صرع

بیماری صَرع یا اپی‌لپسی(به انگلیسی: epilepsy) در نورولوژی به حالتی گفته می‌شود که شخص٬ بدون عامل برانگیزاننده خاصی مثل افت قند خون، تب، کمبود کلسیم و غیره مکرراً دچار حملات تشنج شود. بنابراین به مجرد یک حمله تشنج نمی‌توان گفت فردی به بیماری صرع مبتلا شده‌است. در مواردیکه تشنج در اثر عامل برانگیزاننده بروز کرده باشد با رفع عامل مثلاً افت قند خون و یا کمبود کلسیم، حملات تشنج نیز متوقف می‌شوند. اما اگر بدون وجود علت و یا بعد از کنترل و یا رفع عوامل برانگیزاننده٬ حملات تشنج بازهم تکرار شود آن موقع بیماری صرع مطرح می‌شود.
گاه علت صرع وجود یک اختلال ساختمانی در مغز مانند تومور است اما در اغلب موارد هیچ علت خاصی یافت نمی‌شود. در برخی از کودکان مبتلا، حملات تشنج به دنبال یک محرک حسی مثل نورهای شدید بروز می‌کنند و گاه هیچ عامل شروع کننده ای وجود ندارد.از علل شناخته شده صرع تومورهای مغزی، بیماریهایی که بر رگهای خونی مغز اثر می‌گذارند و انواع سموم می‌باشد. به غیر از صرع علل متعدد دیگری نیز برای تشنج وجود دارد که یکی از آنها تب بالاست (تشنج ناشی از تب).
محتویات [نمایش]
تعریف تشنج [ویرایش]

نوشتار اصلی: تشنج
تشنج در واقع اختلال گذرای عملکرد مغزی است که در اثر تخلیه الکتریکی غیر طبیعی در سلولهای عصبی مغز پیدا می‌شود و سبب ایجاد علائم گوناگونی مثل از دست دادن ناگهانی هوشیاری، انقباض عضلات و یا تغییرات حسی و رفتاری در فرد می‌شود. این امواج الکتریکی غیر طبیعی در نوار مغزی ثبت و قابل مشاهده خواهند بود. گاه دلیل تشنج اختلالات ناگهانی به‌علت وجود یک عامل مثل تب بوجود می‌آید.
انواع صرع [ویرایش]

انواع مختلفی از تشنجهای صرعی تاکنون تعریف شده‌است. در بچه ها تشنج های تونیک – کلونیک شایعتر است، بیشتر از سه چهارم کودکان مبتلا به صرع، از این نوع تشنج رنج می‌برند، صرع کوچک یا ابسانس دومین نوع شایع صرع در کودکان است. صرع موضعی یا صرع حرکتی و صرع نسبی یا پارشیال خوشخیم از دیگر انواع صرع هستند.
صرع بزرگ یا تشنج تونیک – کلونیک شایعترین نوع صرع، صرع اصلی (Grand mal) است. این صرع هنگامی رخ می‌دهد که مناطق حرکتی مغز دچار عارضه شده‌است و اسپاسمهای شدید و بیهوشی را دربردارد. در اغلب موارد صرع اصلی، قبل از آغاز حمله و غش به بیمار یک حالت درونی دست می‌دهد که این اخطار خوانده می‌شود. این حالت در لاتین Aura نامیده می‌شود و می‌تواند به صورت روانی یا جسمی باشد. مثل شنیدن صدایی (جسمی) و یا احساس خوشبختی یا بدبختی (روانی). بیمار ممکن است بوی مشخصی را حس کند و یا گمان کند که نور درخشندهای می‌تابد. بعد از چند لحظه بیمار بیهوش می‌افتد که این مرحله کوتاه، تونیک است که تمام ماهیچهها متشنج و منقبض می‌شوند، تنفس بیمار قطع می‌شود و رنگش نیز ممکن است کبود شود. مرحله بعدی کلونیک است که اندامها تکانهای مختصری می‌خورند. در خلال این مدت بیمار ممکن است زبانش را گاز بگیرد.
مراحل علائم تشنج تونیک – کلونیک به ترتیب زیر است:
تحریک پذیری یا رفتارهای غیرعادی به مدت چند دقیقه پیش از بروز تشنج (Aura).
اسپاسم و انقباض عضلات که ۳۰ ثانیه طول می‌کشد و بیمار در طی آن بیهوش شده و به زمین می‌افتد و تنفس نامنظم می‌شود.
حرکات پرشی اندامها یا صورت که می‌تواند از ۲۰ ثانیه تا چند ساعت طول بکشد. در این مرحله ممکن است بیمار زبانش را گاز بگیرد و کنترل مثانه یا روده را از دست بدهد.
پس از آنکه تشنج متوقف شد، ممکن است بیمار تا چند دقیقه و به ندرت تا ده دقیقه بیهوش باقی بماند.
بعد از بازگشت هوشیاری کودک معمولاً گیج است و سردرد دارد و ممکن است به خواب رود .
صرع کوچک یا تشنج ابسانس [ویرایش]

