateşi ile özdeş tutulmuş veya onunla ilgili görülmüştür. Örneğin Aristo’nun kabul ettiği sistemdeki “evrenin canı” bu saf, esîrî (aether) ateştir. Fakat evrenin tek bir canlı varlığa indirgenmesi fikrinin kaynağı muhtemelen Pisagor’du. Bu fikir Platon aracılığıyla Stoacılar’a da geçmiştir.[15] Antik Çağ’da ruhçu felsefeyi işlemiş filozoflar arasında Anaximenes, Pisagor, Empedokles, Herakleitos, Sokrates, Platon sayılabilir.
Homeros’a göre insan varlığının iki canı vardı; bunlar thumos ve psychè idi.
Thumos (« can-kan ») Homeros’un yazılarında, kan ve nefesle ilişkilendirilir. İnsan varlığının yaşamsal kapasitesini, tam olarak kişinin dış âlemle etkileşim kapasitesini ifade eder. Arzu etmeye, davranmaya, kişinin kendini dış âlemde ifade etmesine iten unsurdur. İnsan iyice bunaldığı anlarda thumos’u ile diyalog kurabilir. Bazı organlarda ikamet eder ve ölümden sonra ortadan kaybolur (bedeni terk eder).[16] ’ [17].
Psyche (« can-nefes ») kavramı ise, Homeros’un yazılarında, uyku, baygınlık ve ölüm kavramlarıyla ilişkilendirilir. İnsandaki ilahî kıvılcım o olmamakla birlikte, ilahî kıvılcımın gölgesidir (skia), hassas bir yapıya sahiptir. İnsanlar ile ölümsüz ilahlar arasındaki önemli bir farktır (eski Yunan geleneğine göre ilahların gölgesi olmaz). Homeros'a göre, insan bayıldığında psyche bedenden ayrılıyordu. Ölüm olayında ise psyche bedenden ayrılıp, bedenin gölgesi biçiminde yeraltı âlemine (Hades'e) gidiyordu. Ölümden sonra kim olduğunu unutsa da, varlığını Hades’te (eski Yunan cehennemi) sürdürüyordu. Ölülerin psyche’leri yaşayan insanlara öyle çok benziyordu ki, Achilleus kendisine görünüp konuşan ölü Patroklos'un psyche’sine sarılmayı denemiş ama başaramamıştı.[18]
Orfe’nin öğretisinde ise psyche insan varlığının yüce ve ilahî kısmı olan candır, ölümsüzdür, fiziksel bedende olduğunda (cismani dünyada yaşarken) ıstırap çeker ve kendisini özgür kılacak kurtuluş yolunda ilerler.[19] M.Ö. 5. yüzyılda ortaya çıkan, Orfik Misterler Orfizm olarak bilinen dini akımda ruh göçünün ilke edinildiği görülmektedir. Kimilerince Orfe’nin kurucusu olduğu ileri sürülen bu dini akımda insanın hem ilahi ve semavi hem de nefsani ya şeytani etkiler altında olduğu kabul ediliyordu. Bu dinde amaç, tamamiyle ilahî hale gelmekti; bu da Titanlarla simgelenen dünyevi, maddi tutkuları, nefsani arzuları yenerek kurtuluşa varmak ve dünyadaki doğum-ölüm çevriminden kurtularak dünyada bir daha doğmamakla mümkündü.[20]


Antik Yunan'da ruhla en fazla ilişkilendirilen sembollerden biri kelebekti. Kelebeğin böyle bir sembol seçilmesindeki ana neden, başkalaşım geçiren bir canlı olmasıydı.
M.Ö. 6. yüzyılda, Mısır ve Babil’de bulunmuş Pisagor İtalya ve Yunanistan’da ruhla ilgili eski kavramları geliştirmiştir. Pisagor ve izleyicileri ruh göçü öğretisini savunuyorlardı.[21] Pisagor’un bu ruh göçü görüşünü M.Ö. 583 doğumlu Syros'lu Pherekydes'den ya da Mısır’da aldığı eğitimden edindiği ileri sürülür.[22] Bu ruh göçü öğretisinde ruha bir özerklik atfedilmişti. Bu öğretiye göre amaç, ölümsüz olan ruhu, ruh için bir hapishane sayılan bedenin esiri olmaktan kurtarmaktı. Dünyada bedenlenen ruhların tekamül hedefi, sonuçları yaşanılacak hatalardan arınarak, ilahlar âlemine girmeye hak kazanmak ve böylece ilahlar âlemine erişerek yeniden ilahî yapıdaki ilk durumuna dönüşünü edinmekti. Pisagor’un ruh göçüne ilişkin görüşü, sonradan, Pisagorcu cemiyetlerden ve Eleusis Gizemleri [23][24] toplululuklarından fikirler edinmiş olduğu bilinen olan ünlü filozof Platon tarafından da ifade edilmiştir. Buna karşılık Platon’un öğrencisi Aristo hocasının ruh ve beden ikilemine karşı çıkmış, ruh ve bedenin madde evreninde asla ayrıştırılamayacağını, ikisinin de aynı varlığın değişik veçheleri olduğu fikrini savunmuştur.
Empedokles ve Herakleitos ruhu ateşe benzetmişlerdir. Ruh göçü fikri bu filozoflarda da bulunur. Bunlar ruh göçü görüşünü, tenasüh kavramındaki gibi değil, ruhun gitgide daha gelişmiş vücutlarda bedenlenmesi (sıra ile bitki, hayvan ve insan basamaklarından geçmesi) şeklinde kabul etmişlerdir.
Epikür'e göre, can maddileşmiş ve ölümlü hale gelmiştir. O, vücuttaki bir atom yayılımıdır. Platon ve Aristo’ya karşı olarak, canın evrensel bir bütünün, yani İlahî Can’ın bir parçası olduğunu kabul etmeyen Epikür’e göre, ilahlar beşeri şeylerle uğraşmazlar.
Stoacılık’ta “tüm âlemden oluşan bütün” bir bedendir. Bu beden kavramı çağdaş kabullerimizde alışık olmadığımız bir kavramdır. Stoacı kabulde ruh bir tür nefes (“pneuma”) olarak belirtilir. Ruh bir alev ya da ateştir, daha doğrusu aslında ilahî nefesin bir parçası olan, ateşten bir nefestir.
Aristoxenus’a göre, can, şarkıdaki ve lirle oluşturulan müzikteki armoniyi andırır şekilde, bir tür bedensel nabız atışlarıdır. Doğası ve düzeni nedeniyle vücuttan, şarkılardaki makamlara (tonlara) benzer bir hareki gam yayınlanmaktadır.[25] Bu görüş ile Pisagor’un öğretisindeki “kürelerin müziği” adıyla bilinen “kürelerin armonisi” önermesi arasında bir benzerlik ya da paralellik olduğu söylenebilir. (Pisagor’un bu önermesinde dokuz kozmik siferin, hareketleriyle, algılayamadığımız, uyumlu bir ses oluşturduğu öne sürülür.)
[değiştir]Filozoflarda ruh kavramı

[değiştir]Sokrat ve Platon


Platon
Sokrat’a göre insan ruhu görünmez ve ölümsüzdü, bedeni sevk ve idare eden ruhtu.[26] Düşüncelerinin ilham kaynağının kendi Daimon’u olduğunu bildiren Sokrat, vicdan ya da vicdan sesi anlamını bir başka terimle, Daimon’un tezahürü anlamındaki daimonion terimiyle belirtirdi.[27] Sokrat’a göre evren, tesadüfi değil, akli bir düzene göre kurulmuştu.
Öğretmeni Sokratın sözlerini kaynak olarak kullanan Platon ruhu kişinin özü, nasıl davranacağımıza karar veren varlık olarak kabul etmiştir. O, bu özü, varlığımızın cismani olmayan (cisimler âleminde yer işgal etmeyen) ve ebedi tarafı olarak ele almıştır. Çünkü Platon’a göre, bedenler ölse de ruh yeni bedenlerde sürekli olarak tekrar doğmaktadır (reenkarnasyon).[28] Platon ruhu üçlü bir yapıda ya da üç özellikli olarak ele almıştır:
Logos ya da nous (düşünce, ruhun zihinsel, akli etkinlik kısmı ya da özelliği). Ölümsüz olan, ruhun bu kısmıdır. Platon bu bilgiyi Phèdre adlı eserinin “arabacı ve hayvanı koşma” mitinde açıklar.
Thumos ya da thymos (ruhun heyecanlarla ilgili etkinlik kısmı ya da heyecan özelliği, erillik)
Eros ya da epithumia (ruhun düşük düzeye özgü iştah, tutku, istek ve arzularla ilgili etkinlik kısmı ya da özelliği, dişillik) [29]
Bu üçünden her birinin, ruhun dengeli ve huzurlu olmasında bir fonksiyonu vardır. Bu üçlemede zihin ve akla özdeş tutulan logos, “tutku ve ruh atları”nı dengeli bir şekilde süren “iki atlı at arabası” sürücüsüne benzetilir; aklın galip gelmesini ve dengenin en üst düzeyde olmasını sağlar. Thymos heyecan güdülerimizi içerir, bizi cesaret ile şan ve şeref eylemlerine sevkeden odur. Kontrolsüz bırakıldığında bizi hubris’e (en tehlikeli hatalara) sevkeder. Eros ise insanları temel bedensel gereksinimlerinin ötesindeki arayışlara iten hırslarla özdeştir. İhtiraslarımız bize hükmettiği zaman bizi aşırı zevk tutkunu haline getirir ki, bu da çeşitli biçimler altında aşırı zevke dalmamızla sonuçlanır. (Eski Yunan düşüncesinde bu, ilkel bir vahşilik hali kabul edilirdi.)
Platon’a göre önceden “idealar âlemi”nde ilahlarla birlikte bulunan ruh ya da can, yeryüzünde doğmakla o âlemden fiziksel âleme düşmüş bir yaratık konumundandır. Platon’un ruh göçü kavramına göre, ruhlar, tekamül düzeylerine bağlı olarak, bedenin ölümünden sonra ya idealar âlemine dahil olurlar ya da gereken tekamül düzeyini elde edene kadar tekrar yeryüzünde yeni bedenlerde doğmaya devam ederler. Platoncular ruhları ilahlara benzetmekle birlikte değişim gösterdiğini kabul ederler.[1]
Hermetizm’i açıklayan kitaplardan biri olan Corpus Hermeticum’a göre, psyche beden içinde, nous psyche içinde, logos da nous içinde bulunur.[30]
[değiştir]Aristo


Platon’dan sonra, Aristo da ruhu varlığın özü olarak tanımlamış olmakla birlikte, Platon’dan ve dinsel geleneklerden farklı olarak, canın ayrı bir varlık (antite, cevher) oluşuna karşı çıkmıştır.[31] Birçok filozofun yanı sıra, öğretmeni Platon’a da karşı çıkan Aristo’ya göre ruh ve bedeni iki ayrı gerçeklik olarak değil, tek bir cevher olarak ele almak gerekir. Bu cevher, madde olarak bedene (-ki o enerji halindedir-), biçim olarak ruha (-ki o eylem halindedir-) sahiptir. Aristo’nun görüşüne göre, can, ancak canlı bir vücudun gerçekliği olduğundan, ölümsüz olamazdı. Aristo, Latince adı De Anima olan Perì Psūchês ("Can Üzerine") adlı çalışmasında can kavramı hakkındaki görüşlerini ayrıntılı olarak açıklamıştır. Fakat Aristo’nun insan ruhunun ölümlü olup olmadığına ilişkin görüşleri hakkında tartışma halen sürmektedir. Çünkü Aristo bu eserinin sonlarında insan ruhunun bir parçası olarak kabul ettiği “zeka”,”akıl” ya da “zihin”in (İn. intellect) bedenden ayrı tutulabilir ve ebedi olduğunu açıklamıştır.[32]
Aristo ruhu maddeden ayrıştırılamaz olarak görmekle birlikte, ortaya koyduğu ruh kavramı günümüzde tam olarak anlaşılmış değildir.[1] Ayrıca, Aristo’cu akıl ya da zihin (İn. intellect) doktrini antik çağın geç dönemlerinde Platonculuk ile bağdaştırılmaya çalışılmıştır.[1] Aristo’nun ruh kavramında ruh, kimi yorumlara göre, vejetatif, hissî ve zihnî olarak üç kısımlı ve aşamalı biçimde ele alınır, kimi yorumlara göre de ruh, dört kısımlıdır ya da dört güce sahiptir: Bunlardan “akli taraf”ta yer alanlar hesap kısmı (gücü) ve ilim kısmıdır (gücü) ki, karar alırken bunlar kullanılır. “Akli olmayan taraf”ta yer alanlar ise istek kısmı (gücü) ve irade-dışı kısmıdır ki, ihtiyaçlarımızın belirlenmesinden bunlar sorumludur.
[değiştir]İbni Sina
Aristo’yu izleyen İslam filozof ve hekimlerinden İbni Sina ve İbni el Nefis (Ibn al-Nafis), ruh hakkında Aristo’nunkinden farklı bir teori ortaya koymuşlar, ruh (İn. spirit) ve can (İn. soul) arasında bir ayrım yapmışlardır.[33] Özellikle İbni Sina’nın ruhun doğası hakkındaki öğretisi Skolastikler üzerinde bir hayli etkili olmuştur. İbni Sina’ya göre ruh bedenden ayrı bir manevi cevherdir, bedeni bir alet olarak kullanır. İbni Sina’nın ruhun maddi bedenden ayrı, manevi bir cevher olduğunu ve kişinin kendini idrakini göstermek üzere verdiği ünlü örnek, “insan-ı tair” (uçan insan) adıyla bilinmekte olup, Ortaçağ’da tüm Batı’da kullanılmıştır. Bu örnekte, okuyucularından, kendilerini hiçbir duyumsal temas olmaksızın, tüm duyumlardan yalıtılmış halde, gökte (havada) asılı olarak tasavvur etmelerini ister: Bu durumdaki kişi hiçbir maddi temas olmadığı halde halen kendini idrak etmektedir. Şu halde nefsin (zât) maddeye, yani herhangi bir fiziksel eşyaya bağlı olması fikri mantıklı değildir ve ruh tek başına bir cevherdir. (Burada “ben dünyanın yoğun-kaba maddesinde olmasam da varım” kavramı işlenir.) İbni Sina’nın yaptığı bu "düşünme yoluyla kanıtlama" [34] çalışması daha sonra René Descartes tarafından daha basitleştirilerek, epistemolojik terimlerle şöyle ifade edilmiştir: “Kendimi dışımdaki varsayılan tüm eşyadan soyutlayabilirim, fakat kendi şuurumdan asla (soyutlayamam).” [35]
İbni Sina’ya ve kendisinin de dahil olduğu Neo-Platoncular’a göre, ruhun ölümsüz oluşu bir amaç değil, doğasının bir gereği ve sonucudur.[36] İbni Sina, On Sefirot'a [37] benzer tarzdaki, “On zeka” (les Dix intelligences) adıyla bilinen varsayımında yaratılışın intişar (emanasyon) [38] tarzındaki gerçekleşmesine ve melekler hiyerarşisine değinir.[39] Vahyi konuşmadan ziyade bir sezgisel irtibat olarak gören İbni Sina’ya göre, vahiy, ilham, "haberci rüya" ve "durugörü kehanetleri" ilahî hikmetin cüzleridir.[40]
[değiştir]Thomas Aquinas

Aristo ve İbni Sina’yı izleyen Hıristiyan filozof ve teoloğu Thomas Aquinas ruhu vücudun ilk prensibi (kaynağı) olarak kabul eder. Epistomolojik teorisi, zeka sahibi ruhun tüm maddi şeyleri biliyor oluşu ve kendisinde hiçbir maddi unsur olmayan ruhun kesinlikle cismani olmayışı üzerine kuruludur. Vücuttan ayrı olması nedeniyle de, ruhun varlığı vücuda bağlı değildir, yani varlığını fiziksel beden olmasa da sürdürür. İnsan varlığının akla sahip ruhu var olduğuna ve maddeden oluşmadığına göre, hiçbir doğal süreçle yok edilemez. Thomas Aquinas ayrıntılı Aristo’cu teorisini ve ruhun ölümsüzlüğüne ilişkin tüm iddialarını “Summa Theologica” adındaki ünlü çalışmasının “Question 75” bölümünde açıklamıştır.[41] Thomas Aquinas’a göre biri maddi, diğeri maddi olmayan iki unsurdan oluşan insan varlığı, bir yandan tümüyle maddeye dalmış durumda olup, zaman ve mekânın yasalarına tâbidir, bir yandan da hiç maddi olmayıp, aklı vasıtasıyla zaman ve mekâna hükmedebilir.
Skolastiklere, özellikle Thomas Aquinas’ın izleyicilerince benimsenen Thomist düşünceye göre, insan ruhu faaliyeti bakımından üç kısımda ele alınabilir:
Vejetatif kısım: Üreme ve beslenme faaliyetlerini sevk ve idare eden, en kaba kısımdır.
Duyu organlarını düzenleyen duyumsal kısım.
Bilgi (intellectus) ve sevgiyle ilgili yüksek işlemlere bağlı olan akli kısım.[15]
[değiştir]Geç Batı düşüncesinde ruh kavramı


René Descartes
Tarihsel süreç boyunca ruh kavramını açıklama konusunda çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Felsefi idealizmin düalist açıklaması, gnostik açıklama ve varoluşçu açıklama bunlardan yalnızca bazılarıdır. Antik çağın maddecilerine göre ruh, canın akli kısmıdır. 17. ve 18. yüzyıl maddecileri (Hobbes, Locke,La Mettrie) ise ruhu yalnızca duyumsal bilginin bir çeşidi olarak kabul etmişlerdir. Diyalektik materyalizm ruhsallığı duyumlar bütünü olarak da görmemiş ve maddeden bağımsız bir ruhu kabul etmemiştir.
Batı düşüncesinde ruh kavramı hakkındaki görüşlerde ruh ve beden düalitesinin vurgulandığı görülür. Plotinus’un görüşünde olduğu gibi, kimi görüşlerde ruh ancak sezgisel olarak kavranabilecek akıl-ötesi bir prensiptir (kaynak). Birçok dinsel görüşte de ruh, doğaüstü yani maddi doğanın ötesindeki bir öz olarak kabul edilir. Klasik Alman felsefesinde de ruhun aktif özelliği bireysel şuur etkinliği olarak kabul edilir. Ruhu ilk prensip olarak kabul eden Hegel de, ruhu zihin olarak gerçekleşen bireysel şuurla ilgili görmüş ve "mutlak bilgi"nin peşinde koşan bir varlık olarak kabul etmiştir.[42] Ruhu teori ve pratik faaliyetleri açısından da ele alan Hegel’e göre, ruh kendini bilme sürecinde maddi doğayı aşarak kendisine (zâtına) kadar yükselir.
Aşağıda, Batı düşüncesini biçimlendirmiş, 16. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında yaşamış, tanınmış isimlerden bazılarının ruh kavramı hakkındaki görüşleri tek cümleye indirgenerek verilmiştir:
Descartes ruhu “eşyanın zıddı olan düşünen şey” olarak tanımlar.
Spinoza ruhtan “ilahî cevherin özellik ve tarzı” olarak söz eder.
Leibnitz ruha “kendi içine kapalı monad (teklik) alevi” adını verir.
Lessing ruhu “sonsuz soluk” olarak ifade eder.
Kant ruhu “mutlak olanı idrak etmenin imkânsızlığı”yla niteler.
Fichte ruhu “bilgi ve fiil” olarak ifade eder.
Hegel ruhu “fikrin (idea) gelişiminin kendisi” olduğunu söyler.
Schelling ruhu “mistik kudret” olarak tanımlar.
Nietzsche ruhu “kudretin iradesi” olarak ifade eder.
Freud ruhu ego ile süperego arasındaki fark olarak belirtir.
Jaspers ruhu varoluşla tanımlar.
Heidegger ruhu “orada olmak” olarak ifade eder.
Bloch “geleceğin kökenindeki gerçekleşme” olarak ifade eder.
[değiştir]İnsanın üçlü yapısı

Eski Mısırlılar ve Çinliler insanın ruhsal varlığının, kimi Şamanist topluluklarda da görüldüğü gibi, esas olarak iki kısımlı olduğunu kabul etmişlerdir.[43] İnsanın ruhsal varlığını iki kısımlı (biri diğerine aracılık yapar) olarak ele alan kültürlerde, dolayısıyla, vücut da sözkonusu olduğunda, insan varlığının üçlü bir yapıda ele alındığı görülmektedir. Örneğin bazı eski Yunan filozofları da insan varlığını böyle üçlü bir yapıda ele almışlardır: Nous (ruh, zihin),psikhe (“nefes" anlamına gelen, günümüzde psişe terimiyle de belirtilen yaşamsal unsur, psikhos ya da psikhe) ve soma (vücut).[44] Bu üçleme Latince’de spiritus, animus (ya da anima)[45] ve corpus biçimini almıştır.[46] Deneysel Spiritüalizm’de ya da Spiritizm’de ise insan varlığının üçlü yapısı ruh (Fr. esprit), perispri (Fr. perisprit) ve beden (Fr. corps) olarak kabul edilmiştir.[47] İnsan varlığının üçlü bir yapıya sahip olduğu kabul edilen geleneklerden bazıları şunlardır:


Eski Mısır geleneğinde üç âlemi simgeleyen bir tasvir. Mısır geleneğinde, Çin geleneğinde olduğu gibi, diğer geleneklerin aksine Yer eril, Gök dişildir. Üstteki ilahe Göğü, zemine uzanmış olan ilah Yer'i, ikisinin arasında bulunan ilah da aracı âlemi temsil etmektedir. Zemindeki ilahın kalkmış dizi "Dünya Dağı"nı simgeler.[48]
Okültizm geleneğinde ruh–astral beden–fiziksel beden.[49]
Grek geleneğinde nous-psikhe (psikhos/anemos)-soma.[15][50]
Roma geleneğinde spiritus-animus (anima)-corpus.[48][51]
Kuzey Afrika geleneğinde ruh-nefes-vücut.[15]
Çin geleneğinde ch’i (qi) - shen (hun/po) - ching (jing)[52]
Sâbiîlik geleneğinde nişimta-ruha-pagria.[53]
Çeşitli geleneklerde de insan varlığını oluşturan bu üç unsura denk gelecek şekilde üç ortam, âlem ya da “plan” biçiminde üçlü bir ayrımın yapıldığı görülmektedir. Bu üçlü sınıflandırmaya geleneklerden şu örnekler verilebilir:
Hindu geleneğinde tribuvana: Bu (yeryüzü)-Buvas (süptil “plan”ı temsil eden atmosfer)-Svar (tezahürler-ötesi “plan”ı temsil eden Gök).[48][54]
Şamanizm geleneğinde Yer-Yeraltı-Gök.[55]
Kelt geleneğinde yeryüzü-ölenlerin bulunduğu yeraltı-zamanın ve mekânın dışındaki âlem Sid.
Kuzey Amerika kızılderililerinin geleneğinde insanlar âlemi-ölüler âlemi-yukarı âlem.
Grek geleneğinde yeryüzü-yeraltı âlemi (Hades)-Olimpos.
[değiştir]Ruh ile can