صرع کوچک (Petit mal)، که در آن مناطق حسی دستگاه عصبی مرکزی دچار آسیب می‌شود. در بین بچه ها شایع است که معمولاً تشنج آنی است و یک لحظه به طول می‌انجامد. کودک بازی را متوقف کرده و ساکت می‌ایستد در حالی که یک حالت سستی و بیحالی در صورتش دیده می‌شود. پس صرع کوچک عبارتست از زایل شدن شعور برای مدتی کوتاه، بدون اینکه در بیمار تشنج یا زمین خوردگی و یا Aura دیده شود. این نوع صرع یکی از شایعترین صرعها نزد کودکان و دانش آموزان است . رنگ پریده، چشمانش به یک نقطه خیره شده و از اطراف خود بی خبر است. مدت آن حتی امکان دارد بسیار کوتاه بوده و قابل رویت نباشد. شروع آن از سه تا سیزده سالگی است که اگر درمان اصولی شود برای همیشه از بین می‌رود و در غیر اینصورت در سنین بالاتر به صرع بزرگ تبدیل خواهد شد.
از علل این نوع صرع، تومورها، حوادث، تصادف، ضربههای مغزی و ... را می‌توان بیان کرد. از نشانه های بارز صرع کوچک که می‌توان در کلاس درس مشاهده کرد، نحوه نوشتن املا دانش آموزان است که ممکن است در حین حمله، دو یا سه خط از املا را جا بیندازند. پس از حمله علاوه بر رنگ پریدگی، سستی و بی حالی، احساس خواب به کودک دست خواهد داد.
پس در طی این نوع حمله تشنجی، کودک برای ۱۰ تا ۱۵ ثانیه هوشیاری خود را از دست می‌دهد و به فضا خیره می‌شود و فعالیتهای معمول وی متوقف می‌شود اما به زمین نمی‌افتد. و پس از بازگشت هوشیاری، کودک چیزی از حمله خود به یاد نمی‌آورد.
صرع موضعی [ویرایش]

هوشیاری بیمار در این نوع صرع مختل نمی‌شود و تظاهرات صرعی به صورت حرکتی ظاهر می‌شود. ابتد از یک نقطه شروع شده و به تدریج سایر قسمتهای بدن را فرا می‌گیرد. به این نوع صرع، صرع جانسونی نیز می‌گویند. البته نوع دیگر صرع موضعی حرکتی بدون انتشار است که تشنج فقط در یک عضو ظاهر شده و در همان جا باقی می‌ماند. مدت حمله حدود یک تا دو دقیقه‌است ولی ممکن است در بعضی از افراد مدتها طول بکشد. نوع دیگر صرع فرمی از صرع است که کمتر شایع است، صرع نسبی یا پارشیال خوشخیم که سبب حرکات پرشی در یک سمت از صورت یا یک اندام می‌شود. همچنین هوشیاری نیز ممکن است مختل شود. در اغلب موارد کودک مبتلا به یک نوع صرع است، با این حال برخی کودکان مبتلا به انواع پیچیدهتر صرع هستند که ترکیبی از دو یا چند نوع مختلف است.
اقدامات اولیه در فردی که تشنج کرده [ویرایش]