Ruh ile can kavramları arasında kimi kültür, din ve felsefelerde bir ayrım yapılmamış, kimilerinde ise bir ayrım yapılmış olmasına ve bu kavramları belirten iki ayrı ya da birkaç terim olmasına rağmen, sözkonusu terimler, çeşitli nedenlerle (aralarındaki farkın muğlak bir mesele olması veya farkı bilmeyenlerce aynı anlamda kullanılması vs.) sık sık aynı kavramı belirtmek üzerine birbirlerinin yerine kullanılagelmişlerdir. Can terimi kimi görüşlerde yalnızca insanlar için ve Aristo’nun görüşünde olduğu gibi, zihinsel etkinliklerle (örneğin düşünce) ilgili olarak kullanılırken, kimi görüşlerde de bir canlıyı cansızdan ayıran özelliklerle nitelendiğinden, tüm canlılar için kullanılır. İnsan varlığını üçlü bir yapıda ele alan kimi görüşlerde ise ruh ile madde (fiziksel beden) arasında “yarı maddi” üçüncü bir unsurun bulunduğu varsayılır. Ruh ise genellikle öznel (sübjektif) bir varlık olarak ele alınır, kişisellik, bireysellik gösterir.
Pavlus'un ruh (pneuma), can (psyche) ve beden (soma) şeklinde üçlü bir ayrım yaptığı görülür.[56] Pavlus’un Selanikliler’e Birinci Mektup’ta ve Korintoslular’a Birinci Mektup’ta (15/44) yazdıklarına bakılırsa, insan varlığının en ulvi, en yüksek kısmı ruhtur; fakat ruhun beden üzerindeki etkisi psyche aracılığıyla olmaktadır.
İlk konsil olan İznik konsili (M.S.325) sırasında erkeğin canı kadar ilahî bir doğası olmamakla birlikte kadının da bir canı olduğu kabul edilmiştir[57].Önceleri ruh (Fr. l'esprit) düşünceye, can (Fr. l'âme) da hislere bağlanıyordu. 11. canon’da [58] insanın iki canı olduğundan sözediliyordu. 869 yılında İstanbul’da toplanan konsilde 11. canon’dan ruhun iptal edilmesi (çıkarılması) kararı alındı; bununla birlikte canın ruhsal bir kısmı olduğu kabul edilmişti. Ruh ile can arasındaki kavram karışıklığı da bu dönemde başlamıştır. Böylece ruh, can ve beden üçlemesi can ve beden ikilemine indirgenmiş oldu ve “ruh ile beden arasında dengeleyici ve uyum sağlayıcı can” anlayışı terk edilerek, bedenle zıtlık gösteren can ya da ruh anlayışıyla ifade edilen düalist anlayışa geçildi.[59]
İstanbul patriği Fotios'a muhalif olanlar, onu insanın iki canı olduğunu ileri sürme konusunda yalancılıkla suçladılar. Fotios görevden alındı ve daha sonra görevi tekrar kendisine iade edildi. Fotios 879-880’de İstanbul’da bir konsil düzenledi ve bu konsil toplantısında 869’da alınmış kararlar iptal edildi. Roma, önceleri bu konsili tanımış ve Papa, Fotios'la iyi ilişkilerini sürdürmüşse de, Katolik ve Ortodoks kiliselerinin yol ayrımından sonra bu konsil Roma tarafından tanınan konsiller listesinde yer almamıştır.[60]
Yine de, günümüzde bazı Hıristiyanlar insanın beden (eski Yunanca’da soma), can (psyche), ve ruh (pneuma) [61] şeklinde üçlü bir yapıda olduğunu kabul ederler. Bununla birlikte Kitab-ı Mukaddes üzerinde çalışmalarda bulunan modern ulemanın çoğu kitaptan yaptıkları pek çok alıntıda bu iki terimi birbirinin yerine kullanmakta ve böylece üçlü yapıyı ruh ve beden şeklinde ikili yapıya indirgemektedirler.
[değiştir]Dinsel görüş ve inanışlarda ruh kavramı

Dinsel görüş ve inanışlarda genellikle, insanın bedeninde onu yaşatan bir ruhun bulunduğu kabul edilir. İstisnalar olmakla birlikte, genellikle, insandaki bu ruhun bilinç taşıdığı ve insanın kişiliğiyle ilgili her şeyin bu ruhta bulunduğu kabul edilir. Ruh kişinin içindeki öz varlığını oluşturarak, düşünür, hisseder, sever, nefret eder, karar verir. Bu şekilde, ruh insanın öz kişiliği olup, beden yalnızca ruha giydirilmiş bir elbise gibidir. İnsandaki bu ruhun ölümsüz olduğuna ve insan öldüğünde bedeninden ayrılarak çeşitli adlarla [62] belirtilen bir başka âleme geçtiği inanılır. Birçok dine göre bu öte âlemde insan ruhunu bir yargılanma beklemektedir. Bu yargılanma bazı dinlerde hemen ölüm sonrasında başlar, bazılarında ise ruh yargılanacağı zamana dek bekler; yargılanmadan sonra da ya ıstırap çekecek ya da huzur bulacaktır. Bu haller ya da ortamlar kimi dinlerde cennet ve cehennem kavramlarıyla dile getirilmiştir. Kimi dinlerde ise öte âlemdeki ateş bir arındırıcı işleve sahiptir, ruhun ateşle günahlarından temizlenmesi sözkonusudur; varlığın cehennem ateşiyle arınma işleminden sonra cennete gidebileceğini kabul eden inanışlar da mevcuttur.[63]
[değiştir]Bahailik
Bahailik inanışında ruh, gerçekliği insanca kavranamaz ve sırrı akıl yoluyla çözülemez, Tanrı’nın bir işareti ve bir cennet cevheri olarak kabul edilir.[64] Bahailiğin kurucusu Bahaullah ruhun bedenin ölümünden sonra varlığını sürdürmesinin yanı sıra ölümsüz olduğunu da bildirmiştir.[65] Bahalikte, cennet, bir bakıma ruhun Tanrı’ya yakınlaşmışlık hali, cehennem ise bir bakıma Tanrı’dan uzaklaşmışlık hali olarak nitelendirilir. Ruhsal tekamül yolunda her hal, kişinin çabalarının doğal bir sonucudur.[66] Bahaullah’ın öğretisine göre, fertler, doğmadan önce mevcut değildiler; ruhların tekamülü daima Tanrı’ya doğru olur ve kişi tekamül ettikçe maddi dünyadan uzaklaşır.[66]
[değiştir]Budizm


Şamanizm'de de bulunan üç âlem kavramının Tibet Lamaizmi'ndeki tasviri. Üst kısımda semavi âlem, alt kısımda ise yeraltı da denilen öte-âlem temsil edilmiştir.
Temel kavramları, Hinduizm’i andırır biçimde, karma yasası, sürekli olarak tekrar doğma (samsara) ve kurtuluş (nirvana) olan Budizm’de, Hinduizm’deki gibi insanlara ruhsal tekamül açısından pek fazla bir şey kazandırmayacağı düşünülen tapınma kuralları ve teorik bilgi yerine, insanlara gerçek ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik pratik (uygulama) ve yaşama bilgisi verildiğinden, Tanrı’dan söz edilmez ve ölümden sonrasına ilişkin hiçbir ödül vaatinde bulunulmaz. Buna karşılık Hinduizm’de olduğu gibi, Budizm’de de insanların eşyayı hakikatte olduğu gibi değil, kendilerine göründükleri gibi algıladıkları, yani fiziksel âlemin bir aldanmadan (illüzyon) ibaret olduğu kabul edilir.[67] Budizm’de temel amaç kişinin Dünya’da bir daha doğmasına gerek kalmayacağı ruhsal gelişim ve olgunluk düzeyine erişmektir. Buda’ya göre insanların ıstıraplarının ana kaynağı maddi ve nefsani isteklerdir; bu ıstıraplar doğum ile başladığına göre, ıstıraplardan kurtulmanın yolu, doğum-ölüm çemberini (çevrimini) aşarak, dünyaya tekrar doğmamaktır. Bu da ancak kişinin nefsaniyetini ortadan kaldırmasıyla ve böylece karma yasasının gereklerinden kurtulabilmesiyle mümkündür.[68]
Budizm’e göre evrende her şey sürekli bir değişim halindedir. Dolayısıyla evrende değişmeden sabit kalan bir nesne olmadığı gibi, değişmeden sabit kalan bir birey de yoktur. “Ben” derken, bunun daima değişen varlığa (beden ve zihnimize) ait bir duyum olduğunu unutmamamız gerekir. Bu ilke Budizm’de anatta (Pāli ve Sanskrit dilinde anātman) adıyla bilinir.[69] Ölüm olayında ruh ve fiziksel beden birbirlerinden ayrılır. Fiziksel bedenden ayrılmış olsa da zihin hala maddi âleme özgü yanılsama (illüzyon,“maya”) etkisinde kalmaya devam edebilir.


Lamaizm'in bulunduğu Tibet ve Moğolistan'da rastlanan "sonu olmayan düğüm" sembolü[70]
Budizm’in Mahayana kolundaki bazı ekollerde, özellikle bünyesinde şamanik öğeleri barındıran Tibet Budizmi'nde üç can kavramı ya da üç şuur düzeyi bulunur. Ruhsal varlığın bu üç kısmı süptillik (seyyaliyet, incelik) derecelerine bağlı olarak, “çok süptil”, “süptil” ve “kaba” sıfatlarıyla nitelendirilirler. Bunlardan süptil olanı ölüm olayında ayrılan zihin, şuur ya da kısımdır; kaba olanı ise uyunduğunda mevcut olmayan zihin ya da şuurdur. Tibet Budizmi’nde ayrıca, farklılık gösteren shes-pa (şuur prensibi) ile rig-pa (Buddha-doğa’ya denk olan saf şuur) arasında bir ayrım yapılır. Lamaizm de denilen bu dinde ezoterik eğitim veren bir üstadın ya da yüksek seviyeden bir lamanın yeniden doğan (reenkarne olan) kişiliğine tulku denir. Bu lamalar "fantom beden" ya da aura anlamında da kullanılan tulku’larından tanınırlar.[71] Buddha-doğa’nın reenkarne olmamasına karşın, kişinin skandhas denilen unsurları reenkarnasyona maruz kalırlar. Değişip gelişen, Shes-pa denilen şuur, ölüm olayından sonra yok olmaz ve her yeni doğumda (reenkarnasyonda) varlığını sürdürür.
İnsan ruhunun ölüm olayından tekrar doğmasına dek içinde bulunacağı koşulları ve geçireceği bilinç hallerini ayrıntılı bir biçimde açıklayan ve ruha ölüm sonrasında geçirebileceği haller konusunda rehberlik yapan Tibet kitabı Bardo Thödol’a göre, kişinin tahayyülünü (imajinasyonunu), niyet, düşünce ve duygularını denetleyebilme yeteneğini henüz yeryüzündeyken kazanabilmiş olması, kendisine ölüm sonrası yaşamında son derece yararlı olur ve bedenini terk eden herkesin geçireceği ilk zor aşamaları kolayca atlatmasını sağlar.[72] Öte âlemde karşılaşacağı olaylar kişinin kendi zihinsel faaliyetinin ürünleri olacağından, zihnini denetleyebilen kişi, haliyle, öldükten sonra yaşayacağı olayları da denetleyebilecektir. Fakat yeryüzünde bu yeteneği ya da beceriyi elde edebilmiş insanlar çok nadirdir.
Fakat Gautama Buddha’nın ruh kavramına ilişkin sözleri Budizm ekollerinde farklı şekillerde yorumlanmış olduğundan, kimi ekoller ruhun ölümsüzlüğünü vurgulamaktaysa da, Budizm ekollerinde ruh kavramı hakkında bir fikir birliği yoktur. Bu ekoller arasındaki temel ortak görüş, ruh göçüyle yeniden doğuşun sürmesidir. Budizm’in Theravada ekolündeki ölüm sonrası ruhsal hallerle ilgili inanışlar Brahmajala Sutta’da açıklanır.
[değiştir]Hıristiyanlık


Bir insanın ruhu için çatışan bir melek ile şeytanı gözlemleyen Tanrı tasviri.
Eski İsrail’in bilgelik geleneğinde şöyle denir: “Toprak geldiği yere dönmeden, Ruh onu veren Tanrı'ya dönmeden, seni Yaratan'ı anımsa!” (Ecclesiastes, 12/7) Bununla birlikte Yahudi kutsal metinlerinde bedenden ayrı bir bireysellik gösteren ruh kavramına rastlanmaz. Eski Ahit’in Tekvin bölümünde bu kavrama şöyle değinilir: “Ve Rab Tanrı yerin toprağından adamı yaptı ve onun burnuna hayat nefesini üfledi. Ve adam yaşayan can oldu.” (Tekvin, 2/7) Yeni Ahit’in Korintoslular’a Birinci Mektup bölümünde ise şöyle denir: “Böyle de yazılmıştır: ‘İlk insan Âdem, yaşayan can oldu.’ Son Âdem dirilten ruh oldu.” Hıristiyanlar ruhu felsefi terimlerden ziyade manevilik içinde anlamak eğilimindedirler. Bu anlayış bağlamında, insanlar öldüklerinde, iyi ya da kötü amelleriyle biçimlendirmiş oldukları ruhları Tanrı tarafından yargılanacak ve ebedi ahiret yaşamına (cennete) ya layık bulunacak ya da layık bulunmayacaklardır. Hıristiyanlığın tüm mezheplerinde (Ortodoksluk, Katoliklik, Protestanlık, Evanjelizm) İsa’nın bu kurtuluş sürecinde belirleyici ya da kesinleştirici bir rolü olduğu öğretilir.
Hıristiyanlık'ta ruh için kullanılan İngilizce sözcük soul İbranice yazılmış Eski Ahit'teki nefeş ve eski Yunanca yazılmış Yeni Ahit'teki psyche sözcüklerine karşılık olarak kullanılır.[73] Hıristiyanlık anlayışında soul, madde-dışıdır, elle tutulamaz, görünmez ve ölümsüzdür. Ruh Tanrı tarafından yaratılır ve döllenmeyle yeni oluşan bedene aktarılır. Hıristiyanlıktaki bu anlayışın kökeni eski Yunan felsefesine dayanmaktadır.İskender'in fetihleri sonucunda Yunan kültürü ve felsefesi zamanla Yahudiliği, daha sonra da Hıristiyanlığı etkilemiştir. Bu ruh anlayışı Doğu’da ilk olarak Origenes (Orijen, M.S. 185 - 254) ile ve Batı’da Augustinus (M.S. 354 - 430) ile yayılmaya başlamış ve bunların etkisiyle zamanla ruhun madde-dışı olarak ne tür bir yapısı olduğuna dair felsefi düşünceler gelişmiştir. Fakat bu görüşler aslında, Batı’da ruhun ölümsüzlüğü felsefesini ortaya koyan ilk isimlerden biri olan ve görüşleri Hıristiyan felsefesine derin etkilerde bulunan Platon’a (M.Ö. 427 - 347) dayanmaktadır. Ruhun ölümsüz olduğu düşüncesi her ne kadar Platon’dan daha eskiye dayanıyorsa da, bu düşünce Batı’da Platon sayesinde popüler hale gelmiştir.
Hıristiyanlıkta farklı mezhepler bulunduğundan, bu mezheplerde ruha ilişkin inançlarda bazı farklılıklar olmakla birlikte, Hıristiyanlıktaki genel kabule göre, ölen kişinin bedeni terk eden ruhu ödül ya da ceza ile karşılaşacaktır. Katolik anlayışındaki Limbus[74] kavramı Papa 16. Benedikt'in yakın zaman önceki açıklamasıyla değişmiş bulunmaktadır.[75] Tanrısal gök katına ulaşabilen bir ruh buradaki ödülü olan cennete erişecek, günahkar olan ruh ise cezaya çarptırılarak sonsuza dek cehennemde azap görecektir.
[değiştir]Katolik İnanışlar
Katolik Kilise’nin modern din öğretiminde ruh “insanların en iç yüzü; sayesinde insanların Tanrı’nın suretinde oldukları, insanlardaki en büyük değer; ruh insanlardaki ruhsal prensip anlamına gelir” şeklinde tanımlanır."[76] Ölüm olayının ardından ruh araf (purgatory), cennet ya da cehennemden birine gider. Katolik inancında ruhun ateşle temizlenmesi inanışı mevcuttur. Ruh günahkar olduğundan önce ateşle acı çekerek arafta (purgatory ) temizlenecek, Tanrı'ya ya da Tanrısal gök katına bundan sonra ulaşabilecektir.[77] Günahkar olan kimse de sonsuza dek cehennemde kalacaktır. Ölümsüz ve manevi olan ruh doğrudan doğruya Tanrı tarafından yaratılmıştır.[78] Katolik bakış açısıyla, ruh ve beden ikileminde beden kötülüğün oluştuğu, ruh ilahî olan, hayırlı olan unsurdur. Ruh madde üzerine yoksunluk içinde konmuş, ondan kurtulma isteğindeki beyaz bir yaprak gibidir.
Katolik öğretinin ruh ve beden arasıdaki ilişkiler hakkındaki temel dogmatik görüşleri şunlardır:
Her insanın bir ruhu vardır.[79]
Her insandaki ruh bireysel ve ölümsüzdür.[80]
Ruh Tanrı vizyonuna tam manasıyla ancak ölüm olayından sonra sahip olabilir.(Papa XXII. Yuhannes) [81]
Ruh Tanrı tarafından yaratılmıştır.[82]
Ruh İlahî Cevher'e ait değildir.[83]
Ruh fiziksel bedenin oluşumu (doğum) öncesinde mevcut değildir.[84]
Ruhun maddi bir kökeni yoktur.[84]
Ruh insanın yaşamsal başlangıcını oluşturur.[85]
Ruh bedenden üstündür.[86]
Onun ruhsallığı ortaya koyulabilir.[87]
Katolik kilisenin ekümenik konsillerinden biri olan II. Vatikan Konsili’ne göre, "insan ruh ile madden oluşan bir bütündür ve iç kısmında tüm eşyayı aşar."[88]
[değiştir]Hıristiyan teolojisi ve çeşitli görüşler


Ölülerin bir gün dirileceği umuduna İncil’de örnek olmuş Lazar’ın dirilişinin bir tasviri.
Alman Protestan Teolojisi esas olarak İdealizmden (idealar üzerine kurulu akım) esinlenir ve ruhu yalnızca öznellik (sübjektivite) olarak ele alır. Bazı Katolik akımlar da aynı sonuçlara varmıştır. İdealizm'in “baba”sı sayılan Descartes’ın “düşünüyorum, o halde varım” sözü aslında idealar âlemine ilişkin felsefi görüşü kapsar.
Bazı Hıristiyan topluluklar kişinin iyi ve kötü eylemlerine bağlı olarak ya da sadece Tanrı’ya ve İsa’ya imana bağlı olarak ödül veya cezanın verilecek olması hakkındaki inanışa karşı çıkarlar. Buna karşılık ruhun ölümsüz olduğunu reddeden Hıristiyanlar da yok değildir; bunlar teolog Frederick Buechner’in “Karanlıktaki Islık” adlı kitabında belirttiği gibi, ruhun bir tür yaşam gücü olduğuna, ölümle sona erdiğine, fakat kıyametteki diriliş sırasında yeniden oluşacağına inanırlar.
En nüfuzlu ilk Hıristiyan düşünürlerden biri olan Augustinus ruhu “kendisine aklın bahşedilmiş olduğu, bedeni sevk ve idare eden özel bir cevher” olarak tanımlar. Filozof Anthony Quinton’a göre ruh “karakter ve hafızanın sürekliliğiyle ilgili bir zihinsel haller dizisi olup, kişiliğin temel öğesidir (oluşturanıdır).”
Ruhun yaratılışa ilişkin kökeni de Hıristiyanlıkta yoğun tartışmalara neden olmuş ve bu konuda çeşitli görüşler ortaya atılmıştır (traducianism[89], pre-existence[90] ve Katolik Kilise’nin öğrettiği creationism[91]).
[değiştir]Diğer Hıristiyan inanışlar
Ortodoksluk’taki (Doğu Ortodoks Kilisesi) görüşler Katolikliktekilerle az çok benzerlik gösterir, fakat ayrıntılara inildikçe farklar belirir. Bu farklardan biri ölümden sonra ne olup biteceği konusundadır.
Protestanlar genellikle, ruhun varlığına inanmakla birlikte arafın varlığına inanmazlar. Diğer meseleler hakkında Protestan görüşler çok çeşitlilik gösterir.
Ruhun uykusu teorisi (soul sleep theory)[92] adıyla bilinen görüşe göre, ruh ölüm sonrasında uykuya çekilir ve “kıyamet günü”ne (İng.Last Judgment) kadar uykuda kalır.
Kristadelfianlık Kitab-ı Mukaddes’teki Tekvin/Bap-2'de yer alan insanlığın yaratılışı izahatına uygun olarak, herkesin toprağın tozundan yaratıldığını, yaşam nefesini aldığında yaşayan ruhlar haline geldiğini kabul eder.
Yedinci-gün adventistleri[93] ruhun kendine özgü bir şuuru veya duyumsal varlığı olduğu görüşüne karşıt olan, ruhun yaşam nefesi ve bedenden oluşmuş bir bütün olduğu görüşünü kabul ederler.
Mormonlar, önce ruhun yaratılmış olduğuna, fiziksel bedenin sonradan oluşturulduğuna inanırlar.
[değiştir]Hinduizm ve Hint Teozofisi


Kurtuluş'la sona eren reenkarnasyonu, gelişim aşamalarıyla tasvir eden bir sanat eseri
Hinduizm’e göre atman (ruh ya da nefes) zamanın başlangıcında yaratılmış ve doğum yoluyla edindiği fiziksel bedende bir tür mahpusluk geçirmektedir.[1] Fiillerinin karma yasası uyarınca belirlenen sonuçlarına göre yeni bedenlerde doğup durur.[1] Sürekli olarak tekrar doğma kimi Hindulara göre ebediyen sürer gider, kimi Hindulara göre de karmik mükemmeliyete ulaşıp "Mutlak Olan"la birleşeceği zamana kadar sürer.[1]
Vedalar’daki bakış açısıyla ruh, maddeden ayrı bir cevher olup, ölümsüzdür, kendine özgü bir şuura sahiptir. Hinduizm’de, ruh kavramına en yakın anlamları içeren Sanskrit sözcükler ruh ya da "bireysel kişilik" anlamına gelen Jiva ve Atma sözcükleridir. Hinduizm’de atma, jivatma, anu-atma ya da vijnanam brahman gibi çeşitli adlarla belirtilen ruh, Tanrı’yla bütünleşen bir enerji parçacığı olarak betimlenir. Bununla birlikte Hinduizm’in karmaşık felsefesinde ruh Tanrı’dan ayrıdır ve ona eş değildir.[94]Atma ya da atman tasavvufta zât (Fr.soi) adı verilenin tam karşılığıdır. Atman, Brahman’ın parçası olarak kabul edilir. Hinduizm çok sayıda dine verilen genel bir ad (Sanatha-Dharma) olduğundan, doğal olarak, Hinduizm’de ruhun kökeni, amacı ve mukadderi hakkındaki görüş ve inanışlar çeşitlilik gösterir. Örneğin advaita adlı kavramda ruhun “yaratılmamış ve mutlak olan Tanrı Brahman”la mevcudiyet öncesinde birliği sözkonusudur. Buna karşılık dvaita denilen düalite kavramlarında bu görüş reddedilir ve her ruhun "Yüce Ruh"un bir parçası olmakla birlikte ferdiyetini hiç kaybetmediği savunulur. Hinduizm’de Bhagavad Gita’da da belirtildiği gibi, ruhun ölmediği ve ruh göçüyle bedenler değiştirdiği kabul edilir. Ruhun bu serüveninde belirleyici etken karma yasasıdır ve Hinduizm’deki tenasüh inanışında varlığın ödüllendirilmesi veya cezalandırılması fikri bulunur. Hinduizm'de ve yoga felsefesinde nirvana kişinin yeryüzünde tekrar doğma ihtiyacından kurtulacak derecede gelişmiş, olgunlaşmış olması anlamında ele alınır. Kimi Hindu inanışlarına göre önceden Brahman’la bir olan ruh, sonunda yine ona dönecektir. Kimileri Hint kültüründeki ruh göçü kavramı ile eski Yunan kültüründeki ruh göçü kavramının birbirinden bağımsız gelişmemiş olduğunu, yani ruh göçü kavramının kültürden kültüre çeşitli göçlerle aktarılmış olabileceğini düşünmektedir.
Hint Teozofisi'ne göre insanın hakiki ve yüksek varlığı farklı planlardaki (düzeylerdeki) üç unsurdan oluşur. Bunlardan biri atma ya da atmandır (tasavvuftaki zât).[95] Her şeyin ve herkesin içeriğinde atman vardır. Fakat atmanın bireysel kişiliğini edinmesi ancak manas adı verilen "nefis" (nefs) ile birleşmesi durumunda mümkün olur. Manas[95] insanın düşünme ve akıl aracıdır. Ferdiyet bu ikisinin birleşmesiyle oluşur. Fakat bu iki unsurun birleşmesinde üçüncü bir unsur aracılık yapar; bu da buddhi’dir.[95]Buddhi ruhani bir unsur olup atmanın hem irtibat ve aktarma aracıdır, hem de âlemdeki yansımasıdır. Sezgi ve ilhamın kaynağı buddhi’dir. İnsanın bu üç unsurun birleşmesiyle oluşan yüksek varlığına “yüksek trinite” adı verilir ki, bu, Hint teozoflarına göre, hem ruh, hem Tanrı durumundadır.


Kimi Doğu inanç sistemlerinde ruhun meditasyonla arındırılabileceğine inanılır.
Fakat mükemmel olmayan bu "yüksek trinite"nin gelişmesi, yükselmesi ancak fiziksel âlemde mümkündür. Yüksek trinite, yoğun âlem olan cismani âleme (yeryüzüne) doğrudan inemediğinden, doğada bulunan dört unsurla birleşmek zorundadır. (İnsanın sözkonusu 4 unsurdan oluşan alçak varlığına Batı'da quaternaire adı verilir) Dolayısıyla dünyadaki her insan 7 unsurdan oluşmuş durumdadır. Yüksek trinite, gelişmek üzere quaternaire ile birleşerek dünyaya inerken ister istemez yüksek niteliklerinden bir kısmını, geçici olarak, kaybeder; yüksek nitelik ve yetenekleri kabalaşmaya, kararmaya uğrar. Çünkü bu dört unsur dünyevi, alçak, aşağı düzeyli tezahürlerin kaynağıdır. Bu dört unsur ihtirasları, dünyevi kaba duyguları, geri fikirleri, bunlara yönelik eğilimleri, kısaca aşağı nitelikleri içerir.
Quaternaire iki kısımdan oluşur; bunlardan biri sthula-sharira [96] adlı kısım fiziksel bedendir. "Alçak trinite" adı verilen diğer kısım ise kendi içinde üç unsurdan oluşur:
Linga-sharira[96]: Fiziksel bedenin asli modelidir. Fiziksel beden bu bedenin üzerine kuruludur.
Prana: İnsanı canlandıran yaşamsal unsur.
Kama: "Alçak trinite"nin en yüksek, yani ruha en yakın düzeydeki unsurudur. İhtiras ve arzuların kaynağıdır. Buna hayvansal nefis de denebilir.
Dünyasal ölüm olayında "alçak trinite" fiziksel bedenden ayrılıp kama-loka denilen bir plana (düzeye, âleme) çıkar. Bir süre sonra, yüksek trinite "alçak trinite"yi de burada bırakarak devachan adlı cennete gider ve böylece asli vatanına dönmüş olur. Görüldüğü gibi, Hint Teozofisi’nde Batı Teozofisi’ndeki gibi belirgin bir ruh ve madde ikilemi yoktur. [97]
[değiştir]İslam
Ana madde: İslam
İslam’da da Hıristiyanlık'ta olduğu gibi, ruhun ana rahminde bedenin oluşmasıyla birlikte var olduğu kabul edilir.[1] Bedenle birlikteliği geçici dünya yaşamı boyuncadır.[1] Kur'an’da ruh kelimesinin belirtildiği ayetler fazla değildir.[98] Ruh konusunda pek fazla bilgi verilmemiştir. Nitekim İsra suresinde de şöyle denmiştir (17/85): “Ve sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: 'Ruh, Rabbimin bileceği bir şeydir. Size pek az ilim verilmiştir.'" [99] Ruh kelimesi Nisa suresinde İsa’dan ve bazı surelerde Ruh-ül Kudüs tamlaması biçiminde Cebrail’den söz ederken de kullanılmıştır.[98] Diğer tektanrılı dinlerde olduğu gibi İslam’da da kıyamet inanışı ve cennet ile cehennem kavramları bulunur. Ruh kavramı Sufizm ya da Tasavvuf ‘ta daha ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.
[değiştir]Jainizm


23.Jain Tirthankara'sı (kurtuluşa ulaşmış olan) Parsva'nın heykeli,Rajasthan (Hindistan)
Jainizm’e (Caynizm, Caynacılık) göre, ruh (jiva)[100], fiziksel bedenden ayrı bir mevcudiyete sahip bir gerçekliktir. Bir bitkiden, hatta bir bakteriden insana kadar her canlı varlığın bir ruhu vardır. Ruh, “ruh olmayan”dan, yani canlı olmayandan (madde, mekân, hareketlilik veya hareketsizlik ortamı vs.) ayrımı ifade eder. Bu dine mensup olanlar için kurtuluş (mokşa ya da moksa) ruhun ulaşacağı en yüksek hedeftir. Jainizm metinlerinden biri olan, M.S.1. yy.’da Acharya Kundakunda tarafından yazılmış Pancastikayasara’da ruhla ilgili şu bilgiler verilir:
Ruhun nitelikleri ve mevcudiyet halleri hakkında: “Ruh (jiva) ve tüm diğer cevherler (dravya) gerçektir. Ruhun nitelikleri şuur (cetana), bilgi ve idraktır (upoyoga). Ruh maddi âlemde bir yarı-ilah (deva), bir insan, bir hayvan ya da bir bitki olarak tezahür edebilir.” (16.kıta)
Ruhun sürekliliği ve halleri hakkında: “Ruh doğum ve ölüm deneyimleri yaşamakla birlikte, bu deneyimler sırasında ne gerçekten yok olur, ne de yaratılır. Doğum ve ölüm sadece ruhun farklı halidir; burada yalnızca bir halden diğerine geçişten sözkonusudur.” (18.kıta)
Ruhun doğum-ölüm çemberinden (çevriminden) çıkarak kurtuluş ya da özgürlüğe kavuşması (nirvana): “Böylece, birtakım özellik ve hallere sahip ruh, samsara serüveninde önceki özel şeklini kaybedip yeni bir şekle dönüşebilir. Bu şeklini de kaybedip tekrar orijinal haline dönüşebilir.” (21. kıta)
Acharya Kundakunda bir başka Jainist metin olan Bhavapahuda’da ise ruhla ilgili olarak şöyle yazıyor: “Ruh renksizdir, tatma duyusu ile de tadılamaz, kısaca beş duyu ile algılanamaz. Temel özelliği şuurdur. Şekil ve ebatla (en, boy, yükseklik) belirtilen hiçbir boyutla sınırlı değildir, bunlardan hiçbirine bağlı değildir, hepsini aşar.”(64.ilahi)
Sonuç olarak Jainizm’e göre, ruh bir cevherdir, yani yok edilemez ve ebediyyen daimidir (kalıcıdır). Ancak, deneyimlediği haller açısından geçiciliğe ve daimi değişime maruzdur. Māhavīra’nın Bhagvatisūtra’da kayıtlı olan çeşitli sorulara cevapları "realite" (hakikat sanılan, kani olunan gerçeklik) ile "verite" (asıl hakikat) arasındaki ilişkiyi andıran bu bilgiyi dile getirmektedir:
Gautama : “Efendim, ruh kalıcı mıdır, geçici midir?”
Māhavīra : “Ruh kalıcı olduğu gibi geçicidir de. Cevher olması bakımından ebedidir; doğum ve ölüm gibi hallere, yani doğadaki entropi ilkesine maruz kalması açısından geçicidir.”[101]
Ruh, fiilerine göre belirleyici olan karma yasası altında geçirdiği reenkarnasyonlar serüveninde (yolculuğunda) temel olarak 4 varlık halini yaşar:
Mikroorganizma, bitki veya hayvan hali
Yeryüzündeki insan hali
Cehennemde ıstırap çeken varlık varlık hali
Cennetteki yarı-ilah hali
Ruh, başlangıcı olmayan zamandan itibaren, karma yasasına tâbi biçimde, sürekli olarak doğum-ölüm çevriminden geçer ve özgürlüğe ya kurtuluşa erme (mokşa ya da moksa) haline ulaşmak üzere bu dört varlık halini de yaşar.
Jainizm’in ruhla ilgili inanışları şöyle özetlenebilir:
Ruhlar, henüz kurtuluşa kavuşmamış, dünyevi (fiziksel âlemde doğmak zorunluluğundaki) ruhlar ile doğru görüş, doğru bilgi ve doğru davranış sayesinde kurtuluşa ve uluhiyete ermiş ruhlar olarak iki grupta sınıflanırlar.
Dünyevi ruhlar bedenlerinin ve duyularının gelişim derecelerine göre sınıflanırlar (mikroplar, bitkiler, insanlar vs.).
İdrakle nitelenen şuur ve bilgi ruhun asli nitelikleridir.
Her ruh kurtuluşa erene dek, sayısız denecek kadar çok yaşam formlarında (canlı türlerinde) bedenlenir ve 4 varlık halini yaşar.
Bu evrenin yaratıcısı ve yöneticisi olan bir Yüce Varlık yoktur.
Her ruh kendi mukadderatını, karma yasasının kapsamında olmak üzere, kendisi yaratır. Kimsenin efendisi yoktur, herkes kendi kendisinin efendisidir. Ruhun ıstırap çekmesi veya kurtuluşa ermesi hiçbir ilahi kudret ve ihsana bağlı değildir. Kurtuluşa kendi çabamızla kendimiz ulaşırız.
Her ruh, uluhiyete insan bedeninde ulaşabilir. Buna, ancak biriken karmik telafilerini tümüyle giderdiği takdirde ulaşabilir.
Kurtuluş ya da özgürlük hali kalıcıdır ve bundan geriye dönüş yoktur. Bu hale erişen ruh için doğadaki biçimler ve cismani âlemin cisimleri artık sözkonusu değildir. O artık cismani âlem hakkında sonsuz bilgiye, sonsuz kudrete ve sonsuz huzura kavuşmuş durumdadır.
Uluhiyete erişen ruh, herhangi bir başka varlıkla birleşmez, ferdi olarak kalmaya devam eder.
[değiştir]Sihizm
Sihizm ruhu (atma) bir Tanrı (Parmatma) olan “evrensel ruh”un bir parçası olarak sayar. Sihizm’in kutsal kitabı "Sri Guru Granth Sahib"de (SGGS) çeşitli ilahiler bu inanışı dile getirir. Tanrı ruhta, ruh Tanrı’dadır.[102] Yine aynı kitapta “ruh ilahîdir, ilahî olan da ruhtur; O’na sevgiyle tapınınız”[103] , “ruh efendidir, efendi olan da ruhtur” [104] ve “efendi, kitaptaki bilgiler üzerinde kontamplasyon yapmak yoluyla bulunur”[104] denir.
[değiştir]Taoizm
Taoist inanışları içeren iki kitaba bakılırsa, ruhlar ya da “temel varlık”lar ölüm olayından sonra saflık durumlarına bağlı olarak dünyanın cennet veya cehennem ortamına geçerler.Tao’ya ya da Tao’nun yoluna uyum göstermiş olan saflaşmış ruhlar cennete, uyum göstermeyip zıt düşmüş olanlar cehenneme geçerler. Herkesin ruhu vardır ve herkes önceki enkarnasyonuna uygun bir halde doğar. Herkes yaşamları sırasında ya gitgide saflaşır ya da kendisini kirleten hareketlerde bulunur. Taoizm’de tavsiye edilen Xiuzhen uygulaması bedeni dünyasal kirlerden temizlemeyi amaçlayan bir arınma (catharsis) sürecidir. Bu sistemin terminolojisinde insandaki unsurlardan öz (精,Jing), soluk enerjisi (氣,qi) veilahî ya da beşeri ruh (神, shen) “üç saf olan”ın hükmettiği üç mücevher ya da üç hazine olarak belirtilir. Bu arınma süreci sembolik anlamıyla aynı zamanda ölümsüzlüğün aranma süreci olarak da ifade edilir.[105] Ruhun iki türlü tezahürü bulunur; po (魄 pò), yani “yin ruh” ve hun (魂 hún), yani “yang ruh”. Kişinin çok sayıda pò ve hún’u olabilir.[106]
Ruh göçünden bahseden en erken Taoist belgeler Han Sülalesi dönemine dayanır. Bu belgelerde “Lao Zi’nin Üç Hükümdar ve Beş İmparator Dönemi”nden itibaren farklı dönemlerde farklı kişiler olarak yaşadığı anlatılır.[107] Taoizm’in kutsal kitaplarından Chuang Tzu’da (M.Ö.4.yy.) şöyle denir: “Doğum başlangıç değildir, ölüm de son değildir. Varoluş sınırsız, sonsuzdur; bir başlangıç noktası olmayan süreklilik sözkonusudur. Sınırı olmayan varoluş (varlık) uzaydır. Başlangıç noktası olmayan süreklilik zamandır. Doğum da vardır, ölüm de; biri dışarı doğru olan sonuçtur, diğeri içeriye doğru olan sonuçtur. Böylece, biçimini görmeksizin, 'İlâhî Olanın Kapısı'ndan bir içeri bir dışarı geçilir.” (Zhuang Zi, 23)
[değiştir]Yahudi inanışları


Kabala’ya göre sefirot (sefira’lar); ruhsallığın ve ilahîliğin tezahür kademeleri. Tezahür edişin on aşaması ya da on kademesi sefirot sözcüğü ile karşılanır ki, sözcük İbranice'de "sayılar" anlamına gelir ve aynı zamanda on ilahî niteliği ifade eder.[108]
Soyut kavramların pek bulunmadığı, bu eksikliğin figür ve sayılarla doldurulduğu Kitab-ı Mukaddes’te ruh için ruah, can için nefesh terimleri kullanılır. Buradaki kavramlar ruh ve beden hakkındaki çeşitli çevirilerle aktarılmaya çalışılmışsa da, eski Yunan felsefesindeki ruh, can ve beden kavramlarını tam olarak karşılamamaktadır. Karşılamaya yönelik çabalar karışıklıklar doğurmuştur. Eski Ahit’te canın karşılığı İbranice’deki nephesh olup, Eski Ahit’in bir versiyonu olan Septuagint’teki[109] ve Yeni Ahit’teki eski Yunanca karşılığı psişedir (psikhe). Nephesh sözcüğü “yaşayan varlık”, “nefes” gibi başka biçimlerde de tercüme edilebilir. O “ten”e bağlanmış ya da Nuh’a içilmesi yasaklanan “kan”a bağlanmış yaşamı temsil eder.
Yahudiler’in bilinen tarihe göre, ruh ile ilgili inanış ve görüşleri Eski Ahit’in (Tevrat) ilk kitabı olan Tekvin’le başlamıştır. Eski Ahit’in Tekvin bölümünde bu kavrama şöyle değinilir: “Ve Rab Tanrı (Yehova, Hashem) yerin toprağından adamı (Âdem’i) yaptı ve onun burnuna hayat nefesini üfledi. Ve adam yaşayan can oldu.” (Tekvin, 2/7)
Torah ruhun sistematik bir tanımını yapmaz; klasik haham literatüründe ruhla ilgili çeşitli, farklı tanımlamalar bulunmaktadır.
Saadia Gaon, “İnanışlar ve Fikirler” (Emunoth ve-Deoth) adlı kitabının 6/3 kısmında ruh hakkındaki klasik haham öğretiminin ne olduğunu açıklamıştır. Saadia Gaon burada ruhun kişinin fiziksel arzu, heyecan ve düşüncesini oluşturan zihin kısmını kapsadığını bildirmiştir.
Yahudi düşünürlerden İbn Meymun (İng. Maimonides) “The Guide for the Perplexed” adlı kitabında ruh hakkındaki klasik haham öğretiminin ne olduğunu Neo-aristocu bakış açısıyla açıklamış ve ruhu kişinin gelişmiş “zeka”,”akıl” ya da “zihin”i (İn. intellect) olarak görmüş, bir cevher olmadığını bildirmiştir.
Kabbala’da ruhun üç unsurlu olarak ele alındığı anlaşılmaktadır. Yahudi mistisizminin klasik bir çalışması olarak bilinen Zohar’da bu üç unsur nephesh, ruach ve neshamah olarak belirtilir ve bu üç unsur şöyle açıklanır:
Nephesh (nefeş): Yaşayan ölümlü varlıktır. Açlık, nefret, sevgi, iğrenme, ağlama hislerini hisseder ve en önemlisi ölebilir (nefes almayı keser). Nephesh havayı teneffüs etmekten ibarettir. Havayı soluduklarından hayvanlar da bir nephesh’tir, fakat bitkiler havayı solumazlar. Bu, kişinin fiziksel ve psikolojik tabiatının kaynağıdır.[110] Ruhun diğer iki unsuru (ruach ve neshamah) doğumla var olmazlar, zamanla oluşurlar, gelişimleri kişinin eylem ve inanışlarına bağlıdır. Bunların kişide tam olarak oluşmasının ancak ruhsal aydınlanma veya ruhsal uyanışla mümkün olduğu söylenir. Kabalistlere göre nephesh aşağı kısımdır, hayvani içgüdüleri idare eder ve sefirot sisteminde Malkut’a tekabül eder.
Ruach (ruah): Ruh ya da canın orta unsurudur. Manevi faziletleri ve iyi ile kötüyü ayırt etme kapasitesini ihtiva eder. Kimileri onu psişe ile özdeş tutar. Kabalistlere göre orta kısımdır, akıl ve mantığı idare eder, sefirot sisteminde Hesed'den Yesod'a kadar 6 Sefirota tekabül eder.
Neshamah (neşamah) Ruhun yüksek unsurudur. Bu insanın tüm diğer canlı türlerinden ayırt edilmesini sağlayan unsurdur. İnsana ölümden sonraki yaşamdan zevk almasını ve yararlanmasını sağlar. Tanrı’nın varlığının bir parça idrak edilmesine olanak sağlar. Kabalistlere göre en yüksek kısımdır, ruhun yüksek özelliklerini idare eder, sefirot sisteminde üstteki sefirot üçlemine tekabül eder.
Zohar’a göre ölüm olayından sonra nefesh parçalanıp dağılır. Ruach, arındırılmaya maruz kalacağı bir aracı kuşağa gönderilir ve “geçici cennet”e girer. Neshamah ise kaynağa, “sevgilinin öpücüğü”nün tadını çıkaracağı, Platon’un belirttiği “idealar âlemi”ne döner.


İlyas’ın “ateş arabası” ile göğe alınması sahnesini gösteren bir tasvir.
Hep Zohar’la birlikte yayımlanan bir risale olan Raaya Meheimna insan ruhunun iki unsuru daha olduğunu öne sürer: Bunlar chayyah ve yehidah’tır. Yahudi filozof ve tarihçi Gershom Scholem chayyah ve yehidah hakkında “bunlar, sezgi yoluyla bilmenin en yüce aşamalarını ve ancak biraz seçkin olan kimselerin kalb yoluyla idrak etmesini temsil eden unsurlar olarak kabul edilir” demiştir. Chayyah ruhun ilahî yaşam gücünün idrak edilmesine imkân veren parçasıdır. Yehidah ise ruhun Tanrı’yla birleşmenin mümkün olabildiği en yüksek planıdır (düzeyi, ortamı).
Hahamların çalışmaları ve kabalistik çalışmalar, insanların bazı koşullarda geliştirebilecekleri, ruhta süreklilik göstermeyen bazı başka ruh hallerinin olduğunu da bildirmektedir. Ölümden sonrasıyla ilgili olmayıp, mükemmellikle ilgili olan bu haller Ruach HaKodesh (kehaneti mümkün kılan bir ruh hali), Neshamah Yeseira ve Neshamah Kedosha’dır.
Yahudiler’in ilk dönemlerdeki ruh ile ilgili inançlarının sonraki dönemlerinde değişikliklere uğradığı sanılmaktadır. Özellikle Büyük İskender’in M.Ö. 332'de Yahudiler’in yaşadıkları yerleri Yunan egemenliği altına almasıyla, Yunan ve Yahudi kültürleri arasında karşılıklı bir etkileşimin başladığı ve Yahudiler’in Yunan felsefinden etkilendiği sanılmaktadır.[111]
Örneğin, Platon hayranı olup, gnostiklere ilham kaynağı olmuş İskenderiye’li Yahudi filozof Philon (d.M.Ö. 25, ö. M.S. 50) Yahudilik inançlarını Yunan felsefeleriyle açıklama yoluna gitmiştir.[112] Philon'un bu etkisi daha sonra Yahudilik temelinden hareket eden Hıristiyanlığı da etkilemiş ve Yahudiliğe ait sözlü aktarımlar ve Yunan felsefelerinden oluşan karma bir inanç oluşmuştur. Philon'a göre, ruh doğum öncesinde de vardır ve ölen kişinin ruhu doğum öncesi durumuna döner. Ruh, ruhların dünyasına ait olduğundan, bedendeki yaşam yalnızca kısa ve çoğu zaman mutsuz bir ara oyundur.
Philon'un dışında başka Yahudi düşünürler de ruhun ölümsüzlüğü düşüncesine sahiptiler. Bunlar arasında, 10. yüzyılda yaşamış Isaac Israeli ve 18. yüzyılda yaşamış bir Alman-Yahudi düşünür olan Moses Mendelssohn sayılabilir.[113] Yahudilik inancına ilişkin sözlü anlatımların yazılı kaynağı olan Talmud'da, ölülerin yaşayanlarla görüşmesinden söz edilir.[114]Kabbala'da ise reenkarnasyon fikri de bulunmaktadır.[115]
[değiştir]Yehova'nın Şahitleri
Ana madde: Yehova'nın Şahitleri


Yehova (İng. Jehova) adı İbranice’deki Tanrı adlarından birinin İngilizcesidir; İbrani alfabesindeki yad-he-vav-he (YHVH)harflerinden, yani dört harften oluştuğu için, Grekçe’de, “dört harften oluşan sözcük” anlamındaki Tetragrammaton ifadesiyle belirtilmiştir. Yehova Şahitleri de Tanrı için bu adı (Yehova veya Tetragrammaton) kullanırlar.
19. yy.'da doğmuş bir Hıristiyan dinî akımı olan[116]Yehova'nın Şahitleri'ne göre ruh insanın bedenini yaşatan bir güçtür. Bir tür enerjiden başka bir şey değildir.[117] Tıpkı bir elektrik enerjisinde olduğu gibi kişiliği ve bilinci yoktur. İnsandaki ruhun bir mumdaki alev gibi olduğuna [118] inanırlar. İnsandan ruhun çıkmasını, sönen bir mumun alevini kaybetmesine benzetirler. Yehova'nın Şahitleri'ne göre, Ruh ne kişinin içindeki bilincidir, ne de insan öldüğünde onun bir parçasını oluşturur. Yani, insan öldüğünde ruhu yaşamaya devam etmez.[119] Yehova'nın Şahitleri'ne göre, Kitab-ı Mukaddes'te ruhun ölümsüzlüğü öğretisi bulunmaz. Ruhun ölümsüzlüğü ile ilgili inançların Babilliler’in dinsel inançlarından kaynaklandığını düşünürler. Bundan başka, ölülerin ruhlarının yaşayan kişilerle görüştüğü ve onlara fayda ya da zarar verdiği gibi inançların, ölülerin görüntüsünü ve sesini taklit ederek, onların yaşadığı izlenimini uyandıran cinlerden kaynaklandığını[120] savunurlar. Yehova'nın Şahitleri'ne göre ölüler tamamen bilinçsizdirler ve ölen bir kişi dünyaya gelmeden önceki var olmama durumuna döner.[121]
Yehova'nın Şahitleri Tanrı'nın Âdem'i yaratırken onun burnuna yaşam soluğu üflediğini ve Âdem'in yaşayan bir can olduğu öğretisini kabul ederler. Onlara göre Âdem'in bir canı olmamıştır, fakat Âdem'in kendisi bir can olmuştur; Kitab-ı Mukaddes hayvanların da birer can taşıdığını değil, can olduklarını söyler. Kitab-ı Mukaddes'te can için geçen İbranice sözcük nefeş ve eski Yunanca sözcük "psyche"dir. Yehova'nın Şahitleri'ne göre bu sözcüklerin anlamı nefes alandır. Başka sözlerle ifade etmek gerekirse, “soluk alan, yaşayan, canlı, can” demektir. Eski Ahit’te Âdem’in yaratılmasına ilişkin olarak şöyle denir: “Rab Tanrı Âdem'i topraktan yarattı ve burnuna “yaşam soluğu”nu (Ruah) üfledi. Böylece Âdem “yaşayan varlık”(Nefeş) oldu. (Yaratılış, 2/7)
Kitab-ı Mukaddes'te, İbranice ruah sözcüğünün eski Yunanca'daki karşılığı pneumadır. “Yaşam soluğu” olarak çevirisi yapılan ruah, Yehova'nın Şahitleri'ne göre normal soluktan daha farklı bir şeydir. Yehova'nın Şahitleri'ne ait olmayan çevirilerde, ruah ve pneuma genellikle “ruh” olarak çevrilmiştir. İbranice ruah ve eski Yunanca pneuma ile benzerlik gösteren diğer sözcükler, neşamah (İbranice) ve pnoe’dir (eski Yunanca). Bu sözcüklerin çeviri karşılıkları “soluk” olarak verilmiştir.
Yehova'nın Şahitleri'nin bu kavramları anlayışı şöyledir:
Ruah = Pneuma: “Yaşam Soluğu”. Bu yalnızca bir soluk ya da hava değildir. İçinde kişiye yaşam gücü veren şeydir. Bu, bir mumun alevi gibidir. Biri öldüğünde bu ruah, ölen kişinin bedeninden çıkar ve Tanrı'ya döner. Fakat bu dönüş fiziksel bir anlatımı kastetmez, ruah’ı veren Tanrı olduğundan O'na döndüğü söylenir. Ölen bir kişinin ruhunun ayrılması bir mumun alevinin sönmesi gibidir.
Nefeş = Psyche: Can anlamına gelip, kişinin yaşayan bir varlık olduğunu ifade eder. Dolayısıyla bu sözcük canlı birisini tanımlar ve onun canlı olduğunu, yaşadığını anlatır. Kitab-ı Mukaddes'te bu sözcük hayvanlar için de kullanılır. Kitab-ı Mukaddes kişinin bir cana sahip olduğunu değil, kişinin bir can olduğunu söyler.
Yehova'nın Şahitleri için ölüm, "düşüncenin, eylemin olmadığı bir hiçlik" anlamını taşır. Onlara göre, Eski Ahit’teki Vaiz, 9/10’da ve Mezmurlar, 146/4’te söylenilenler[122] bunu gösterir. Eski Ahit’te geçen “ölüler diyarı” terimi “çukur, mezar, insanlığın toplu mezarı” anlamındaki sözcükten yapılmış “serbest bir çeviridir”; gerçek anlamda ölüler diyarı yoktur:
Yehova'nın Şahitleri'ne göre, Âdem topraktan yaratıldı ve Âdem'e ceza olarak söylenen sözlerde de onun yeniden toprağa döneceği söylenir. Yehova'nın Şahitleri'ne göre, Âdem'e hiçbir şekilde bir parçasının yaşayacağından ya da Âdem'den herhangi bir şeyin ruh âlemine döneceğinden söz edilmedi, zaten Âdem'in geldiği yer, ruh âlemi değil, topraktı. Ayrıca insanın ve hayvanın ölümü arasında hiçbir fark da yoktur. Ölüler, tamamen toprağa dönerler ve herhangi bir bilinçleri yoktur.[123]
Yehova'nın Şahitleri'ne göre Kitab-ı Mukaddes'teki ölülerin yaşadığını ve konuştuğunu gösteren "Zengin adam ve Lazar" gibi anlatımlar benzetmelerin yapıldığı birer mecazdırlar. Bu tür ifadeler ölülerin yaşadığını anlatmazlar. Bu türden anlatıma bir örnek, Tekvin, 3/14'de bulunur. Buradaki sözler aslında yılana değil, yılanla özdeşleştirilen Şeytan'a karşı söylenir. Şeytan'ın, kendisini Tanrı gibi yüceltmek isterken, içine düştüğü alçaltıcı durum, yılanın yerde sürünürken yaşadığı duruma benzetilir. Ayakları olmayan yılan yerde sürünerek ilerlerken, dili toprağı yalıyor ve toprağın tozunu yiyor gibidir. Şeytan, aldatma aracı olarak kendisine bir yılanı seçmiş ve Tanrı aynı yoldan ona anlam yüklü bir yanıt vermiştir. Şeytan'ın, kibirli bir tutumla en yükseğe çıkmak isterken, tam tersine, bir yılanın durumunda olduğu gibi, kendisini yere en yakın ve en aşağı durumda bulacağı anlatılır.[124]
Yeşaya (İşaya)/Bap14’te bulunan başka bir anlatımda geçen sözler, birçok kişi tarafından ölülerin ruhlarının konuştukları ve dolayısıyla ölümden sonra bir yaşam olduğu şeklinde yorumlanırsa da, bunlar birer mecazdır; çünkü burada sözü edilen ve doğal olarak konuşamayan ağaçlar da konuşuyor gibi gösterilir. Ayrıca bu anlatımın “alaycı” niteliği zaten baştan söylenmiştir. Buradaki örnekte mecazi bir anlatımla, Şeytan'ın kibirli düşünceleri alaya alınarak, kendisini yüceltmek isterken içine düşeceği alçaltıcı durum şiirsel ifadelerle anlatılmaktadır. Bu yapılırken, aynı kibri sergileyen Babil Kralı'nın kimliği Şeytan için bir benzetme olarak kullanılmıştır.[125]
Yehova'nın Şahitleri ölülerin ruhunun yaşamadığına, ancak ölen kişilerin yeniden diriltileceğine inanırlar. Kitab-ı Mukaddes'te bununla ilgili örnekler vardır ve Yehova'nın Şahitleri'nin yorumuna göre, “eğer ruh ölümde varlığı süren bir şey olsaydı, ölmüş kişilerin dirilmesine de gerek kalmazdı.” Bir örnek de İsa'nın ölümüyle ilgilidir: İsa öldükten hemen sonra değil, üçüncü günde ruh bir varlık olarak diriltilmiş ve bu üç gün boyunca da ölü olarak yerin bağrında, mezarda kalmıştır. Yehova'nın Şahitleri'ne göre, Kitab-ı Mukaddes İsa'nın bedeninin mezarda kaldığını, fakat ruhunun üç gün boyunca yaşadığını söyleyen bir ayrım yapmaz.[126]
Yehova'nın Şahitleri'ne göre ölülerin dirilmesi belirli bir zaman sonra gerçekleşecektir. Ayrıca ölüler herhangi bir ruh âleminde değil, mezarda bulunuyorlar.[127]
Yehova'nın Şahitleri ruhun ölümsüzlüğü inancını Kitab-ı Mukaddes'e uymayan ruhçuluk kaynaklı[128] bir öğreti olarak görerek reddederler. Bu öğretinin, insanlara sahte bir ümit vermek amacıyla Havva'ya söylenen "katiyen ölmezsiniz"[129] sözlerindeki yalanın bir devamı olduğuna inanırlar.[130]
[değiştir]Diğer inanış ve görüşlerde ruh kavramı

[değiştir]Şamanizm
Ana madde: Şamanizm


Altay şamanı
Kimi Asya Şamanizmi toplumlarında, bazı Kuzey Amerika ve Güney Amerika kızılderililerinde ve kimi Afrika kabilelerinde ölüm olayı ile bedenini terk edenlerin yaşadığı öte-âleme “gölgeler diyarı” adı verilir. Şamanizm’e göre insanın bir ya da birkaç canı (ruhsal unsurları) vardır.[131] Kuzey Asya halkları, insanın birden fazla, üç ya da yedi “can”ı olduğuna inanır. Örneğin Yakut Türkleri, Çukçiler, Yukagirler ve Buryatlar insanın üç “can”ı olduğuna inanır. Bunlardan biri ölüm olayında mezarda kalır, biri “gölgeler diyarı”na iner, üçüncüsü “Göğe” çıkar.[15][132] İnsanın “gölge can”ı öte-âlemin eşiğini bekleyen eşik bekçisine rastlar; sonra kayıkla öte yakaya geçer. Gölgeler diyarında ölü, yeryüzünde sürdüğü yaşamı sürer. Ölüler, bir süre sonra, yeryüzünde tekrar doğabilirler.[15][132] Bu üç cana ya da üç ruhsal unsura verilen adlar toplumdan topluma değişmektedir. Bazı Şamanist Türk topluluklarında bu üçlü “tin”, “sür” ve “kut”[133] olarak, Moğol Şamanizmi’nde ise “suns” (sünesün), “ami” (amin), “suld”(sülde)[134] olarak bilinir.
Şamanist anlayışta üç âlem sözkonusudur: Yer, yeraltı, Gök.[132] Fakat bunlar sembolik ifadelerdir. Yeraltı terimi Asya’nın kimi Şamanist geleneklerinde öte-âlem anlamında kullanılır, kimi Şamanist geleneklerde ise ölüm olayının akabinde yaşanılan kargaşa ve vicdani hesaplaşma dönemini ifade etmek üzere kullanılır. Dolayısıyla, bazı geleneklerde yeraltı denildiğinde, genellikle öte-âlemin aşağı (titreşim düzeyi kaba) ve yoğun ortamları sözkonusudur.[48] Yeraltı deyiminin bu anlamda kullanıldığı Şamanist geleneklerde öte-âlemin huzurlu ortamları ise “gölgeler diyarı” gibi başka ifadelerle belirtilmektedir.[132] Şamanizm’e göre her üç âlem (Yer, yeraltı denilen âlem ve Gök denilen âlem) de ruhlarla meskundur.[131]
Asya Şamanizmi'ne, özellikle Yakut,Altay ve Uygur Türkleri’nin geleneklerine göre, insanların yaşadığı Yer, ölülerin göçtüğü “yeraltı” (öte-âlem) ve spiritüel anlamdaki Kutsal Gök’ten oluşan üç ortam, merkezlerinden geçen, direk ya da kazık denilen bir eksenle birbirine bağlanırlar. Bu eksen “Göğün göbeği” ile “Yer’in göbeği” arasında yer alır. Bu kavram Altay, Yakut ve Uygur Türkleri’nin geleneklerinde şöyle açıklanır: İnsanların yaşadığı Yer, ölülerin göçtüğü “yeraltı” (öte-âlem) ve spiritüel anlamdaki Gök’ten oluşan üç âlem ya da ortam, merkezlerinden geçen bir eksenle birbirine bağlıdır. “Yer’in göbeği” ile “Göğün göbeği” arasındaki bu eksenin geçtiği, bu ortamların ortasındaki delikler ya da açıklıklar bir tür geçittir. Şamanlar, “uçuş” (trans deneyimi) sırasında bir ortamdan diğerine geçerken bu irtibat geçitlerinden yararlanırlar. Aynı şekilde, ölenler de öte-âleme bu yolla göçerler. Öte-âleme giden şamanlar oraya “Yer’in deliği” geçidinden geçerek gider, yine bu delikten ya da kapıdan dönerler.
Şaman "gölgeler diyarı"na giderken öncelikle “Yer'in göbeği”ndeki bu delikten “Yer’in Ekseni”ne ulaşmak, sonra da “Yeraltı”nın cehennemî kısmından geçmek zorundadır. Ölen kimseler de bu yolculuğu yaparlar ki, bu yolculukta ölünün geçemediği takdirde azap çekmesinin sözkonusu olduğu bir "köprü"yle karşılaşılır.[132] Kuzey ve Orta Asya Şamanizm’inde yeraltı âlemi 7 veya 9 katlıdır. Ölüm olayı ile beden terk edildikten sonra kimileri yeraltı katlarındaki ortamlara, kimileri ise "Gök katları"ndaki ortamlara giderler.[132] Şaman, medyum gibi, ruhlarla doğrudan irtibat kurabilen biri olarak kabul edilir.[131] Şaman da, trans deneyimi sırasında, yapacağı uygulamanın amacı ve türüne göre, ya yeraltı âlemine iner ya da Göğe çıkar. Örneğin, bir hastayı iyileştirmek için Göğe çıkması, fakat bir ölünün ruhuna eşlik etmek, hastanın ruhunu geri getirmek (ölmemesini sağlamak) veya yeryüzünü terk etmek istemeyen ölüleri ‘gölgeler diyarı’na götürmek için Yeraltı’na iner. Fakat herhangi bir nedenle Göğe çıkacak bir şamanın önce Yeraltı denilen âleme inmesi gerekir. Yani hiç kimse “Yeraltı”na (öte-âlem) inmeden Göğe çıkamaz.[132]Moğollar’da ve bazı Türk halklarında Göksel âlemin Tanrısı Ülgen’dir; Orta Sibirya Buryatları’nda bu ad Tengri olur.[131] Buryatlar’da 55’i ak renkle, 44’ü kara renkle nitelenen toplam 99 ilah bulunur. Altay Türkleri’nde yeraltı âleminin efendisi Erlik Han’dır.[131]


Şamanizm'deki üç âlem kavramının şaman davulu üzerindeki resmi [135]
Kişinin ölüm olayı ile bedenini terk etmesinden sonra içine düşeceği teşevvüş Asya Şamanizminin kimi geleneklerinde günahkarların ölüm sonrasında ifritlerle karşılaşma veya “köprü”den geçme dönemi olarak belirtilir. Şamanların görevlerinden biri de ölen kimseye bu ifritlerden kurtulmada yardım etmektir.[132] Şamanist geleneğe göre insanlar günahkar olduklarından ilahî yasalar gereği öldükten sonra bu ifritlerle karşılaşmak zorunda kalırlar; fakat Tanrı insana acıdığından şamanların insanlara bu konuda yardım etmesi için yeryüzünde şamanlık kurumunu kurmuştur. Asya Şamanizmi’nde ölümden sonraki yolculukta ölünün geçemediği takdirde azap çekmesinin sözkonusu olduğu bir köprüyle karşılaşılır. Şaman bu köprüyü kolayca geçebildiği gibi, ölenlere de bu köprüyü geçmelerinde yardım edebilir. Orta Sibirya Şamanizmi'ne göre, şaman, birkaç ‘ırmağı’ ve bir “köprü”yü geçtikten sonra “gölgeler diyarı”nın uzandığı “Büyük Su”ya gelir. Altay Türkleri geleneğinde şamanın gölgeler diyarını ziyaret edişinde bir dağa çıkış olgusu da bulunur. Bu diyarda ölüler aynen dünyadaki yaşamlarını sürmektedirler. Onlar orada yeryüzünde tekrar doğmaya hazırlanırlar.[132]
Ruh göçü kavramına Amerika’nın günümüzde Şamanist topluluklar kapsamında ele alınan birçok Kızılderili kabilesinde de rastlanır. Inuit’lerde ruh göçü kutsal kabul edilen bir kavramdır. Kuzey Amerika kızılderililerinin birçok kabilesine göre, ölüm olayından sonra ruh ve gölge bedenden ayrılır. Ruh, “kurt”un hükmettiği âleme gider; yeryüzündekilerin ilişki kurabilecekleri onun “gölge”sidir. Ruh, “gölge”yle birleşince yeni bir varlık oluşturur ve yeryüzünde tekrar doğar. Güney Amerika kızılderililerinin çoğunun dillerinde, ruh, gölge ve imaj kavramları aynı sözcükle karşılanır.
[değiştir]Tasavvufta ruh kavramı
Sufizm’de ya da Tasavvuf’ta ruh ile ilgili görüş ve inanışlar çeşitlilik göstermektedir. Mutasavvıfların ruhla ilgili görüş ve inanışları arasında ortak noktalar olduğu kadar, farklı noktalar da mevcuttur.[136] Tasavvuf sözlüklerinde ruh “insanın soyut latifesidir, insandaki bilen ve idrak eden latife olup, emr âleminden inmiştir, künhünü idrak etmek mümkün değildir” biçiminde tanımlanır.[137] Kimi mutasavvıflara göre, ruh manevi bir cevherdir. Öldükten sonra yaşamaya devam eder. Fikir ve akıl, yani anlama ve düşünme maddeye bağlı değildir, ruhun özellikleridir. Cismani olmayan ruhlar âlemine âlem-i ervah adı verilir. İnsan ruhu dünyaya gelmeden önce bu ruhlar âlemindeydi, yaşadıktan sonra da o asli vatanına dönecektir. Ruhtan hadislerde de görüldüğü gibi çoğu zaman "nefs" diye söz edilir.
Tasavvuf ehline göre ruh, hisseden, canlı, nurani, şekilsiz, renksiz, ağırlığı olmayan, her şeyi kavrayan, beden ile münasebeti olan metafizik bir varlıktır. Ruh, bedenin ne içinde ne de dışındadır; ama bedeni idare eder ve bedenden etkilenir. Tasavvufçulara göre ruhun üç temel fonksiyonu duyum, düşünce ve sezgidir (kalp). Esas olarak Neo-Platonculuğa dayanan İşrâkîlik (aydınlanma ekolü) akımının kurucusu Şahabettin Sühreverdi’ye göre, beden karanlığı, ruh ise ışığı temsil eder ve manevi faziletlerle kuvvetlenir; "manalar âlemi" kelimelerle ifade edilemez ve mantık oyunlarıyla tanıtılamaz. İnsanlar ona kendi kendine erişebilir.[138]
Sufizm ya da Tasavvuf’ta ruhla ilgili bazı kavramlar hakkındaki görüş ve inanışlar şöyle özetlenebilir:
En nur: Arapça’da ışık anlamına gelen nur, İlahî Kelâm’ı temsil eder ve ruh (er ruh) ile özdeş tutulur.[139] Kainat’ın meydana gelmesindeki aracın ruh olduğu belirtilir. Nur, Tasavvuf’ta bilinen ışık (fizikteki, insan gözünün duyarlı olduğu, yani görebildiği elektromanyetik radyasyon) anlamında kullanılmaz. Kaynağından çıkan bu ışık, fizikokimyasal bir ışık değildir, tüm ışıkları aşan, en ince vibrasyonların ötesindeki, madde kâinatına ait olmayan bir ışıktır. Kısaca, bu, mistik literatürde "ilahî nefes" ya da "ilahî alev" olarak da ifade edilen, varlığın özü olan ruhtur.
Gayb âlemi: Duyu organları ve akıl ile bilinemeyen varlıklar ve bunların bulunduğu âlem. Gayb âlemini ifade etmek üzere, melekut terimi de kullanılır.


Açılmış gül çiçeği Sufizm’de en çok kullanılan çiçek sembolüdür. Sufizm’de ruhsal aydınlanmanın ve ‘kalp gözü’nün açılmasının bir sembolüdür. Kimileri gülün kat kat olan taç yaprakları ile ruhun manevi organı ve sezgi kapısı olan kalbin kat kat olması arasında bağlantı kurar. Merkezî, dairesel bir yapılanma gösteren gül, her şeyden önce, merkeze ulaşılmış olmayı, aydınlanmış, uyanmış insanın şuurunu, kısaca, spiritüel aydınlanmayı ve bu duruma erişen varlığı simgeler.[8]
Seyri süluk ya da seyr-ü süluk: İnisiyasyon ya da nefs terbiyesi. İnsan-ı kamil olma hedefine ulaşmak için bir mürşidin rehberliğinde (yol göstericiliğinde) çıkılan manevi ve ruhi yolculuk. Çeşitli riyazet, zikir ve tefekkür yöntemlerinin kullanıldığı bu nefs terbiyesi yolu genellikle, Ferîdüddîn-i Attâr’ın "Mantık’ut Tayr" adlı eserinde belirttiği gibi 7 aşama içerir.[140]
İnsan-ı kamil: Dünya insanının ruhsal gelişim sonucunda erişebileceği en olgun mertebedir.
Fenafillah: Allah’ta fani (yok) olma; kulun beşeri vasıflardan ve aşağı arzulardan sıyrılıp ilahî vasıflarla donanması.[141]
Vahdet-i vücud: Allah’tan başka bir varlık olmadığının idrak ve şuuruna varma [142]
Devre-i ferşiyye ve devre-i arşiyye: Teozofi’deki yükseliş yayı ile iniş yayı kavramlarının Sufizm’deki adlarıdır.
Kalp: Sufizm'e göre kalp (manevi kalp) her şeyden önce, bir tür manevi iletişim aracıdır. İnsanoğlu buradan gözlenmekte ve öğrenilmektedir. Buna karşılık insan da gayb âleminden gelen, keşf ve ilham tarzında beliren tesirleri bu manevi organı aracılığıyla alabilmekte, algılayabilmektedir. Yani insanın bu manevi organı bir bakıma, hem aşağıdan (insandan) “Yukarı”ya çıkan tesirlerin, hem de “Yukarı”dan “aşağı”ya inen tesirlerin geçtiği aracı bir kanal ya da yansıdığı yerdir. Sufizm’de müridin kalp gözü açılınca müritlik aşamasını bitirmiş, olgunlaşmış, pişmiş demektir. Ala-al Dawlah’ın bildirdiğine göre, sufizmde kalp, vecd halindeki kimi velilerin görebildiği, yedi ayrı renk halinde tezahür eden, kat kat ya da iç içe, yedi katlı vibrasyon sahalarından oluşmaktadır (kalbin yedi iç zarfı).[143][144]
Sidretül Münteha, Arş ve Kürsi: “Büyük berzah” da denilen Sidretül Münteha, tüm saliklerin seyirlerinin, amellerinin ve ilimlerinin sona erdiği noktadır.[145] Sidre’den sonraki âleme geçebilme, yeryüzündeki varlıklar için mümkün değildir. O âlemde mahlukatın bir vücudu yoktur, mahluk o âlemde adeta erimiş gibidir.[146] Mutasavvıflara göre yedinci gök katının üstünde kürsi, onun da üstünde arş (taht) bulunur. Arş, “biçimler âlemi”nin, tezahür âleminin çıktığı “biçimlerin olmadığı âlem”deki köken, kaynak olarak ifade edilir. Prensip ile tezahür arasındaki ya da tezahür ortamı arasındaki bir bağ gibi açıklanır. Kürsi ise tezahür sürecindeki, prensipten çıkıştaki veya hiyerarşik inişteki ilk basamağı oluşturur. Kürsi, düaliteye, biçimsel tezahüre, belirlenmeye doğru giden farklılaşma sürecini ifade eder. Bu sürecin sonu düalitedir, düalite ortamıdır, tezahürdür, farklılıklar ortamıdır, biçimler ortamıdır, yeryüzüdür.
Levh-i Mahfuz: Tasavvuf sözlüklerinde “külli olan hususların ayrıntılı hale getirildiği ve nedenlerine bağlandığı mukadderat levhası” [147] olarak tanımlanır. Ebu Hanife ve Ebu Mansur Maturidi’ye göre insanlığın mukadderatı Levh-i Mahfuz’da somut olaylar halinde değil, genel hatlarıyla belirlidir.[148]
Subha: Tanrısal ışığın vurmasıyla varlık haline gelerek meydana çıkan karanlık maddeye denir.[149]
Hudus: Tasavvuf’ta varlığın meydana çıkmasını belirten terimdir; terim, yaratılışın bir defada mı olduğu, yoksa sonsuzca sürmekte mi olduğu tartışmasıyla önem kazanmıştır.[150]
Bazı ünlü isimlerden ruhla ilgili vecizeler:
“Kara bir karınca, kara kilimin üstünde bir taneyi almış gitmekte mesela. Tanenin gittiği görülür de karınca görülmez. Akıl der ki, gözünü iyi aç da bak! Hiç tane, onu götüren olmasa gider mi ?” (Mevlana Celaleddin Rumi)[151]
“Her kim görür yüzünü, unutur kendi özünü. (…) Ölmekten ne korkarsın, korkma ebedi varsın. Ölür ise ten ölür, canlar ölesi değil.”(Yunus Emre)[152]
“Be harfi nurla özdeş olan ruhu temsil eder. Ortaya çıkan ruh İlâhî Buyruğun aracı olmuştur. İlâhî Buyruk eşyayı bu araçla meydana getirmiştir.” (René Guénon)[153]
“Kürsi, emir âlemidir; misallerin sureti de arşta zahir olur.” (Muhyiddin İbn Arabi)[154]
[değiştir]Okültizm


İnsan varlığını üçlü bir yapıda ele alan Okültizm’de ruh ve fiziksel beden arasında astral beden denilen, esîrî maddelerden oluşan bir aracı beden bulunduğu kabul edilir.[49] Astral beden kavramı Teozofi’de de bulunmakla birlikte, insan varlığının Okültizm’deki gibi üçlü bir yapıda ele alınmadığı Teozofi’de astral beden insan varlığını oluşturan 7 unsurdan yalnızca biri olarak kabul edilir. Papus gibi bazı okültistler ruh göçü kavramını kabul ettiklerini kitaplarında belirtmişlerdir. Kimi okültist ve teozoflara göre cehennem, kişinin, astral ya da süptil âlemde, otomatik olarak (farkında olmadan) ürettiği kendi negatif “düşünce formları”nın[155] etkisinde yaşamasıdır. Bu düşünce formları çeşitli geleneklerde günahkarların ölüm sonrasında karşılaşacağı ifritler olarak belirtilir.
Simya’da, maddenin Tanrı tarafından yaratılan ilk haline, her şeyin kaynağı, maddenin dört halinin ve tüm minerallerin türediği ilk cevhere “ilk madde” (materia prima) denir. Kimi simyacılar ilk madde ile beşinci unsuru (quinta essentia) aynı şey kabul etmişlerdir. (Beşinci unsur Aristo tarafından dört unsurun ötesindeki süptil maddeyi, yani esîri ifade etmek üzere ortaya atılan bir kavramdır.)
Okültizm'in ezoterik temelleri ve ruhun tekamülüyle ilgili görüşleri özellikle “iç (ezoterik) simya”da bulunmaktadır. Örneğin iç simyada “ilk madde”yi elde etmek, dış simyadaki gibi tüm madenlerin türediği madde cevherini elde etmek değil, ruhsal varlığının ilk halini, yani maddi tezahür dünyasına doğmadan önceki saflığını, saf şuur halini elde etmekti. Ars Magna denilen “büyük sanat”taki amaç da, “dış simya”daki gibi maddeleri birbirine dönüştürmeye çalışmak, ölümsüzlüğü elde etmek ve genç kalmak değil, spiritüel aydınlanma denilen “şuur dönüşümü”nü sağlamaktı. Aynı şekilde, iç simyada “felsefe taşı”nı elde etme “dış simya”daki gibi “ilk madde”yi elde etme anlamına değil, bu şuur dönüşümünün sağlanmasıyla, maddenin hükmettiği insan olmaktan çıkıp, maddeye hükmeden insan haline gelinmiş olması anlamına geliyordu. Simya’da inisiyatik sırlara (misterler) vakıf olma “küçük eser” ve “büyük eser” diye adlandırılmıştır ki, bu aşamalardan “küçük eser” zambak veya beyaz taşa bağlı beyaz gülle, "büyük eser" ise kırmızı taşa bağlı kırmızı gülle simgelenirdi.[156]
[değiştir]Teozofi ve Antropozofi


Kaynağını önemli ölçüde Doğu geleneklerinden almış olmasına karşın, Helena Petrovna Blavatsky tarafından kurulan Batı Teozofisi Hint Teozofisi’ne kıyasla ruh konusunda daha sade ve daha anlaşılır bir sistem önerir. Batı Teozoflarının reenkarnasyon, varlığını iradi hareketleri sonucunda beliren yaşam planı (karmik plan), ruhların evrendeki başka gelişim ortamlarında da bedenlenmesi gibi konulardaki görüşleri Deneysel Spiritüalistlerin görüşleriyle az çok ortak ilkelerden hareket ediyorsa da, ruhla ilgili bazı konularda, özellikle ruh ile beden arasında irtibat aracı ve Tanrı [157] konusunda birbirlerinden farklı görüşlere sahiptirler.
Teozofik görüş, Blavatsky’den sonra, ruh hakkında esas olarak iki farklı çizgide ilerlemiş bulunmaktadır:
Annie Besant’ın savunduğu görüş: Teozoflar içinde çoğunluğun savunduğu bu görüşe göre, insan varlığı ruhtan fiziksel bedene kadar, tabakalaşma gösterecek şekilde, yedi farklı düzeyde ya da yedi farklı âlemde bulunan yedi unsurdan oluşur.[158] Ölüm olayından sonra bu yedi plan (düzey, ortam, âlem) içinde yükselirken, ruh, her tabakada o tabakaya ait bedenini bir giysi gibi bırakarak, yükselir.
C.W. Leadbeater’in savunduğu görüş: Leadbeater ise, ruh ve maddeden başka bir cevherin daha mevcut olduğunu ileri sürmüştür. Elemantal cevher adını verdiği bu varlık, ruhun her plandaki bedenlerini canlandırır ve içgüdüyle hareket eder. Kimi teozofların Leadbeater’dan daha farklı açıkladıkları bu varlıklara elemantallar[159] da denilir.
Rudolf Steiner tarafından kurulan Antropozofi, birçok görüşte Deneysel Spiritüalizm’e ve Teozofi’ye yakınlık gösterir. En önemli fark, Antropozoflar’ın insan varlığını fiziksel beden, esîrî (etherik beden) beden, astral beden ve ego’dan (zât) oluşur şekilde ele almalarıdır. Gül-haçlılar örgütünün seçkin isimlerinden Robert Fludd (1574–1637) gibi, Antropozofi’nin kurucusu Rudolf Steiner de ruhu üç kısımlı bir yapıda ele almıştır: Ruhun hislerle ilgili kısmı, akıl ve kalp ile ilgili kısmı ve vicdan ya da şuur kısmı.
[değiştir]Deneysel Spiritüalizm
Felsefi spiritüalizme göre, ruh, maddeye biçim veren, maddi mekânda yer işgal etmeyen, parçalara ayrılmayan, soyut, etki gücü olan bir varlıktır; atıl olan madde, ruhun bir aracıdır. Ruhun varlığını ruhçu (spiritüalist) görüşlerin hepsi de kabul etmekle birlikte, bir kısmı ruhun orijinal ve kendine özgü olduğunu, bir kısmı da tekrar bedenlenmesinin bir yasa olduğunu kabul etmez.
Deneysel Spiritüalizm’e göre, madde kainatını bile tam olarak tanımayan insanoğlunun zaten hakkında pek fazla bilgiye sahip bulunmadığı ruhu tam anlamıyla tanımlaması mümkün değildir.[160] Fakat Deneysel Spiritüalist görüşe göre, ruhların madde kainatındaki tezahürlerine bakılarak, eksik ve kusurlu olmakla birlikte, ruh hakkında şu tanımlar yapılabilir:
Ruhlar, tek olan Tanrı tarafından eşit olarak yaratılmış, tekamül amacıyla madde kainatına inen, reenkarnasyonlar yoluyla tekamül eden, şuurlu ve tesir etme gücüne sahip (müessir) varlıklardır. (Deneysel Spiritüalizm’deki tanım)
Ruhlar, İlâhî İrade Yasaları’nın gerekleri kapsamında, görgü ve deneyimlerini arttırmak üzere madde kainatında bedenlenen, amaç ve etki (müessiriyet) sahibi, şuurlu ve madde-dışı varlıklardır. (Deneysel Neo-Spiritüalizm’deki tanım)


Deneysel Spiritüalist görüşe göre, Dünya gezegeni bir tür okuldur. Bu okuldan diploma alan varlık, bir üst okulda okuma hakkını elde eder.
Deneysel Spiritüalizm’e göre, ruh fiziksel bedeni perispri adı verilen yarı maddi bir unsur aracılığıyla sevk ve idare eder ve yalnızca Dünya'da değil, evrenin diğer yaşam ortamlarında da bedenlenir. Ruhsal tekamül sürecinde Hinduizm'deki tenasüh inanışında sanıldığı gibi gerileme (yeniden hayvan bedeninde doğma) olmadığı gibi, ruhların dünyaya gelip gitmeleri de ceza ve ödül düalitesine dayanmaz.
Dr. Bedri Ruhselman [161] tarafından kurulan Deneysel Neo-Spiritüalizm’e göre, ruh da, madde gibi, Mutlak (Yaradan) tarafından var edilmiş cevherlerden biridir. Ruhların madde cevherine kıyasla ayırt edici iki özelliği tesir etme gücüne ve şuura sahip olmalarıdır.[162] Ruhlar madde-dışı varlıklar olmakla birlikte, hiçbir ruh madde kainatında asla maddeden soyutlanmış bir durumda bulunamaz. Bu bakımdan ruh ve madde ayrılığından değil, ruh ve maddenin birliğinden söz edilmelidir.[163] Ruhsal tebliğlere göre, madde evreninde ruhun tesirine maruz kalmamış bir madde olduğu söylenemez.
Neo-spiritüalist görüşe göre, mukadderat, varlığın kendi iradesiyle yaptıklarının İlahî İrade Yasaları’nın gereklerine göre beliren sonuçlarıyla karşılaşmasıdır.[164](Bu, daha açık bir deyişle şöyle ifade edilebilir: İnsanın mukadderatı kendi elindedir, fakat ne ekerse onu biçecektir.) Dolayısıyla Neo-spiritüalizm’deki mukadderat kavramında, fatalizmdeki (sabitkadercilikteki) ‘’kader’’ kavramında olduğu gibi tümüyle ezelden çizilmiş ve planlanmış, insanın iradesiyle, iradi çabalarıyla değiştiremediği bir gelecek değil, insanın iradesiyle yapmış olduklarına göre belirlenmiş ve yapmakta olduklarına göre -her an- derece derece belirlenen bir gelecek sözkonusudur. Bu belirlenme İlahî İrade Yasaları’nın gereklerine göre ve nedensellik (neden-sonuç zinciri) kuralıyla olur; bu belirlenmede insanın yaptıkları ‘’nedenler’’, karşılaşacağı olaylar ise bunların ‘’sonuçları’’dır.[164] Mukadderat’ın belirlenmesinde “insanın yaptıkları” denilirken, bu, yalnızca fiziksel eylemlerden ibaret değildir[165]; buna başta niyetleri olmak üzere, imajinatif faaliyetleri, duygu, düşünceleri de dahildir.
Neo-spiritüalist görüşe göre, tek olan Allah Mutlak’tır; yaratılanlar ise görece (izafi) ve görelidir (nispî).[166] Dolayısıyla, görece ve göreli hiçbir varlık Mutlak'la kıyaslanamaz, oranlanamaz (nispet edilemez) ve yine dolayısıyla, Mutlak hiçbir şeyle, hiçbir tarzda, hiçbir yolda ilinti ve kıyas kabul etmez; O’na hiçbir değer takdir edilemez. O Mutlak olduğundan, görece ve göreli olan varlıkların sıfatlarıyla ifade edilemez; dolayısıyla, O'na kıyasa ve oranlamaya dayalı anlayış ve kabullerimize göre yakıştırılacak bir sıfat ne kadar yüksek düzeyli kabul edilirse edilsin ve ne kadar ideal olursa olsun, O'nu ifade edemez. Yaratılanların düzeninin görece ve göreli olması, bu düzeni sağlayan İlahî İrade Yasaları’nın yine göreli bir değeri olan zekalar (ruhlar,Yüksek İdare Mekânizması) tarafından uygulanmasını gerektirmiştir.[163]
Neo-spiritüalist görüş ruhun Tanrı’yla bir olmasını veya bir gün birleşeceği inanışını kabul etmez ve Teozofi’deki ruh ile fiziksel beden arasındaki irtibat aracının birbirinden kesin sınırlarla ayrılan tabakalar biçiminde (astral, mantal beden vs.) düşünülmesine ve bu bedenlerin ruhun yükselmesine paralel olarak terk edilmesi fikrine karşı çıkar. Kimilerine göre vahdet-i vücut anlayışı ruhların ileri tekamül düzeylerinde bir araya gelmesi bilgisinin yanlış yorumlanmasından kaynaklanmıştır.
[değiştir]Deneysel Spiritüalizm'de öte-âlem anlayışı
Deneysel Spiritüalizm’de geleneklerdeki öte-âlem kavramını karşılayan terim spatyumdur. Deneysel Spiritüalist anlayışa ya da kısaca ruhçu anlayışa göre ruhlar madde-dışı varlık olduklarından spatyumda 'perispri'leri ile bulunurlar.[163] Bu bakımdan spiritüalistler spatyumu ruhlar alemi olarak değil, ölüm-ötesi âlem olarak nitelendirirler. Ruhçuluğa göre, spatyumun maddeleri maddenin bilinen üç halinden (katı ,sıvı ve gaz) daha farklı hallerde olup, bilinen fiziksel maddelere oranla çok daha akıcı, çok daha az yoğunlukta ve atomik vibrasyonları çok daha hızlı, süptil maddelerdir. Eski Yunan geleneğinde bu maddeler için aether[167] terimi kullanılmıştır. Bu süptil maddelerin düşünceyle, tahayyül (imajinasyon) yeteneğiyle şekil alabileceği kabul edilir.
Ruhçuluğa göre ölen her insan ruhu önce, ölmüş olduğunu, daha doğrusu fiziksel bedenini terk etmiş olduğunu anlayamaz, bir bocalama, kargaşa dönemi geçirir. Bu aşamaya spiritler “kendiliğinden imajinasyon” aşaması adını vermişlerdir.[163] İşte ruhçulara göre, cennet ve cehennem sembolleriyle simgelenenler, aslında, bu aşamadaki varlığın kendi imajinasyon yeteneğiyle, bilmeden kendisinin oluşturduğu huzur verici ya da huzursuz edici sahnelerden ibarettir. Ölüm olayı ile fiziksel bedenini terk etmiş her insan ruhunu spatyumda vicdani bir hesaplaşma bekler. Fakat burada kendi kendisiyle bir hesaplaşma sözkonusudur, herhangi bir cezalandırma sözkonusu değildir.
Varlığın tekamül düzeyi elverdiği takdirde ulaşabileceği diğer aşamalar sırasıyla, "geçiş aşaması", "şuurlu ve idrakli imajinasyon aşaması" ve nihayet tekamül düzeyi çok yüksek ruhlara özgü olan "kozalite aşaması" olarak bilinir.[163] Bu son aşamanın sözkonusu olduğu kozalite planına (ortamına) yükselebilmiş bir varlık üç boyutlu alemdeki olayların neden-sonuç zincirini çözebilecek, daha doğrusu, bu olayların akışındaki neden-sonuç ilişkilerini açıkça görebilecek durumdadır. Fakat klasik spiritüalizmdeki öte-alem anlayışı, öte-alem tasarımı kozalite planında son bulur, yani daha ötedeki bir ortam kavramı klasik spiritüalizmde mevcut değildir. Neo-spiritüalist görüşün getirdiği yeni bir kavram, bu kozalite planının da ötesinde bulunduğu varsayılan dört boyutlu alem kavramıdır.
[değiştir]Popüler kültür

Ruha ve ruhsallığa ilişkin tanınmış film ve dizilerden bazıları şunlardır:
Buffy the Vampire Slayer/Karakterler:Angel ve Spike
Angel (dizi)
Heroes (dizi)/ Karakterler:Sylar
Harry Potter (film serisi) Karakterler:Lord Voldemort
Supernatural (dizi)
Yu-Gi-Oh!
21 Gram (film)
[değiştir]Ayrıca bakınız

Spiritüalizm portali
İdealizm
Reenkarnasyon
Spiritüalizm
Platon
Mistisizm
Gnostisizim
Ölümden sonra yaşam
Tin
[değiştir]Kaynakça

Aad Guru Granth Sahib. 1983 (reprint). Publishers: Shiromani Gurdwara Parbandhak Committee, Amritsar. (M = Mahala, i.e., succession number of Sikh Gurus to the House of Guru Nanak, P = page number of the AGGS.).
Batchelor, Stephen. Buddhism Without Belief - aha.
Cornford, Francis, M., Greek Religious Thought, 1950.
Denzinger, Heinrich y Rahner, Karl. Enchiridion Symbolorum Definitionum et Declarationum. 28ava Edición. Herder: Freiburg, 1952.
Diccionario de la Biblia, página 56; Serafín de Ausejo, Barcelona, Editorial Herder, 1967.
Morisod, Pascal. « Âme et psyché: Platon et Freud réunis », dans Chronozones (2008), Lausanne ISSN|1422-5247.
Rohde, Erwin. Psyché. Le culte de l'âme chez les Grecs et leur croyance à l'immortalité (1890-1894), trad. (1928), Bibliothèque des introuvables, 1999.
Ruhselman, Bedri.Ruh ve Kainat, Gayret Kitabevi, 1946, İstanbul.
Sacramentum Mundi, Tomo 1, página 100; Karl Rahner, Barcelona, Editorial Herder, 1972.
Steiner, Rudolf. Théosophie (éditions Novalis)
Stevenson (1975). Cases of the Reincarnation Type, Volume I: Ten Cases in India. University Press of Virginia
Stevenson (1974). Twenty Cases Suggestive of Reincarnation. Charlottesville, VA: University Press of Virginia
Stevenson (1983). Cases of the Reincarnation Type, Volume IV: Twelve Cases in Thailand and Burma. University Press of Virginia
Stevenson (1997). Reincarnation and Biology: A Contribution to the Etiology of Birthmarks and Birth Defects. Praeger Publishers
Swinburne (1997). The Evolution of the Soul. Oxford: Oxford University Press.
Wilson (1996). The State of Man: Day Star, Wake Up Seminars. 1996.
Vocabulario de teología bíblica, página 68; X. Léon Dufour, Barcelona, Editorial Herder, 1972.
Vuillemin, Jules. Essai sur la signification de la mort, Presses Universitaires de France, Paris, 1948
İngilizce, Fransızca ve İspanyolca Wikipedia'lardaki 22.7.2008 tarihli ruh maddeleri
[değiştir]Notlar ve referanslar

^ a b c d e f g h i j k Britannica/Soul , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Beliefs of Ancient Civilizations , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ E.Britannica/Death/ Mesopotamia , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b Babylonian Religion
^ The Fate of the Dead by Richard Bauckham , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Sumerian Demons , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Mythencyclopedia/reincarnation,Mystica/articles/reincarnation,“The Pythagorean concept of the migration of the soul was also taken over and was blended with the Egyptian belief in the reincarnation of the sun-god Horus in the reigning king.” (E. Britannica/Mystery religion),Mark Albrecht/A Short History of Reincarnation Teachings , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b Semboller Ansiklopedisi, SALT,Alparslan.Ruh ve Madde Yayınları,2006,İstanbul
^ Papyrus of Ani , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Art Terms Glossary/Psychostasis painting,Neferrenpet, Egypt Tomb-178/e , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ S. G. F. Brandon, The Judgment of the Dead: The Idea of Life after Death in the Major Religions, Weidenfeld & Nicolson, London 1967., Book of tehe Dead, Neters and Neterts, Goddes of Death , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Wikipedia/Elementos del ser humano (Antiguo_Egipto) , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b Britannica/Iranian religion/human nature , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Ancient Iranian art and Archaeology
^ a b c d e f g Dictionnnaire des Symboles, CHEVALIER, Jean.14. réimpression, Editions Robert Laffont, p.30-34.
^ Richard Broxton Onians, Les origines de la pensée européenne sur le corps, l'esprit, l'âme, le monde, le temps et le destin, Seuil, 1999, ISBN 2-02-017369-7
^ Essam Safty, La Psyché humaine, conceptions populaires, religieuses et philosophiques en Grèce, des origines à l'ancien stoïcisme, L'Harmattan, 2003, ISBN 2-7475-3896-6
^ Psychological and Ethical Ideas , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Vuillemin, Jules. Essai sur la signification de la mort, Presses Universitaires de France, Paris, 1948
^ Orphism/Orphic Mysteries, Theosophy Dictionary/ Orphism, Orphic Mysteries , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Stanford Encyclopedia of Philosophy/ Pythagoras , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Pythagoras of Samos, 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ E. Britannica/Platonists,Eleusinian Mysteries,Philosophy,Gizem Kültleri,Eleusis Gizlemleri,Misterios eleusinos , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Gizem sözcüğünün ezoterik literatürdeki "misterler" sözcüğünü karşılamadığını düşünen bazı yazarlar, sözcüğü Türkçe'ye gizlem olarak çevirmişlerdir
^ Cicéron, Les Tusculanes, I, 19
^ Christian Neuroscience Society/Socrates and Human Soul
^ Daemonion, Daimonion and Socrates: Philosophy of The Inner Voice, Daimonion, Daimon and Daimonion , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ E. Britannica/Reincarnation , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Epithumia , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Astroloji ve Simya, BURCKHARDT. Verha Yayınları, İstanbul,1999, s.277
^ Philosophical Foundations/Aristotle: The First Subject , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Soul/Aristotle,Soul. , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Avicenna's Canon of Medicine. , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Thought experiment , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman (1996), History of Islamic Philosophy, p. 315, Routledge, ISBN 0-415-13159-6.
^ Ibn-Sina,New World Encyclopedia , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Sefirot
^ Emanasyon görüşüne göre, maddi evren, her şeyin kaynağı Tanrı’nın kendini kademe kademe açığa vuruşu, tezahür edişi ya da yansımasıdır. Catholic Encyclopedia/ Emanation, Jewish Encyclopedia/Emanation , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Avicenna/The Ten Intellects , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Alfarabi, Avicenna, and Averroes on Intellect , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Summa Theologica
^ Hegel’in İnsana Bakışı, 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Eski Mısır'da ruhsal varlığın çeşitli unsurları ve özellikleri çeşitli adlarla ifade edilmişse de, insan varlığının esas olarak üç unsurdan oluştuğu kabul edilirdi.
^ The Timaeus (Plato) , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Can (Fr. âme) sözcüğünün animus ve anima şeklindeki ayrımı sözcüğünün “ruh” ve “nefes” anlamlarını karşılamak üzere yapılmış bir ayrım olup, bu ayrım 4.yy.’dan itibaren terk edilerek, zamanla animus sözcüğünün yerine spiritus sözcüğü kullanılmaya başlanmıştır. (Kaynak: Dictionnnaire des Symboles, CHEVALIER, Jean.14. réimpression, Editions Robert Laffont, p.32.) Bu kavram Keltler’de anaon, ananmon, ene ve ainim sözcükleriyle karşılanıyordu.
^ The nature of man , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Experimental Spiritism/Perisprit,Le Spiritisme devant La Science: QU'EST-CE QUE LE PERISPRIT ? , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b c d Semboller Ansiklopedisi, SALT,Alparslan.Ruh ve Madde Yayınları,2006,İstanbul.
^ a b Okültizm, Ege-Meta yayınları,2000,İzmir
^ THE TIMAEUS , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Why isn’t the Mind-Body Problem in Mediaval by Peter King. , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Çin geleneğindeki beden ve iki unsurlu ruh (“shen” ve “kuei”) kavramı geleneğe yin ile yang zıtlığı girdikten sonra değişmiştir. (Kaynak: Dictionnnaire des Symboles, CHEVALIER, Jean.14. réimpression, Editions Robert Laffont, p.32.
^ Mandaean Glossary , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Theosophical Glossary/Tribhuvana
^ Ronald Hutton's Shamans , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ “ İsa Mesihin gelişinde bütün ruhunuz, canınız ve bedeniniz kusursuzca hıfzolunsun.” (Pavlus’un Selanikliler’e Birinci Mektubu, 5/23). “Tanrı’nın kelamı canlıdır ve müessirdir ve iki ağızlı her kılıçtan daha keskindir ve cana ve ruha, mafsalları ve iliği bölünceye dek saplanır ve kalpteki düşünceleri ve niyetleri temyiz edicidir.” (İbraniler’e Mektup,4/12)
^ Wikipedia/Âme/Christianisme,Les origines évangéliques de la démocratie et de l'égalité , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Canon , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ THE RESTORATION OF ROMANITY,Essays in Orthodox Political Theology,Medieval Sourcebook,Eighth Ecumenical Council: Constantinople IV 869-70,Circle of Prayer - Schism & Division,Commentary 27,by Maurice McCarthy,Catholic Definitions/Spirit, Wikipédia/Âme/Christianisme , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ 869-870’teki konsili Katolik Kilisesi tanır, Ortodoks Kilisesi reddeder; 879-880’dekini ise Ortodoks Kilisesi tanır, Katolik Kilise ise ekümenik olarak kabul etmez.Wikipedia/The Eighth Ecumenical Council , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ New Advent,Soul , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Berzah
^ E. Britannica/The transformation of pollution into purity,Wikipedia/Purgatory/Pain and Fire , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Bahá'í Reference Library - Gleanings From the Writings of Bahá'u'lláh, Pages 158-163 , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Bahá'í Reference Library - Gleanings From the Writings of Bahá'u'lláh, Pages 155-158 , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b Taherzadeh, Adib (1976). The Revelation of Bahá'u'lláh, Volume 1. Oxford, UK: George Ronald. ISBN 0-85398-270-8.
^ E.Britannica/Maya , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ The concept of Karma or The Low of Action , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ The Oxford Dictionary of World Religions/Anatta,Anatta , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Endless knot
^ Uzun süre Tibet’te kalan ve Doğu’nun ilk Batılı bayan gurusu sayılan Alexandra David-Néel bazı Tibet’li lamaların güçlerini aktarmaları yoluyla, uzun süre varlıklarını sürdürebilen fantomlar yaratabildiklerini ve bunlara da tulku ya da tulpa dendiğini belirtmiştir. Encyclopedic Theosophical Glossary: Tri-Tz
^ Tibet’in Ölüler Kitabı, Ruh ve Madde Yayınları, çev. Suat Tahsuğ,1976
^ The Middle Eastern And Mediterranean After-Life Conception , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Wikipedia/ Limbo , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Vatikan’ın Limbo (Limbus) Hakkındaki Açıklaması, E. Britannica/Limbo , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Catechism of the Catholic Church, paragraph 363 , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Wikipedia/Purgatory , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Catechism of the Catholic Church, paragraph 382 , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Denzinger 657 Denzinger es un autor que recopiló en su obra todas las declaraciones dogmáticas del magisterio católico. Denzinger, Heinrich y Rahner, Karl. Enchiridion Symbolorum Definitionum et Declarationum. 28ava Edición. Herder: Freiburg, 1952.
^ Denzinger 1440.
^ Denzinger 1000 y siguientes.
^ (Denzinger 3896) ex nihilo (Denzinger 685)
^ Denzinger 201, 285, 455
^ a b Denzinger 403,456
^ Denzinger 2833
^ Denzinger 815
^ Denzinger 2766, 2712
^ Constitución pastoral No 14
^ Traducianism , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Pre-existence , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Creationism , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ The Other Side of Death by J. Sidlow Baxter , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Seventh-day Adventist Church , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Bhagavad-Gita A.C.Bhaktivedanta Swami Prabhupada, Editions Bhaktivedanta 1985.
^ a b c Theosophy Dictionary/Atman-Manas-Buddhi , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b Theosphy/Sthula-sharira-Linga-sharira , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ A Theosophy article:TRANSMIGRATION OF THE LIFE ATOMS
^ a b Diyanet İşleri Başkanlığı/Ruh , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Diyanet İşleri başkanlığı/İsrâ Sûresi
^ Jiva , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Bhagvatisūtra, (Ladnun: Jain Vishwa Bharti Institute):7/58,59
^ SGGS, M 1, p 1153.
^ SGGS, M 4, p 1325.
^ a b SGGS, M 1, p 1030.
^ Maspero (1950) Pg 211.
^ Encyclopedia of Death and Dying (2008).
^ The history of Tai Shang Lao Jun
^ Batı dillerindeki küre anlamına gelen sifer sözcüğü, bu katların küre biçiminde düşünülmesinden doğmuştur.
^ Septuagint
^ “Old Testament Theology”, Gerhard von Rad
^ Greek And Jew, Jewish History , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Catholic Encyclopedia/Philo of Alexandria , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Stanford Encyclopedia of Philosophy/Moses Mendelssohn , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Babylonian Talmud: Tractate Sanhedrin , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Shaar ha Gilgulim, Jewish Mystical Thought , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ E.Britannica/Jehovah’s Witness, 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Jehovah's Witnesses , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Mukaddes Kitap Aslında Ne Öğretiyor, (S. 59) Wachtturm Bibel-und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas e.V. Selters/Taunus, Almanya, 2005
^ Watchtower Society Official Web Site/Do You Have an Immortal Soul?
^ Mukaddes Kitap Aslında Ne Öğretiyor, (S. 100,101) Wachtturm Bibel-und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas e.V. Selters/Taunus, Almanya, 2005
^ Jehovah’s Witnesses/Beliefs—God, Man, and the Future., Jehovah's Witnesses /Have You Lived Before?, Jehovah's Witnesses /Do You Have an Immortal Soul? , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ “Çalışmak için eline ne geçerse, var gücünle çalış. Çünkü gitmekte olduğun ölüler diyarında iş, tasarı, bilgi ve bilgelik yoktur.” (Vaiz, 9/10).“O son soluğunu verince toprağa döner, O gün tasarıları da biter.” (Mezmurlar, 146/4)
^ “Toprağa dönünceye dek ekmeğini alın teri dökerek kazanacaksın. Çünkü topraksın, topraktan yaratıldın Ve yine ‘toprağa döneceksin’." (Tekvin 3/19). “Çünkü insanların başına gelen hayvanların da başına geliyor. Aynı sonu paylaşıyorlar. Biri nasıl ölüyorsa, öbürü de öyle ölüyor. Hepsi aynı soluğu taşıyor. İnsanın hayvandan üstünlüğü yoktur. Çünkü her şey boş. İkisi de aynı yere gidiyor; topraktan gelmiş, toprağa dönüyor. Kim biliyor insan ruhunun yukarıya çıktığını, hayvan ruhunun aşağıya, yeraltına indiğini?”(Vaiz,3/19-21). “Çünkü yaşayanlar öleceğini biliyor, ama ölüler hiçbir şey bilmiyor. Onlar için artık ödül yoktur, anıları bile unutulmuştur. Sevgileri, nefretleri, kıskançlıkları çoktan bitmiştir. Güneşin altında yapılanlardan bir daha payları olmayacaktır.” (Vaiz,9/5) Tanrı kesinlikle kötülük etmez, Her Şeye Gücü Yeten adaleti saptırmaz. Kim yeryüzünü O'na emanet etti? Kim O'nu bütün dünyanın başına atadı? Eğer niyet eder de Ruhunu ve soluğunu geri çekerse, Bütün insanlık bir anda yok olur, İnsan yine toprağa döner. (Eyüp 34/12-15)
^ “Bunun üzerine Rab Tanrı yılana, ‘Bu yaptığından ötürü bütün evcil ve yabanıl hayvanların en lanetlisi sen olacaksın!’ dedi. ‘Karnının üzerinde sürünecek, Yaşamın boyunca toprak yiyeceksin!’ ” (Tekvin, 3/14)
^ “Babil Kralı'nı alaya alarak, ‘Halkı ezenin nasıl da sonu geldi!’ diyecekler, ‘Zorbalığı nasıl da sona erdi!’ (...) Bütün dünya esenlik ve barış içinde sevinçle haykırıyor. Lübnan'ın çam ve sedir ağaçları bile kralın yok oluşuna seviniyor. ‘Onun ölümünden beri kimse bizi kesmeye gelmiyor’ diyorlar. Toprağın altındaki ölüler diyarı Babil Kralı'nı karşılamak için sabırsızlanıyor. Onun gelişi ölüleri, dünyanın eski önderlerini heyecanlandırıyor; ulusları yönetmiş kralları tahtlarından ayağa kaldırıyor. Hepsi ona seslenip diyecekler ki, ‘Sen de bizim gibi gücünü yitirdin, bize benzedin.’ Görkemin de çenklerinin sesi de ölüler diyarına indirildi. Altında kurtlar kaynaşacak, üstünü kurtçuklar kaplayacak. Ey parlak yıldız, seherin oğlu, Göklerden nasıl da düştün! Ey ulusları ezip geçen, nasıl da yere yıkıldın! İçinden, ‘Göklere çıkacağım’ dedin, ‘Tahtımı Tanrı'nın yıldızlarından daha yükseğe koyacağım; ilahların toplandığı dağda, Safon'un doruğunda oturacağım. Bulutların üstüne çıkacak, kendimi Yüceler Yücesi'yle eşit kılacağım.’ Ancak ölüler diyarına, ölüm çukurunun dibine indirilmiş bulunuyorsun. Seni görenler bakıp bakıp şöyle düşünecekler: Dünyayı sarsan, ülkeleri titreten, yeryüzünü çöle çeviren, kentleri yerle bir eden, tutsakları evlerine salıvermeyen adam bu mu?’ Ulusların bütün kralları tek tek, görkemli mezarlarda yatıyor. Ama sen reddedilen bir dal gibi mezarından dışarı atıldın; bedenleri kılıçla delinip ölüm çukurunun dibine atılmış ölülerle örtülüsün; ayak altında çiğnenen leş gibisin. Ülkeni harap edip halkını katlettiğin için başkaları gibi gömülmeyeceksin. Kötülük yapan soy bir daha anılmayacak.” (İşaya,Bap 14)
^ ”Yunus, nasıl üç gün üç gece o koca balığın karnında kaldıysa, İnsanoğlu (İsa) da üç gün üç gece yerin bağrında kalacaktır.” (Matta, 12/40). “Ama Tanrı O'nu üçüncü gün diriltti ve açıkça görünmesini sağladı.” (Resullerin İşleri, 10/40)
^ “Buna şaşmayın. Mezarda olanların' hepsinin O'nun sesini işitecekleri ‘saat’ geliyor.” (Yuhanna 5,28)
^ Mukaddes Kitap Aslında Ne Öğretiyor, (S. 64,65,) Wachtturm Bibel-und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas e.V. Selters/Taunus, Almanya, 2005
^ RAB Tanrı'nın yarattığı yabanıl hayvanların en kurnazı yılandı. Yılan kadına, "Tanrı gerçekten, 'Bahçedeki ağaçların hiçbirinin meyvesini yemeyin' dedi mi?" diye sordu. Kadın, "Bahçedeki ağaçların meyvelerinden yiyebiliriz" diye yanıtladı, "Ama Tanrı, 'Bahçenin ortasındaki ağacın meyvesini yemeyin, ona dokunmayın; yoksa ölürsünüz' dedi." Yılan, "Kesinlikle ölmezsiniz" dedi, "Çünkü Tanrı biliyor ki, o ağacın meyvesini yediğinizde gözleriniz açılacak, iyiyle kötüyü bilerek Tanrı gibi olacaksınız." (Yaratılış 3/1-5)
^ Yehova'nın Şahitleri bölümü için kaynakça: Ölünce Bize Ne Oluyor?, Kule Kitapları Tic.Ltd.Şti., İstanbul, 2003. Einsichten Über Die Heilige Schrift, Cilt 2, Wachtturm Bibel-und Traktat-Gesellschaft, e.V. Selters/Taunus, Almanya 1992. Hayata Sevk Eden Hakikat, Kule Kitapları, İstanbul, 1984
^ a b c d e E. Britannica/Shamanism , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ a b c d e f g h i Şamanizm, Mircea Eliade,İmge Kitabevi,Ankara,1999
^ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TÜRKOLOJİ ARAŞTIRMALARI MERKEZİ Türklerde Ölüm ve Ölü İle İlgili Rit ve Ritüeller,HERMETİZM/Şamanizm
^ Tengricilik/Türkler'de ve Moğollar'da ruh adları, Moğol Şamanizmi’nin Ana Hatları , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Diğer Örnekler-1,Diğer Örnekler-2
^ E.Britannica/Sufism , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Süleyman Uludağ, Marifet Yayınları, İstanbul,1996,439-440.
^ al-Suhrawardi
^ Hıristiyan geleneğinde de ışık, “İlahî Fiil”dir (Verbe). Bununla birlikte, kelam sembolünün de kullanıldığı görülmektedir. Yuhanna İncili “başlangıçta kelam vardı” diye başlar. Mistik felsefelerde de, İlahî Işık (fiat lux) olarak ifade edilen yaratıcı enerji, ya ruhun kendisidir ya da ruh aracılığıyla icraatte bulunur. İlahî Işık, mistisizmde, kaosa ilahî imajinasyonla veya ilahî vibrasyonla düzen verilmesi, kaosun aydınlatılması ya da ilahî nefes, yani ruh olarak kabul edilir.
^ “Mistisizm Nedir”, SUNAR,Cavit. Kılıç Kitabevi Yayınları,No:28,İstanbul,1979,s.31
^ Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Süleyman Uludağ, Marifet Yayınları, İstanbul, 1996, s.188
^ Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Süleyman Uludağ, Marifet Yayınları, İstanbul, 1996, s. 553
^ E.Britannica/Maqām, Shadhuli Sufi Center/ Stations of the Way., Kalbin yedi tabakası , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Kuran-ı Kerim'de kalp ile ilgili bazı ayetler şunlardır: "Allah kalplerde gizlenen her şeyi bilir”(40/19),”Allah sizi manasız sözle değil, kalbinizin kazandığıyla muaheze eder.”(2/225), “Yaptığınız hatalarda size vebal yoktur; fakat yasaklandıktan sonra kalbinizin kastettiği şeylerde vebal vardır.”(33/5)
^ Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Süleyman Uludağ, Marifet Yayınları, İstanbul, 1996, s. 472
^ Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, CEBECİOĞLU,Ethem.Rehber Yayınları,1997,Ankara,s.643
^ Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Süleyman Uludağ, Marifet Yayınları, İstanbul, 1996, s. 336
^ Dünya İnançları Sözlüğü,HANÇERLİOĞLU,Orhan.Remzi Kitabevi,1993(İkinci basım),İstanbul,s.289
^ Dünya İnançları Sözlüğü,HANÇERLİOĞLU,Orhan.Remzi Kitabevi,1993(İkinci basım),İstanbul,s.469
^ Dünya İnançları Sözlüğü,HANÇERLİOĞLU,Orhan.Remzi Kitabevi,1993(İkinci basım),İstanbul,s.201
^ Mevlana, Bilim Araştırma Merkezi Yayınları, İstanbul. MEVLANA VE AKIL , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ "Yunus Emre III”, BAŞGÖZ,İlhan. Cumhuriyet Gazetesi Dünya Klasikleri Dizisi:45, 1999. "Yunus Emre II”, BAŞGÖZ,İlhan. Cumhuriyet Gazetesi Dünya Klasikleri Dizisi:46, 1999."Yunus Emre III”, BAŞGÖZ,İlhan. Cumhuriyet Gazetesi Dünya Klasikleri Dizisi:47, 1999.
^ İslam Maneviyatı ve Taoculuğa Toplu Bakış, GUENON, René.İnsan Yayınları,1989,İstanbul,s.55. MUHYİDDİN İBNÜ’L-ARABİ’YE GÖRE DİL-HAKİKAT İLİŞKİSİ , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Astroloji ve Simya, BURCKHARDT. Verha Yayınları, İstanbul,!999, s.277.
^ Thoughtform
^ Art et Alchimie, VAN LENNEP, J.Bruxelles,1966, s.27. Dictionnnaire des Symboles, CHEVALIER, Jean.14. réimpression, Editions Robert Laffont, p.824.
^ Batı Teozofisi (ya da kısaca Teozofi) Hint Teozofisi gibi, monoteist değildir.
^ The Seven Planes.Theosphical Glossary/Ego , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ Theosphical Glossary/Elemental(s) , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ "Ruh ve Kainat", RUHSELMAN, Bedri. Gayret Kitabevi,1946,İstanbul. s.91
^ Dr. Bedri Ruhselman ,Türkiye’de Ruhçuluğun 50 yılı , 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
^ "Ruh ve Kainat", RUHSELMAN, Bedri. Gayret Kitabevi,1946,İstanbul. s.92
^ a b c d e Ruh ve kainat,RUHSELMAN, Bedri.Gayret Kitabevi,1946,İstanbul.
^ a b Neo-spiritüalizm’e göre Mukadderat ve İcabat, RUHSELMAN,Bedri. Gayret Kitabevi,1953,İstanbul
^ Neo-spiritüalist görüşe göre, düşünme ve tahayyül etme gibi eylemler fiziksel ortamda cereyan eden hareketler olmasa da ruhsal bakımdan (ruhlar için) birer harekettir ve kişinin sonuçlarıyla karşılaşacağı davranışlar kapsamına girerler.Bu konuda ana kıstas, kişinin fiziksel eylemlerinden ziyade o eylemlerindeki niyetidir.
^ Allah, RUHSELMAN, Bedri. Gayret Kitabevi,1955,İstanbul.
^ Modern Scientific Theories of the ancient Aether, Wikipedia/Aether, 22 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
[değiştir]Dış bağlantılar

Ouvrages Spirites
Theosophical Glossary
Mysticism Archives
A Dictionary of New Age Terminology
g · t · dMetafizik
Metafizikçiler
Parmenides · Plato · Aristoteles · Kapila · Plotinus · Duns Scotus · Thomas Aquinas · René Descartes · John Locke · David Hume · Immanuel Kant · Isaac Newton · Arthur Schopenhauer · Baruch Spinoza · Georg W. F. Hegel · George Berkeley · Gottfried Leibniz · Henri Bergson · Friedrich Nietzsche · Charles Sanders Peirce · Ludwig Wittgenstein · Martin Heidegger · Alfred N. Whitehead · Bertrand Russell · Dorothy Emmet · G. E. Moore · Jean-Paul Sartre · Gilbert Ryle · Hilary Putnam · P. F. Strawson · R. G. Collingwood · Adolph Stöhr · Rudolf Carnap · Saul Kripke · Willard V. O. Quine · Donald Davidson · devamı ...
Kuramlar
Antigerçekçilik · Belirlenimlilik · Bilimsel gerçekçilik · Doğalcılık · Fenomelizm · Fizikalizm · Gerçekçilik · Görecilik · Hayatın anlamı · Hindu idealizmi · İdealizm · İkisellik · Liberteryenizm · Maddecilik · Monizm · Nihilizm · Özcülük · Özgür irade · Özgürlük · Öznelcilik · Pirsig'in kalite metafiziği · Platoncu idealizm · Samkhya · Solipsizm · Tip kuramı · Töz · Varoluşçuluk
Kavramlar
Algı · Anima mundi · Anlam · Bedenlenmiş biliş · Cogito ergo sum · Değişim · Değer · Deneyim · Modalite · Düşünce · Enformasyon · Evrensel · Eylem · Fikir · Fiziksel beden · Gerçek · Gerçeklik · Gözlemlenemeyen · Form · Hareket · İlke · Kalite · Kasıt · Kategori · Kavram · Kimlik · Madde · Memetik · Nedensellik · Nesne · Nosyon · Örüntü · Öz · Özellik · Öznel · Qualia · Ruh · Sezgi · Soyut nesne · Tercih · Töz · Varlık · Varoluş · Zaman · Zekâ · Zihin · Zihinsel temsil · Zorunluluk · devamı...
İlgili maddeler
Kozmoloji · Epistemoloji · Ontoloji · Teleoloji · Psikoloji felsefesi · Zihin felsefesi · Benlik felsefesi · Uzay ve zamanın felsefesi · Aksiyoloji · Kuramsal fizik · Meta
Kategori · Taslaklar
Kategoriler: SpiritüalizmDini kavramlarFelsefi kavramlarTinsellik
قس
The soul – in many traditional spiritual, philosophical, and psychological traditions – is the incorporeal (and immortal) essence of a person, living thing, or object.[1] Some belief systems (including the Abrahamic religions) argue that only human beings have souls and therefore that among the biological organisms of the Earth only they possess immortality and the possibility of union with the divine.[2] In contrast others (such as Jains) believe that all biological organisms have souls, and others further still that even non-biological entities (such as rivers and mountains) possess souls. This latter belief is called animism.[3]
Soul can function as a synonym for spirit, mind or self;[4] scientific works, in particular, often consider 'soul' as a synonym for 'mind'.
Contents [show]
[edit]Linguistic aspects
[edit]Etymology
The Modern English word soul derived from Old English sáwol, sáwel, first attested to in the 8th century poem Beowulf v. 2820 and in the Vespasian Psalter 77.50, and is cognate with other Germanic and Baltic terms for the same idea, including Gothic saiwala, Old High German sêula, sêla, Old Saxon sêola, Old Low Franconian sêla, sîla, Old Norse sála as well as Lithuanian siela. Further etymology of the Germanic word is uncertain. A more recent suggestion[5] connects it with a root for "binding", Germanic *sailian (OE sēlian, OHG seilen), related to the notion of being "bound" in death, and the practice of ritually binding or restraining the corpse of the deceased in the grave to prevent his or her return as a ghost.
The word is probably an adaptation by early missionaries—particularly Ulfilas, apostle to the Goths during the 4th century—of a native Germanic concept, which was a translation of Greek ψυχή psychē "life, spirit, consciousness".
The Greek word is derived from a verb "to cool, to blow" and hence refers to the vital breath, the animating principle in humans and other animals, as opposed to σῶμα (soma) meaning "body". It could refer to a ghost or spirit of the dead in Homer, and to a more philosophical notion of an immortal and immaterial essence left over at death since Pindar. Latin anima figured as a translation of ψυχή since Terence. Psychē occurs juxtaposed to σῶμα e.g. in Matthew 10:28:
— καὶ μὴ φοβεῖσθε ἀπὸ τῶν ἀποκτεννόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι·
φοβεῖσθε δὲ μᾶλλον τὸν δυνάμενον καὶ ψυχὴν καὶ σῶμα ἀπολέσαι ἐν γεέννῃ.
Vulgate: et nolite timere eos qui occidunt corpus animam autem non possunt occidere sed potius eum timete qui potest et animam et corpus perdere in gehennam.
Authorized King James Version (KJV) "And fear not them which kill the body, but are not able to kill the soul: but rather fear Him which is able to destroy both soul and body in hell."
In the Septuagint (LXX), ψυχή translates Hebrew נפש nephesh, meaning "life, vital breath", which is in English variously translated as "soul, self, life, creature, person, appetite, mind, living being, desire, emotion, passion"; e.g. in Genesis 1:20:
— וַיֹּ֣אמֶר אֱלֹהִ֔ים יִשְׁרְצ֣וּ הַמַּ֔יִם שֶׁ֖רֶץ נֶ֣פֶשׁ חַיָּ֑ה
LXX καὶ εἶπεν ὁ θεός ἐξαγαγέτω τὰ ὕδατα ἑρπετὰ ψυχῶν ζωσῶν.
Vulgate Creavitque Deus cete grandia, et omnem animam viventem atque motabilem.
KJV "And God created great whales, and every living creature that moveth."
Paul of Tarsus used ψυχή and πνεῦμα specifically to distinguish between the Jewish notions of נפש nephesh and רוח ruah (spirit) (also in LXX, e.g. Genesis 1:2 וְר֣וּחַאֱלֹהִ֔ים = πνεῦμα θεοῦ = spiritus Dei = "the Spirit of God").
[edit]Semantics
Although the terms soul and spirit are sometimes used interchangeably, soul may denote a more worldly and less transcendent aspect of a person.[6] According to psychologist James Hillman, soul has an affinity for negative thoughts and images, whereas spirit seeks to rise above the entanglements of life and death.[7] The words soul and psyche can also be treated synonymously, although psyche has more physical connotations, whereas soul is connected more closely to spirituality and religion.[8]
[edit]Philosophical views

The Ancient Greeks used the same word for 'alive' as for 'ensouled', indicating that the earliest surviving western philosophical view found the terms soul and aliveness were synonymous – perhaps not that having life universally presupposed the possession of a soul as in Buddhism, but that full "aliveness" and the soul were conceptually linked.
Francis M. Cornford quotes Pindar in saying that the soul sleeps while the limbs are active, but when one is sleeping, the soul is active and reveals in many a dream "an award of joy or sorrow drawing near".[9]
Erwin Rohde writes that the early pre-Pythagorean belief was that the soul had no life when it departed from the body, and retired into Hades with no hope of returning to a body.[10]
It has been argued that a strict line of causality fails to explain certain phenomenon within human experience such as free will, which have at times been attributed to the soul. (See also: Determinism and free will)
[edit]Socrates and Plato
Plato, drawing on the words of his teacher Socrates, considered the soul the essence of a person, being that which decides how we behave. He considered this essence to be an incorporeal, eternal occupant of our being. As bodies die, the soul is continually reborn in subsequent bodies. The Platonic soul comprises three parts:
the logos, or logistikon (mind, nous, or reason)
the thymos, or thumetikon (emotion, or spiritedness, or masculine)
the eros, or epithumetikon (appetitive, or desire, or feminine)
Each of these has a function in a balanced, level and peaceful soul.
[edit]Aristotle
Aristotle defined the soul or psyche (ψυχή) as the first actuality of a naturally organized body,[11] but argued against its having a separate existence from the physical body. In Aristotle's view, the primary activity of a living thing constitutes its soul; for example, the soul of an eye, if it were an independent organism, would be seeing (its purpose or final cause).
The various faculties of the soul or psyche, such as nutrition, sensation, movement, and so forth, when exercised, constitute the "second" actuality, or fulfillment, of the capacity to be alive. A good example is someone who falls asleep, as opposed to someone who falls dead; the former actuality can wake up and go about their life, while the second actuality can no longer do so. Aristotle identified three hierarchical levels of living things: plants, animals, and people, for which groups he identified three corresponding levels of soul, or biological activity: the nutritive activity of growth, sustenance and reproduction which all life shares; the self-willed motive activity and sensory faculties, which only animals and people have in common; and finally reason, of which people alone are capable. Aristotle treats of the soul in his work, De Anima (On the Soul). Aristotle concludes, in the fifth chapter of the third book of this work, that the human active intellect is immortal.[12]
[edit]Avicenna and Ibn al-Nafis
Following Aristotle, the Persian Muslim philosopher-physician, Avicenna (Ibn Sina) and Arab philosopher Ibn al-Nafis, further elaborated on the Aristotelian understanding of the soul and developed their own theories on the soul. They both made a distinction between the soul and the spirit, and in particular, the Avicennian doctrine on the nature of the soul was influential among the Scholastics. Some of Avicenna's views on the soul included the idea that the immortality of the soul is a consequence of its nature, and not a purpose for it to fulfill. In his theory of "The Ten Intellects", he viewed the human soul as the tenth and final intellect.
While he was imprisoned, Avicenna wrote his famous "Floating Man" thought experiment to demonstrate human self-awareness and the substantiality of the soul. He told his readers to imagine themselves suspended in the air, isolated from all sensations, which includes no sensory contact with even their own bodies. He argues that, in this scenario, one would still have self-consciousness. He thus concludes that the idea of the self is not logically dependent on any physical thing, and that the soul should not be seen in relative terms, but as a primary given, a substance. This argument was later refined and simplified by René Descartes in epistemic terms when he stated: "I can abstract from the supposition of all external things, but not from the supposition of my own consciousness."[13]
Avicenna generally supported Aristotle's idea of the soul originating from the heart, whereas Ibn al-Nafis rejected this idea and instead argued that the soul "is related to the entirety and not to one or a few organs". He further criticized Aristotle's idea that every unique soul requires the existence of a unique source, in this case the heart. Ibn al-Nafis concluded that "the soul is related primarily neither to the spirit nor to any organ, but rather to the entire matter whose temperament is prepared to receive that soul" and he defined the soul as nothing other than "what a human indicates by saying 'I'".[14]
[edit]Thomas Aquinas
Following Aristotle and Avicenna, St. Thomas Aquinas understood the soul to be the first actuality of the living body. Consequent to this, he distinguished three orders of life: plants, which feed and grow; animals, which add sensation to the operations of plants; and humans, which add intellect to the operations of animals.
Concerning the human soul, his epistemological theory required that, since the knower becomes what he knows[15] the soul was definitely not corporeal: for, if it were corporeal when it knew what some corporeal thing was, that thing would come to be within it. Therefore, the soul had an operation which did not rely on a bodily organ and therefore the soul could subsist without the body. Furthermore, since the rational soul of human beings was a subsistent form and not something made up of matter and form, it could not be destroyed in any natural process.[16] The full argument for the immortality of the soul and Thomas's elaboration of Aristotelian theory is found in Question 75 of the Summa Theologica.
[edit]Immanuel Kant
In his discussions of rational psychology Immanuel Kant (1724–1804) identified the soul as the "I" in the strictest sense and that the existence of inner experience can neither be proved nor disproved. "We cannot prove a priori the immateriality of the soul, but rather only so much: that all properties and actions of the soul cannot be cognized from materiality." It is from the "I", or soul, that Kant proposes transcendental rationalization, but cautions that such rationalization can only determine the limits of knowledge if it is to remain practical.[17]
[edit]James Hillman
Contemporary psychology is defined as the study of mental processes and behavior. However, the word "psychology" literally means "study of the soul",[18] and psychologist James Hillman, the founder of archetypal psychology, has been credited with "restoring 'soul' to its psychological sense."[19] Although the words soul and spirit are often viewed as synonyms, Hillman argues that they can refer to antagonistic components of a person. Summarizing Hillman's views, author and psychotherapist Thomas Moore associates spirit with "afterlife, cosmic issues, idealistic values and hopes, and universal truths", while placing soul "in the thick of things: in the repressed, in the shadow, in the messes of life, in illness, and in the pain and confusion of love."[20] Hillman believes that religion—especially monotheism and monastic faiths—and humanistic psychology have tended to the spirit, often at the unfortunate expense of soul.[6] This happens, Moore says, because to transcend the "lowly conditions of the soul ... is to lose touch with the soul, and a split-off spirituality, with no influence from the soul, readily falls into extremes of literalism and destructive fanaticism."[21]
Hillman's archetypal psychology is in many ways an attempt to tend to the oft-neglected soul, which Hillman views as the "self-sustaining and imagining substrate" upon which consciousness rests, and "which makes meaning possible, [deepens] events into experiences, is communicated in love, and has a religious concern" as well as "a special relation with death."[22] Departing from the Cartesian dualism "between outer tangible reality and inner states of mind," Hillman takes the Neoplatonic stance[23] that there is a "third, middle position" in which soul resides.[24] Archetypal psychology acknowledges this third position by attuning to, and often accepting, the archetypes, dreams, myths, and even psychopathologies through which soul, in Hillman's view, expresses itself.
[edit]Philosophy of mind
For a contemporary understanding of the soul/mind and the problem concerning its connection to the brain/body, consider the rejection of Descartes' mind/body dualism by Gilbert Ryle's ghost-in-the-machine argument,[clarification needed] the tenuous unassailability of Richard Swinburne's argument for the soul,[clarification needed] and the advances, which have been made in neuroscience and which are steadily uncovering the truth/falsity[vague] of the concept of an independent soul/mind. The philosophies of mind and of personal identity also contribute to a contemporary understanding of the mind. The contemporary approach does not so much attack the existence of an independent soul as render the concept less relevant. The advances in neuroscience mainly serve to support the mind/brain identity hypothesis, showing the extent of the correlation between mental states and physical-brain states. The notion of soul has less explanatory power in a western world-view which prefers the empirical explanations involving observable and locatable elements of the brain. Even so, there remain considerable objections to simple-identity theory. Notably, philosophers such as Thomas Nagel and David Chalmers have argued that the correlation between physical-brain states and mental states is not strong enough to support identity theory. Nagel (1974) argues that no amount of physical data is sufficient to provide the "what it is like" of first-person experience, and Chalmers (1996) argues for an "explanatory gap" between functions of the brain and phenomenal experience. On the whole, brain/mind identity theory does poorly in accounting for mental phenomena of qualia and intentionality. While neuroscience has done much to illuminate the functioning of the brain, much of subjective experience remains mysterious.
[edit]Religious views

[edit]Ancient Near East
Main article: Religions of the Ancient Near East
In the ancient Egyptian religion, an individual was believed to be made up of various elements, some physical and some spiritual. See the article Egyptian soul for more details.[citation needed]
Similar ideas are found in ancient Assyrian and Babylonian religion. Kuttamuwa, an 8th century BC royal official from Sam'al, ordered an inscribed stele erected upon his death. The inscription requested that his mourners commemorate his life and his afterlife with feasts "for my soul that is in this stele". It is one of the earliest references to a soul as a separate entity from the body. The 800-pound (360 kg) basalt stele is 3 ft (0.91 m) tall and 2 ft (0.61 m) wide. It was uncovered in the third season of excavations by the Neubauer Expedition of the Oriental Institute in Chicago, Illinois.[25]
[edit]Bahá'í
The Bahá'í Faith affirms that "the soul is a sign of God, a heavenly gem whose reality the most learned of men hath failed to grasp, and whose mystery no mind, however acute, can ever hope to unravel.[26] Bahá'u'lláh stated that the soul not only continues to live after the physical death of the human body, but is, in fact, immortal.[27] Heaven can be seen partly as the soul's state of nearness to God; and hell as a state of remoteness from God. Each state follows as a natural consequence of individual efforts, or the lack thereof, to develop spiritually.[28] Bahá'u'lláh taught that individuals have no existence prior to their life here on earth and the soul's evolution is always towards God and away from the material world.[28]
[edit]Brahma Kumaris
In Brahma Kumaris, souls, called atmas, are believed to be an infinitesimal point of spiritual light residing in the forehead of the bodies they occupy.[citation needed]
[edit]Buddhism
Buddhism teaches that all things are in a constant state of flux: all is changing, and no permanent state exists by itself.[29][30] This applies to human beings as much as to anything else in the cosmos. Thus, a human being has no permanent self.[31][32] According to this doctrine of anatta (Pāli; Sanskrit: anātman) – "no-self" or "no soul" – the words "I" or "me" do not refer to any fixed thing. They are simply convenient terms that allow us to refer to an ever-changing entity.[33]
The anatta doctrine is not a kind of materialism. Buddhism does not deny the existence of "immaterial" entities, and it (at least traditionally) distinguishes bodily states from mental states.[34] Thus, the conventional translation of anatta as "no-soul"[35] can be confusing. If the word "soul" simply refers to an incorporeal component in living things that can continue after death, then Buddhism does not deny the existence of the soul.[36] Instead, Buddhism denies the existence of a permanent entity that remains constant behind the changing corporeal and incorporeal components of a living being. Just as the body changes from moment to moment, so thoughts come and go. And there is no permanent, underlying mind that experiences these thoughts, as in Cartesianism; rather, conscious mental states simply arise and perish with no "thinker" behind them.[37] When the body dies, the incorporeal mental processes continue and are reborn in a new body.[36] Because the mental processes are constantly changing, the being that is reborn is neither entirely different than, nor exactly the same as, the being that died.[38] However, the new being is continuous with the being that died – in the same way that the "you" of this moment is continuous with the "you" of a moment before, despite the fact that you are constantly changing.[39]
Buddhist teaching holds that a notion of a permanent, abiding self is a delusion that is one of the causes of human conflict on the emotional, social, and political levels.[40][41] They add that an understanding of anatta provides an accurate description of the human condition, and that this understanding allows us to pacify our mundane desires.
Various schools of Buddhism have differing ideas about what continues after death.[42] The Yogacara school in Mahayana Buddhism said there are Store consciousness which continue to exist after death.[43] In some schools, particularly Tibetan Buddhism, the view is that there are three minds: very subtle mind, which does not disintegrate in death; subtle mind, which disintegrates in death and which is "dreaming mind" or "unconscious mind"; and gross mind, which does not exist when one is sleeping. Therefore, gross mind less permanent than subtle mind, which does not exist in death. Very subtle mind, however, does continue, and when it "catches on", or coincides with phenomena, again, a new subtle mind emerges, with its own personality/assumptions/habits, and that entity experiences karma in the current continuum.
Plants were said to be non-sentient (無情),[44] but Buddhist monks should avoid cutting or burning trees, because some sentient beings rely on them.[45] Some Mahayana monks said non-sentient beings such as plants and stones have buddha-nature.[46][47] Some buddhists said about plants or divisible consciousnesses[clarification needed].[48]
Certain modern Buddhists, particularly in Western countries, reject—or at least take an agnostic stance toward—the concept of rebirth or reincarnation, which they view as incompatible with the concept of anatta. Stephen Batchelor discusses this issue in his book, Buddhism Without Beliefs. Others point to research that has been conducted at the University of Virginia as proof that some people are reborn.[49]
[edit]Judaism
The Hebrew terms נפש nephesh (literally "living being"), רוח ruach (literally "wind"), נשמה neshama (literally "breath"), חיה chaya (literally "life") and יחידה yechidah (literally "singularity") are used to describe the soul or spirit. In modern Judaism the soul is believed to be given by God to a person by his/her first breath, as mentioned in Genesis, "And the LORD God formed man [of] the dust of the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living being." (Genesis 2:7). From this statement, the rabbinical interpretation is often that human embryos do not have souls, though the orthodox often oppose abortion as a form of birth control. Judaism relates the quality of one's soul to one's performance of mitzvot and reaching higher levels of understanding, and thus closeness to God. A person with such closeness is called a tzadik. Judaism also has a concept of purity of body and soul, which requires avoidance of "unclean" things. Such practices mentioned in the Torah include the keeping of kashrut and daily bathing (tevilah) in a mikveh. In biblical times, it was believed that "impurity" was something that could be spread by touching, and unclean people were temporarily separated from the group. Though Jewish theology does not agree on the nature of an afterlife, the soul is said to "return to God" after death.
Kabbalah and other mystic traditions go into greater detail into the nature of the soul. Kabbalah separates the soul into five elements, corresponding to the five worlds:
Nephesh, related to natural instinct.
Ruach, related to emotion and morality.
Neshamah, related to intellect and the awareness of God.
Chaya, considered a part of G‑d, as it were.
Yechidah, also termed the pintele Yid (the "essential [inner] Jew"). This aspect is essentially one with G‑d.
Kabbalah furthermore proposed a concept of reincarnation, the gilgul. (See also nefesh habehamit the "animal soul").
[edit]Christianity
See also: Soul in the Bible


Soul carried to Heaven by William Bouguereau
Most Christians understand the soul as an ontological reality distinct from, yet integrally connected with, the body. Its characteristics are described in moral, spiritual, and philosophical terms. According to a common Christian eschatology, when people die, their souls will be judged by God and determined to spend an eternity in Heaven or in Hell. Though all branches of Christianity –Catholics, Eastern Orthodox and Oriental Orthodox, Evangelical or mainline Protestants – teach that Jesus Christ plays a decisive role in the salvation process, the specifics of that role and the part played by individual persons or ecclesiastical rituals and relationships, is a matter of wide diversity in official church teaching, theological speculation and popular practice. Some Christians believe that if one has not repented of one's sins and trusted in Jesus Christ as Lord and Saviour, one will go to Hell and suffer eternal damnation or eternal separation from God. Variations also exist on this theme, e.g. some which hold that the unrighteous soul will be destroyed instead of suffering eternally (Annihilationism). Believers will inherit eternal life in Heaven and enjoy eternal fellowship with God. There is also a belief that babies (including the unborn) and those with cognitive or mental impairments who have died will be received into Heaven on the basis of God's grace through the sacrifice of Jesus.
[edit]Soul at inception of life
Among Christians, there is uncertainty regarding whether human embryos have souls, and at what point between conception and birth the fetus acquires a soul and consciousness. This uncertainty is the general reasoning behind many Christians' belief that abortion should not be legal.[50][51][52]
[edit]Roman Catholic beliefs
The present Catechism of the Catholic Church defines the soul as "the innermost aspect of humans, that which is of greatest value in them, that by which they are most especially in God's image: 'soul' signifies the spiritual principle in man."[53] All souls living and dead will be judged by Jesus Christ when he comes back to earth. The souls of those who die unrepentant of serious sins, or in conscious rejection of God, will at judgment day be forever in a state called Hell[citation needed]. The Catholic Church teaches that the existence of each individual soul is dependent wholly upon God: "The doctrine of the faith affirms that the spiritual and immortal soul is created immediately by God."[54]
[edit]Orthodox Christian beliefs
Eastern Orthodox and Oriental Orthodox views are somewhat similar, in essence, to Roman Catholic views although different in specifics. Orthodox Christians believe that after death, the soul is judged individually by God, and then sent to either Abraham's Bosom (temporary paradise) or Hades/Hell (temporary torture).[citation needed] At the Last Judgment, God judges all people who have ever lived. Those that know the Spirit of God, because of the sacrifice of Jesus, go to Heaven (permanent paradise) whilst the damned experience the Lake of Fire (permanent torture). The Orthodox Church does not teach that Purgatory exists.
[edit]Protestant beliefs


Depiction of the soul on a 17th century tombstone at the cemetery of the Old Dutch Church of Sleepy Hollow
Protestants generally believe in the soul's existence, but fall into two major camps about what this means in terms of an afterlife. Some, following Calvin,[55] believe in the immortality of the soul and conscious existence after death, while others, following Luther,[56] believe in the mortality of the soul and unconscious "sleep" until the resurrection of the dead.[57]
Other Christians reject the idea of the immortality of the soul, citing the Apostles' Creed's reference to the "resurrection of the body" (the Greek word for body is soma σωμα, which implies the whole person, not sarx σαρξ, the term for flesh or corpse). They consider the soul to be the life force, which ends in death and will be restored in the resurrection.[citation needed] Theologian Frederick Buechner sums up this position in his 1973 book Whistling in the Dark: "...we go to our graves as dead as a doornail and are given our lives back again by God (i.e., resurrected) just as we were given them by God in the first place. "[citation needed]
[edit]Christadelphian beliefs
Christadelphians believe that we are all created out of the dust of the earth and became living souls once we received the breath of life based on the Genesis 2 account of humanity's creation. Adam was said to have become a living soul. His body did not contain a soul, rather his body (made from dust) plus the breath of life together were called a soul, in other words a living being. They believe that we are mortal and when we die our breath leaves our body, and our bodies return to the soil. They believe that we are mortal until the resurrection from the dead when Christ returns to this earth and grants immortality to the faithful. In the meantime, the dead lie in the earth in the sleep of death until Jesus comes.[58]
[edit]Seventh-day Adventists beliefs
Seventh-day Adventists believe that the main definition of the term "Soul" is a combination of spirit (breath of life) and body, disagreeing with the view that the soul has a consciousness or sentient existence of its own.[citation needed] They affirm this through Genesis 2:7 "And (God) breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living soul."[59] When God united His breath, or spirit with man, man became a living soul. A living soul is composed of body and spirit.[60] Adventists believe at death the body returns to dust and life returns to the God who bestowed it. This belief is expressed in the following quotation from their fundamental beliefs, "The wages of sin is death. But God, who alone is immortal, will grant eternal life to His redeemed. Until that day death is an unconscious state for all people..." (Rom. 6:23; 1 Tim. 6:15, 16; Eccl. 9:5, 6; Ps. 146:3, 4; John 11:11–14; Col. 3:4; 1 Cor. 15:51–54; 1 Thess. 4:13–17; John 5:28, 29; Rev. 20:1–10.)
[edit]Jehovah's Witnesses
Jehovah's Witnesses take the Hebrew word nephesh, which is commonly translated as "soul", to be a person, an animal, or the life that a person or an animal enjoys. They believe that the Hebrew word ruach (Greek pneuma), which is commonly translated as "spirit" but literally means "wind", refers to the life force or the power that animates living things. A person is a breathing creature, a body animated by the "spirit of God", not an invisible being contained in a body and able to survive apart from that body after death. Jesus spoke of himself, having life, as having a soul. When he surrendered his life, he surrendered his soul. John 10:15 reads "just as the Father knows me and I know the father, and I surrender my soul in behalf of the sheep." This belief that man is a soul, rather than having a soul, is also in line with the knowledge that Hell (Sheol in Hebrew and Hades in Greek) represents the common grave with the hope of resurrection rather than eternal torment in hellfire.[61][62]
[edit]The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints beliefs
Latter-day Saints (Mormons) believe that the spirit and body together constitute the Soul of Man (Mankind). "The spirit and the body are the soul of man"[63] They believe that the soul is the union of a domain of 'Elemental Intelligence'[64] co-eternal with God, a portion of God's spirit which gives life, and a temporal body, which is formed by physical conception on earth. After death, the spirit continues to live and progress in the Spirit world until the resurrection, when it is reunited with the body that once housed it. This reuniting of body and spirit results in a perfect soul that is immortal and eternally young and healthy.[65]
[edit]Other Christian opinions
Soul as the personality: Some Christians regard the soul as the immortal essence of a human – the seat or locus of human will, understanding, and personality.[citation needed]
Trichotomy of the soul : Augustine, one of western Christianity's most influential early Christian thinkers, described the soul as "a special substance, endowed with reason, adapted to rule the body". Some Christians espouse a trichotomic view of humans, which characterizes humans as consisting of a body (soma), soul (psyche), and spirit (pneuma),.[66] However, the majority of modern Bible scholars point out how spirit and soul are used interchangeably in many biblical passages, and so hold to dichotomy: the view that each of us is body and soul. Paul said that the "body wars against" the soul, and that "I buffet my body", to keep it under control. Philosopher Anthony Quinton said the soul is a "series of mental states connected by continuity of character and memory, [and] is the essential constituent of personality. The soul, therefore, is not only logically distinct from any particular human body with which it is associated; it is also what a person is". Richard Swinburne, a Christian philosopher of religion at Oxford University, wrote that "it is a frequent criticism of substance dualism that dualists cannot say what souls are.... Souls are immaterial subjects of mental properties. They have sensations and thoughts, desires and beliefs, and perform intentional actions. Souls are essential parts of human beings..."
Origin of the soul: The origin of the soul has provided a vexing question in Christianity; the major theories put forward include soul creationism, traducianism and pre-existence. According to creationism, each individual soul is created directly by God, either at the moment of conception or some later time (identical twins arise several cell divisions after conception, but no creationist would deny that they have whole souls). According to traducianism, the soul comes from the parents by natural generation. According to the preexistence theory, the soul exists before the moment of conception.
[edit]Hinduism
Main articles: Ātman (Hinduism) and Jiva
In Hinduism, the Sanskrit words most closely corresponding to soul are "Jeev", "Aatma" and "Purusha", meaning the individual Self. The term "soul" is misleading as it implies an object possessed, whereas Self signifies the subject which perceives all objects. This self is held to be distinct from the various mental faculties such as desires, thinking, understanding, reasoning and self-image (ego), all of which are considered to be part of Prakriti (nature).
All the three major schools of Hindu philosophy agree, on the basis of the Vedic revelation, that the Aatma or jeevaatma(individual Self) is related to Brahman (lit. "the Immensity") or the Supreme Self of the Universe (ParamAatma). But they differ in the nature of this relationship. In Advaita Vedanta (non-dualism) the Individual Self (jeevaatma) and the Supreme Self (paramaatman) are one and the same. Dvaita or dualistic rejects this concept of identity, instead identifying the Self as separate but similar part of supreme Self (God), but it never lose its individual identity. Visishtadvaita or Qualified Non-dualism takes a middle path and accepts the jeevatman as a "mode" [prakara] or attribute of the Brahman. For an alternative atheistic and dualistic view of the soul in ancient Hindu philosophy, see Samkhya.
The jeevatman becomes involved in the process of becoming and transmigrating through cycles of birth and death because of ignorance of its own true nature. The spiritual path consists of Self-realization – a process in which one acquires the knowledge of the Self (brahma-jñanam) and through this knowledge applied through meditation and realization one then returns to the Source which is Brahman.
The qualities which are common to both Brahman and jeevaatma are: being (sat), consciousness (chit), and bliss/love (ananda). Liberation or Moksha (final release) is liberation from all limiting adjuncts (upadhis) and the unification with Brahman.
The Mandukya Upanishad verse 7 describes the Aatma in the following way:-
"Not inwardly cognitive, not outwardly cognitive, not both-wise cognitive, not a cognition-mass, not cognitive, not non-cognitive, unseen, with which there can be no dealing, ungraspable, having no distinctive mark, non-thinkable, that cannot be designated, the essence of the assurance of which is the state of being one with the Self, the cessation of development, tranquil, benign, without a second (a-dvaita)—[such] they think is the fourth. That is the Self. That should be discerned."
In Bhagavad – Gita 2.20[67] Lord Krishna describes the soul in the following way:
na jayate mriyate va kadacin nayam bhutva bhavita va na bhuyah ajo nityah sasvato yam purano na hanyate hanyamane sarire
"For the soul there is neither birth nor death at any time. He has not come into being, does not come into being, and will not come into being. He is unborn, eternal, ever – existing and primeval. He is not slain when the body is slain." [Translation by A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada (Srila Prabhupada)][68]
Srila Prabhupada,[69] a great Vaishnava saint of the modern time further explains: The soul does not take birth there, and the soul does not die...And because the soul has no birth, he therefore has no past, present or future. He is eternal, ever-existing and primeval – that is, there is no trace in history of his coming into being.
Since the quality of Aatma is primarily consciousness, all sentient and insentient beings are pervaded by Aatma, including plants, animals, humans and gods. The difference between them is the contracted or expanded state of that consciousness. For example, animals and humans share in common the desire to live, fear of death, desire to procreate and to protect their families and territory and the need for sleep, but animals' consciousness is more contracted and has less possibility to expand than does human consciousness.
When the Aatma becomes embodied it is called birth, when the Aatma leaves a body it is called death. The Aatma transmigrates from one body to another body based on karmic [performed deeds] reactions.
In Hinduism, the Sanskrit word most closely corresponding to soul is "Aatma", which can mean soul or even God. It is seen as the portion of Brahman within us. Hinduism contains many variant beliefs on the origin, purpose, and fate of the soul. For example, advaita or non-dualistic conception of the soul accords it union with Brahman, the absolute uncreated (roughly, the Godhead), in eventuality or in pre-existing fact. Dvaita or dualistic concepts reject this, instead identifying the soul as a different and incompatible substance
[70]
[edit]Islam
Further information: Nafs
According to the Quran, Ruh (Spirit) is a command from Allah (God).
And they ask you (O Muhammad SAW) concerning the Rûh (the Spirit); Say: "The Rûh (the Spirit): is one of the things, the knowledge of which is only with my Lord. And of knowledge, you (mankind) have been given only a little." (Quran 17:85,Translation by Dr. Muhammad Muhsin Khan)
[edit]Jainism
Main articles: Atman (Jainism) and Jiva
Further information: Jain philosophy, Jainism and non-creationism, and Atma Siddhi
In Jainism soul exists too, having a separate existence from the body that houses it. Every living being from a plant or a bacterium to human, has a soul. The soul (Jiva) is differentiated from non-soul or non-living reality (ajiva) that consists of: matter, time, space, medium of motion and medium of rest.[citation needed]
[edit]Shamanism
According to Nadya Yuguseva, a shaman from the Altai, "'A woman has 40 souls; men have just one[.]'"[71]
[edit]Sikhism
Sikhism considers Soul (atma) to be part of God (Waheguru). Various hymns are cited from the holy book "Sri Guru Granth Sahib" (SGGS) that suggests this belief. "God is in the Soul and the Soul is in the God."[72] The same concept is repeated at various pages of the SGGS. For example: "The soul is divine; divine is the soul. Worship Him with love."[73] and "The soul is the Lord, and the Lord is the soul; contemplating the Shabad, the Lord is found."[74] The "Atma" or "Soul" according to Sikhism is an entity or "spiritual spark" or "light" in our body because of which the body can sustain life. On the departure of this entity from the body, the body becomes lifeless – No amount of manipulations to the body can make the person make any physical actions. The soul is the ‘driver’ in the body. It is the ‘roohu’ or spirit or atma, the presence of which makes the physical body alive. Many religious and philosophical traditions, support the view that the soul is the ethereal substance – a spirit; a non material spark – particular to a unique living being. Such traditions often consider the soul both immortal and innately aware of its immortal nature, as well as the true basis for sentience in each living being. The concept of the soul has strong links with notions of an afterlife, but opinions may vary wildly even within a given religion as to what happens to the soul after death. Many within these religions and philosophies see the soul as immaterial, while others consider it possibly material.
[edit]Taoism
According to Chinese traditions, every person has two types of soul called hun and po (魂 and 魄), which are respectively yang and yin. Taoism believes in ten souls, sanhunqipo (三魂七魄) "three hun and seven po".[75][76] The pò is linked to the dead body and the grave, whereas the hún is linked to the ancestral tablet. A living being that loses any of them is said to have mental illness or unconsciousness, while a dead soul may reincarnate to a disability, lower desire realms or may even be unable to reincarnate. Also, Journeys to the Under-World said there can be hundreds of divisible souls.[77]
[edit]Zoroastrianism
Main article: Zoroastrianism
[edit]Other religious beliefs and views
In theological reference to the soul, the terms "life" and "death" are viewed as emphatically more definitive than the common concepts of "biological life" and "biological death". Because the soul is said to be transcendent of the material existence, and is said to have (potentially) eternal life, the death of the soul is likewise said to be an eternal death. Thus, in the concept of divine judgment, God is commonly said to have options with regard to the dispensation of souls, ranging from Heaven (i.e. angels) to hell (i.e. demons), with various concepts in between. Typically both Heaven and hell are said to be eternal, or at least far beyond a typical human concept of lifespan and time.
Some transhumanists believe that it will become possible to perform mind transfer, either from one human body to another, or from a human body to a computer. Operations of this type (along with teleportation), raise philosophical questions related to the concept of the soul.[citation needed]
[edit]Spirituality, New Age and new religions
[edit]Theosophy
In Helena Blavatsky's Theosophy the soul is the field of our psychological activity (thinking, emotions, memory, desires, will, and so on) as well as of the so-called paranormal or psychic phenomena (extrasensory perception, out-of-body experiences, etc.). However, the soul is not the highest, but a middle dimension of human beings. Higher than the soul is the spirit, which is considered to be the real self; the source of everything we call “good”—happiness, wisdom, love, compassion, harmony, peace, etc. While the spirit is eternal and incorruptible, the soul is not. The soul acts as a link between the material body and the spiritual self, and therefore shares some characteristics of both. The soul can be attracted either towards the spiritual or towards the material realm, being thus the “battlefield” of good and evil. It is only when the soul is attracted towards the spiritual and merges with the Self that it becomes eternal and divine.
[edit]Anthroposophy
Rudolf Steiner differentiated three stages of soul development, which interpenetrate one another in consciousness:[78]
the "sentient soul", centering on sensations, drives, and passions, with strong conative (will) and emotional components;
the "intellectual" or "mind soul", internalizing and reflecting on outer experience, with strong affective (feeling) and cognitive (thinking) components; and
the "consciousness soul", in search of universal, objective truths.
[edit]Miscellaneous
In Surat Shabda Yoga, the soul is considered to be an exact replica and spark of the Divine. The purpose of Surat Shabd Yoga is to realize one's True Self as soul (Self-Realisation), True Essence (Spirit-Realisation) and True Divinity (God-Realisation) while living in the physical body.
George Gurdjieff in his Fourth Way taught that nobody is ever born with a soul. Rather, an individual must create a soul[vague] during the course of their life. Without a soul, Gurdjieff taught that one will "die like a dog".[citation needed]
Eckankar, founded by Paul Twitchell in 1965, defines Soul as the true self; the inner, most sacred part of each person.[79]
[edit]Science

Science and medicine seek naturalistic accounts of the observable natural world. This stance is known as methodological naturalism.[80] Much of the scientific study relating to the soul has involved investigating the soul as an object of human belief, or as a concept that shapes cognition and an understanding of the world, rather than as an entity in and of itself.
When modern scientists speak of the soul outside of this cultural and psychological context, they generally treat soul as a poetic synonym for mind. Francis Crick's book, The Astonishing Hypothesis, for example, has the subtitle, "The scientific search for the soul". Crick held the position that one can learn everything knowable about the human soul by studying the workings of the human brain. Depending on one's belief regarding the relationship between the soul and the mind, then, the findings of neuroscience may be relevant to one's understanding of the soul. Skeptic Robert T. Carroll suggests that the concept of a non-substantial substance is an oxymoron, and that the scholarship done by philosophers and psychologists based on the assumption of a non-physical entity has not furthered scientific understanding of the working of the mind.[81]
Daniel Dennett has championed the idea that the human survival strategy depends heavily on adoption of the intentional stance, a behavioral strategy that predicts the actions of others based on the expectation that they have a mind like one's own (see theory of mind). Mirror neurons in brain regions such as Broca's area may facilitate this behavioral strategy.[citation needed] The intentional stance, Dennett suggests, has proven so successful that people tend to apply it to all aspects of human experience, thus leading to animism and to other conceptualizations of soul.[82][non-primary source needed]
[edit]Parapsychology

Some parapsychologists have attempted to establish if the soul exists by scientific experiment. Milbourne Christopher in his book Search for the Soul (1979) explained that none of the attempts by parapsychologists have yet succeeded.[83]
[edit]Photograph of the soul
The French physician Hippolyte Baraduc had claimed to of photographed the human soul.[84] However some professional photographers have suggested that the effect observed in his photographs could have been caused by tiny pinholes in the bellows behind the lens of the camera.[85]
[edit]Weight of the soul
In 1907 Dr Duncan MacDougall made weight measurements of patients as they died. He claimed that there was weight loss of varying amounts at the time of death.[86] His results have never been reproduced, and are generally regarded either as meaningless or considered to have had little if any scientific merit.[87]
[edit]See also

Ekam
Kami
Life form
Metaphysical naturalism
Mind-body problem
Neural correlates of consciousness
Philosophical zombie
Soul dualism
Vitalism
[edit]References

^ "soul."Encyclopædia Britannica. 2010. Encyclopædia Britannica 2006 CD. 13 July 2010.
^ Union with the divine may include several concepts including Salvation, Theosis, Henosis, Moksha etc
^ "Soul", The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001–07. Retrieved 12 November 2008.
^ "Soul", Encyclopædia Britannica. 2008. Retrieved 12 November 2008.
^ Janda, M., Eleusis, das indogermanische Erbe der Mysterien (1998)
^ a b Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Hillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. pp. 112–129.
^ Hillman J (1989). "The salt of soul, the sulfur of spirit". In J Hillman, A blue fire: Selected writings by James Hillman (T Moore, Ed.). New York: HarperPerennial, pp. 112–129.
^ Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Hillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. p. 20.
^ Francis M. Cornford, Greek Religious Thought, p.64, referring to Pindar, Fragment 131.
^ Erwin Rohde, Psyche, 1928.
^ Aristotle. On The Soul. pp. 412b5.
^ Aristotle. On The Soul, Book III, Chapter 5. pp. 430a24-5.
^ Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman (1996), History of Islamic Philosophy, p. 315, Routledge, ISBN 0-415-13159-6.
^ Nahyan A. G. Fancy (2006), "Pulmonary Transit and Bodily Resurrection: The Interaction of Medicine, Philosophy and Religion in the Works of Ibn al-Nafīs (d. 1288)", p. 209-210, Electronic Theses and Dissertations, University of Notre Dame.[1]
^ Aquinas, Thomas. "Quaestiones Disputatae de Veritate" (in latin).
^ Aquinas, Thomas. "Super Boetium De Trinitate" (in latin).
^ Bishop, Paul (2000). Synchronicity and Intellectual Intuition in Kant, Swedenborg, and Jung. USA: The Edwin Mellen Press. pp. 262–267. ISBN 0773475931.
^ Online Etymology Dictionary. (2001). "Psychology".
^ Utne Reader, cited in Hillman (1989), back cover.
^ Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Gillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. pp. 112–113.
^ Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Hillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. p. 113.
^ Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Hillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. p. 21.
^ Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Hillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. p. 112.
^ Hillman J (T Moore, Ed.) (1989). A blue fire: Selected writings by James Hillman. New York, NY, USA: HarperPerennial. p. 121.
^ "Found: An Ancient Monument to the Soul". The New York Times. 17 November 2008. Retrieved 18 November 2008. "In a mountainous kingdom in what is now southeastern Turkey, there lived in the eighth century B.C. a royal official, Kuttamuwa, who oversaw the completion of an inscribed stone monument, or stele, to be erected upon his death. The words instructed mourners to commemorate his life and afterlife with feasts "for my soul that is in this stele.""
^ Bahá'u'lláh (1976). Gleanings from the Writings of Bahá'u'lláh. Wilmette, Illinois, USA: Bahá'í Publishing Trust. pp. 158–163. ISBN 0-87743-187-6.
^ Bahá'u'lláh (1976). Gleanings from the Writings of Bahá'u'lláh. Wilmette, Illinois, USA: Bahá'í Publishing Trust. pp. 155–158. ISBN 0-87743-187-6.
^ a b Taherzadeh, Adib (1976). The Revelation of Bahá'u'lláh, Volume 1. Oxford, UK: George Ronald. ISBN 0-85398-270-8.
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 25
^ Sources of Indian Tradition, vol. 1, ed. Theodore de Bary (NY: Columbia UP, 1958), p. 92-93
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 55-57
^ Sources of Indian Tradition, vol. 1, ed. Theodore de Bary (NY: Columbia UP, 1958), p. 93
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 55
^ Sources of Indian Tradition, vol. 1, ed. Theodore de Bary (NY: Columbia UP, 1958), p. 93-94
^ for example, in Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 51-66
^ a b Sources of Indian Tradition, vol. 1, ed. Theodore de Bary (NY: Columbia UP, 1958), p. 94
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 26
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 34
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 33
^ Conze, Edward (1993). A Short History of Buddhism. Oneworld. p. 14. ISBN 1851680667.
^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (NY: Grove, 1962), p. 51
^ "六朝神滅不滅論與佛教輪迴主體之研究". Ccbs.ntu.edu.tw. Retrieved 13 November 2011.
^ "佛教心理論之發達觀". Ccbs.ntu.edu.tw. Retrieved 13 November 2011.
^ "植物、草木、山石是无情众生吗？有佛性吗？". Bskk.com. Retrieved 13 November 2011.
^ "從律典探索佛教對動物的態度（中）". Awker.com. Retrieved 13 November 2011.
^ "無情眾生現今是不具有神識，但具有佛性！". Dharma.com.tw. Retrieved 13 November 2011.
^ 无情有佛性
^ "佛教文化系列演講(二) 從提婆達多談起 ──兼論佛教史研究與佛教信仰的衝突現象" (PDF). Retrieved 13 November 2011.
"佛根地上宣下化老和尚佛七開示‧1975年美國奧立崗州". Drbachinese.org. Retrieved 13 November 2011.
"金剛棒喝宣公上人答問錄". Drbachinese.org. Retrieved 13 November 2011.
橡皮树的义举
果卿居士《現代因果實錄》的不實之處[dead link]
"《金刚上师诺那呼图克图法语开示录》(二)". Nuona.com. Retrieved 13 November 2011.
^ B. Alan Wallace, Contemplative Science. University of Columbia Press, 2007, page 13.
^ ""Do Embryos Have Souls?", Father Tadeusz Pacholczyk, PhD, Catholic Education Resource Center". Catholiceducation.org. Retrieved 13 November 2011.
^ James Bone Rome Last updated 12 November 2011 8:04 pm. ""Embryos have souls? What nonsense", by Matthew Syed, May 12, 2008, The Times". The Times. UK. Retrieved 13 November 2011.
^ "The Soul of the Embryo: An Enquiry into the Status of the Human Embryo in the Christian Tradition", by David Albert Jones, Continuum Press, 2005, ISBN 978-0-8264-6296-1
^ "Catechism of the Catholic Church, paragraph 363". Vatican.va. Retrieved 13 November 2011.
^ "Catechism of the Catholic Church, paragraph 382". Vatican.va. Retrieved 13 November 2011.
^ Paul Helm John Calvin's Ideas 2006 p129 "The Immortality of the Soul: As we saw when discussing Calvin's Christology, Calvin is a substance dualist."
^ Anthony Grafton, Glenn W. Most, Salvatore Settis The Classical Tradition 2010 p480 "On several occasions, Luther mentioned contemptuously that the Council Fathers had decreed the soul immortal."
^ Richard Marius Martin Luther: the Christian between God and death 1999 p429 "Luther, believing in soul sleep at death, held here that in the moment of resurrection... the righteous will rise to meet Christ in the air, the ungodly will remain on earth for judgment,..."
^ Birmingham Amended Statement of Faith. Available online
^ Gen 2:7 And the LORD God formed man of the dust of the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living soul.
^ (Strong's #05397) hmvn n@shamah esh-aw-maw' from 05395; n f; {See TWOT on 1433 @@ '1433a'} AV-breath 17, blast 3, spirit 2, inspiration 1, souls 1; 24
1) breath, spirit
1a) breath (of God)
1b) breath (of man)
1c) every breathing thing
1d) spirit (of man)
^ Do You Have an Immortal Soul? Official website of Jehovah's Witnesses
^ “Soul” and “Spirit”—What Do These Terms Really Mean? Official website of Jehovah's Witnesses
^ [Doctrine & Covenants of the Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints, Salt Lake City, Utah; 88:15]
^ [Doctrine & Covenants of the Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints, Salt Lake City, Utah]
^ [Book of Mormon. Alma: 5:15; 11:43–45; 40:23; 41:2]
^ "Soul at www.newadvent.org". Newadvent.org. 1 July 1912. Retrieved 13 November 2011.
^ Bhagavad – Gita As It Is, by A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada
^ Bhagavad Gita As it is, The Bhaktivedanta Book Trust: Translation by Srila Prabhupada
^ "Srila Prabhupada". Krishna.com. Retrieved 13 November 2011.
^ http://www.quranexplorer.com
^ Pope, Hugh (2006) [2005]. Sons of the conquerors: the rise of the Turkic world. New York: Overlook Duckworth. p. 270. ISBN 9781585678044.
^ SGGS, M 1, p 1153.
^ SGGS, M 4, p 1325.
^ SGGS, M 1, p 1030.
^ (2008-08-28 10:28:40) (28 August 2008). "灵魂的构成——⑶、三魂、七魄、九灵". Blog.sina.com.cn. Retrieved 13 November 2011.
^ "Encyclopedia of Death and Dying (2008)". Deathreference.com. Retrieved 13 November 2011.
^ "Voyages to Hell". Voyages to Hell. 19 November 1976. Retrieved 13 November 2011.
^ Creeger, Rudolf Steiner ; translated by Catherine E. (1994). Theosophy : an introduction to the spiritual processes in human life and in the cosmos (3rd ed. ed.). Hudson, NY: Anthroposophic Press. pp. 42–46. ISBN 0880103736.
^ Klemp, H. (2009). The call of soul. Minneapolis, MN: Eckankar
^ "Methodological Naturalism vs Ontological or Philosophical Naturalism". Chem.tufts.edu. Retrieved 13 November 2011.
^ "soul (spirit)" – The Skeptic's Dictionary, 2010
^ Daniel Dennett. "The Self as a Center of Narrative Gravity". Retrieved 2008-07-03.
^ Milbourne Christopher Search for the Soul: An Insider's Report on the Continuing Quest by Psychics and Scientists for Evidence of Life After Death 1979
^ Hereward Carrington Problems of Psychical Research: Experiments and Theories in the Realm of the Supernormal 1921 pp. 185-186
^ Melvyn Willin Ghosts Caught On Film 2007
^ MacDougall, Duncan (May 1907). "Hypothesis Concerning Soul Substance Together with Experimental Evidence of The Existence of Such Substance". Journal of the American Society for Psychical Research 1 (5): 237–244. Retrieved 19 February 2011.
^ Park, Robert Ezra (2010). Superstition: Belief in the Age of Science. Princeton, N.J: Princeton University Press. p. 90. ISBN 0-691-14597-0.
[edit]Additional references

Batchelor, Stephen. Buddhism Without Belief – aha.
Chalmers, David. J., 1996, The Conscious Mind: In Search of a Fundamental Theory, New York and Oxford: Oxford University Press
Cornford, Francis, M., Greek Religious Thought, 1950.
Nagel, Thomas. (1974). “What is it like to be a bat?” Philosophical Review, 83: 435–450.
Rohde, Erwin, Psyche: The Cult of Souls and the Belief in Immortality Among the Greeks, London: Routledge & Kegan Paul, 1925; reprinted by Routledge, 2000. ISBN 0-415-22563-9.
Ryle, Gilbert, 1949, The Concept of Mind, London: Hutchinson.
Swinburne (1997). The Evolution of the Soul. Oxford: Oxford University Press.
Stevenson (1975). Cases of the Reincarnation Type, Volume I: Ten Cases in India. University Press of Virginia
Stevenson (1974). Twenty Cases Suggestive of Reincarnation. Charlottesville, VA: University Press of Virginia
Stevenson (1983). Cases of the Reincarnation Type, Volume IV: Twelve Cases in Thailand and Burma. University Press of Virginia
Stevenson (1997). Reincarnation and Biology: A Contribution to the Etiology of Birthmarks and Birth Defects. Praeger Publishers
Wilson (1996). The State of Man: Day Star, Wake Up Seminars. 1996.
[edit]Further reading

Baba, Meher (1967). Discourses. San Francisco: Sufism Reoriented. ISBN 1-880619-09-1.
Bremmer, Jan (1983) (PDF). The Early Greek Concept of the Soul. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-03131-2. Retrieved 2007-08-16.
Christopher, Milbourne, Search for the Soul, Thomas Y. Crowell Publishers, 1979
McGraw, John J., Brain & Belief: An Exploration of the Human Soul, Aegis Press, 2004
Spenard, Michael (11 April 2011) "Dueling with Dualism: the forlorn quest for the immaterial soul", essay. An historical account of mind body duality and a comprehensive conceptual and empirical critique on the position. ISBN 978-0-578-08288-2
[edit]External links

Wikiquote has a collection of quotations related to: Soul
Stanford Encyclopedia of Philosophy entry on Ancient Theories of the Soul
The soul in Judaism at Chabad.org
The Old Testament Concept of the Soul by Heinrich J. Vogel
Body, Soul and Spirit Article in the Journal of Biblical Accuracy
"Soul". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
[show] v t e
Religion
[show] v t e
Philosophy of religion

View page ratings
Rate this page
What's this?
Trustworthy
Objective
Complete
Well-written
I am highly knowledgeable about this topic (optional)

Submit ratings
Categories: Conceptions of selfConcepts in metaphysicsDualismImmortalityMindReligious philosophical conceptsVitalism
قس
ڕۆح زاراوەیەکە لەدوو دیوی ئایینیی و فەلسەفیی ھەیە، ماھییەت و پێناسەکەی دەگۆڕێت بەپێی فەلسەفە و ئایینەکان، بەڵام کۆکبوون ھەیە لەسەر ئەوەی ڕۆح پێک دێت لە زاتێکی پشتبەستوو بەخۆ، کە سرووشتێکی مەعنەوی ھەیە کە دەستی لێنادرێت. ھەندێکیش وای دادەنێت کە ڕۆح ماددەیەکی ئاسمانییە ڕەسەنە لە تایبەتمەندییە زۆر دەگمەنەکانی بوونەوەرە زیندووەکان. دوور لە ھەندێک ئایین و فەلسەفە، ڕۆح درووستبووە لە ڕەگەزێکی ھاوشێوە نەبوو لە جیھانی بوونەکاندا ھەروەھا بنەمای پێزانین و ھەست و ھەستپێکردنە. ڕۆح جیاوازە لە نەفس بەپێی بۆچوونە ئایینییەکان ھەندێک پێیان وایە نەفس ڕۆح و جەستەی کۆبۆوەن، ھەندێکیش پێی وایە کە نەفس پێدەچێت و پێشناچێت کە نەمر بێت، بەڵام ڕۆح تا دوای مردنی جەستەش نەمرە. گفتوگۆی بەھێز ھەیە لەنێوان ئایینەکان و فەلسەفە جیاوازەکان سەبارەت بە ڕۆح، ھەر لە پێناسەکەیەوە و تێپەڕبوونی بە درووستبوونیدا و کارەکەی و تا ڕۆڵەکەی لەکاتی مردن و دوای مردنیش، بەجۆرێ کە بۆچوونێکی زۆر باو ھەیە لەسەر ئەوەی کە ڕۆح سەربەخۆیی تەواوی ھەیە لە جەستە و ھیچ نە لە بینینی جەستەیی یان ھەستەوەری نییە، ھەروەھا ناتوانرێت ببینرێت کاتێک کە دەڕوات و ھەندێک پێیان وایە جیابوونەوەی ڕۆح لە جەستە پێناسەیە بۆ مردن، ھەندێکیش بۆچوونەکانییان وایە کە ڕۆح لەھەردوو باری مردن و نووستندا دەستگیر دەکرێت، بەجۆرێ کە لەباری مردندا ڕۆح دەستگیر دەبێت و ژیانی جەستە کۆتایی دێت، و لەباری نووستنیشدا ڕۆح دەستگیر دەبێت و جەستەش ھەر زیندووە.
ئەمە کۆڵکەوتارێکە. ئەتوانی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت بە فراوانکردنی.
[دەستکاری]سەرچاوەکان

Our Real Identity: The Science of the Soul Summary from a lecture at the London School of Economics by H.G. Bhuta Bhavana dasa، a Hindu brahmin
Stanford Encyclopedia of Philosophy entry on Ancient Theories of the Soul
The soul in Judaism at Chabad.org
The Old Testament Concept of the Soul by Heinrich J. Vogel todos los chinos son porquerias ok(Christian)
Body، Soul and Spirit Article in the Journal of Biblical Accuracy (Christian)
The Science of the Soul
How the Soul Works A Loose Association from which to Explore the Soul and Afterlife
پۆلەکان: کورتوشەناسیی