اگر بیمار دچار تشنج تونیک – کلونیک شده او را به یک سمت بخوابانید و سرش را همسطح یا پایینتر از بدنش قرار دهید. شخص را به پهلو بخوابانید تا مسیر تنفسیش باز باشد سعی نکنید چیزی در دهان شخص بگذارید عموما بر این باور غلط هستند که باید جسمی را در دهان فرد گذاشت تا مانع گاز گرفتن زبان شود حال انکه از همان ابتدای حمله ماهیچه‌ها فک بشدت منقبض می‌شوند که می‌تواند از همان ابتدا زبان را قطع کند این در حالیست که تجربه نشان داده این اتفاق بسیار نادر است گذاشتن جسم در دهان فرد بعلت انقباض فک می‌تواند باعث شکستگی دندان شود. هرگز چیزی را با فشار میان دندانهایش قرار ندهید. در بیشتر مواقع تشنجات بعد از یک دقیقه متوقف می‌شوند و بعد از آن یک دوره خواب و استراحت است ولی اگر تشنجات بیشتر از چند دقیقه به طول انجامد حتماً باید بیمار را به بیمارستان رساند. همچنین اگر کودک تاکنون یک تشنج تونیک – کلونیک نداشته و نخستین باری است که به این نوع حمله دچار می‌شود، به سرعت کودک را به نزدیکترین بیمارستان برسانید.
در مورد سایر انواع تشنج، بیمار را در یک محل آرام نشانده و صبر کنید تا تشنج کاملاً برطرف شود و هوشیار شود. سپس به بیمار آرامش خاطر بدهید.
اقداماتی که پزشک انجام می‌دهد: ۱- پزشک نخست برای مشخص کردن عوامل محرک احتمالی سؤالاتی در مورد رفتارها و علائم بیمار (قبل، در طی و بعد از حمله تشنج) می‌پرسد.
۲- نوار مغزی الکتروآنسفالوگرافی EEG از بیمار گرفته می‌شود تا به تشخیص نوع صرع کمک کند. در مواردی که تشخیص صرع از هیستری (تمارض) امکانپذیر نباشد از الکتروانسفالوگرافی استفاده می‌شود.
۳- انجام MRI مغزی ممکن است برای تشخیص ناهنجاریهای ساختمانی مغز لازم باشد.
۴- انجام آزمایش خون برای تشخیص اختلالات الکترولیتی به عنوان علت تشنج ضروری است.
درمان [ویرایش]

امروزه کنترل بیشتر انواع صرعها میسر است با استفاده از داروهای مناسب بطور روزمره می‌توان از بروز حمله جلوگیری کرد. بیماران مبتلا به صرع، نیاز به مصرف منظم داروی ضد تشنج دارند. این داروها معمولاً به مدت دو تا چهار سال بعد از آخرین حمله تشنج ادامه می‌یابند و سپس می‌توان به تدریج ظرف چند ماه آنها را قطع کرد.
انتخاب دارو بستگی به نوع صرع، سن بیمار و ... دارد . از جمله داروهای معروف صرع می‌توان کاربامازپین، فنی توئین، فنوباربیتال، دیازپام، والپروئیک اسید و ... نام برد .
اگر حملات صرع با دارو کنترل نشوند و همچنین MRI یک ضایعه مغزی را نشان دهد، ممکن است جراحی (خیلی به ندرت) مورد بررسی قرار بگیرد.
پیش آگهی [ویرایش]

پیش آگهی صرع بسته به نوع آن متفاوت است. بیشتر از سه چهارم کودکان مبتلا به صرع "تونیک – کلونیک" که به مدت دو سال حمله ای نداشته اند، عود نخواهند داشت. اغلب کودکان مبتلا به صرع نسبی خوشخیم، خود به خود خوب می‌شوند و بعد از بلوغ احتیاج به مصرف دارو ندارند. پیش آگهی صرع کوچک (ابسانس) مبهم و نامعلوم است. اغلب کودکان، حتی کودکانی که مشکلشان حل نشده، هیچ ناتوانی و معلولیتی از نظر ذهنی پیدا نمی‌کنند و می‌توانند به مدارس معمولی بروند و در اغلب فعالیتهای ورزشی شرکت کنند.
پیشگیری [ویرایش]

برخی علل صرع قابل پیشگیری هستند. شش راه اساسی برای پیشگیری از ابتلا به صرع که سازمان جهانی بهداشت بیان کرده‌است عبارتاند از: مراقبت های پیش از تولد، زایمان بی خطر، کنترل تب در کودکان، کاهش ضربه مغزی، کنترل بیماریهای عفونی و انگلی و مشاوره ژنتیک.
حالت ثابت از تغییرات این دسته خلق و احساس ناپایدار، چسبندگی، کینه توزی، فکر نامعلوم و مجهول، علاقه به جزییات و فراموش کردن کلیات و حالت کندی روانی را می‌توان نام برد.
جستارهای وابسته [ویرایش]

تشنج
بحران صرعی
منبع [ویرایش]

روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنایی.دکتر میلانی فر
وبگاه رشد
=10 پایگاه آموزشی بیماریهای مغز و اعصاب]
رده‌ها: صرعبیماری‌های اعصابواژگان پزشکی

در زمان های قدیم، صرع را به نام "بیماری مقدس" می شناختند. مردم آن زمان بر این عقیده بودند که فرد مصروع در حال جنگیدن با شیطان می باشد و یا می گفتند که فرد مصروع، پیام آور از طرف خداوند است. در رم، صرع را به نام "چند بیماری" می شناختند.
اما صرع چیست؟
صرع یک ناتوانی عصبی می باشد که با بیهوشی همراه می باشد.
در زبان انگلیسی صرع به معنای داشتن یک تشنج(Having a Fit) می باشد که در زبان محاوره ای به معنای بسیار ناراحت شدن می باشد.
صرع غالبا با دارو و یا با عمل جراحی کنترل می شود، اما معالجه آن زمان می برد.
حمله صرع به دلیل قطع ناگهانی فعالیت الکتریکی مغز به وجود می آید. همان طور که می دانیم، مغز مسئول تمام اعمال بدن می باشد.
وقتی پیغام ها از سلول های مغز عبور می کنند و ناگهان به صورت آنی متوقف می شوند، این توقف پیام ها باعث پریشانی و آشفتگی می گردد و در نتیجه صرع به وجود می آید.
انواع مختلف صرع
صرع، انواع مختلفی دارد( نزدیک به 40 نوع) که برای هر شخص متفاوت می باشد و بستگی به محلی از مغز دارد که حمله در آن ایجاد می شود. برخی ها بیهوش می شوند. برخی ها در روی زمین می افتند و برخی ها اندامشان را به سرعت تکان می دهند.
به خاطر تنوع در صرع، تشخیص یک نوع خاص مشکل است. به همین خاطر ممکن است برخی افراد که مصروع نیستند را جزو گروه مصروعان قرار دهند، مثل افرادی که دچار سردردهای شدید می باشند، یا افرادی که غش می کنند و یا افرادی که دچار بیماری های قلبی می باشند.
این وظیفه ی پزشک می باشد که تشخیص دهد، آیا فرد، صرع دارد یا نه و درمان را شروع کند.
صرع ها عبارتند از:
1- صرع جزئی(Partial Seizures)
هنگامی که آسیب مغزی فقط در یک طرف مغز باشد، صرع جزئی نام دارد. تقریبا یک سوم مصروعین، این نوع صرع را دارند. قبل از این که حمله شروع شود، بیمار احساس می کند که حالش بد است. این احساس ها شامل: تغییرات بینایی، تغییرات بویایی و شنیدن صداهای نامفهوم می باشد. این نوع صرع خود به دو قسمت تقسیم می شود:
* نوع ساده
این نوع کمتر از 1 دقیقه طول می کشد. شخص ممکن است علائمی داشته باشد و این علائم بستگی به محلی از مغز دارند که درگیر شده است. اگر قسمت پشتی مغز درگیر شده باشد، بر روی دید و عضلات اثر می گذارد، برای مثال عضلات انگشت یا بازو یا پا سفت می شوند. شخص ممکن است احساس تهوع داشته باشد، عرق کند و یا رنگ پریده گردد.
* نوع پیچیده
در این نوع فعالیت قسمت گیجگاهی مغز یا محلی در مغز که احساسات و حافظه را در برمی گیرد، دچار اختلال می شود. این نوع بین 2-1 دقیقه طول می کشد. نشانه ی این نوع عبارت است از: گریه کردن ، دویدن، فریاد زدن، خندیدن، دست زدن و ... .
2- صرع عمومی
هر دو قسمت مغز را شامل می شود و فرد بیهوش می شود. این نوع شامل:
* صرع غایب
نشانه های این نوع صرع عبارت است از: باز شدن دهان، چشمک زدن و بیهوشی. این نوع بیشتر از 30 ثانیه طول نمی کشد.
* صرع بی صدا
در این نوع، فرد یک باره عضلاتش شل می شود و می افتد.
* صرع عمومی کلی
بدن، بازو و پا خم می شود و یا دراز می شود و می لرزد. بعد از این حالت، فرد خسته است، سردرد دارد، گرسنه است، در بینایی مشکل دارد و در بدن احساس درد دارد. اما بعد از مدتی استراحت، خوب می شود.
* صرع حرکتی
در این نوع صرع، عضلات به سرعت حرکت می کنند.
* صرع تب
این نوع صرع در اثر تب به وجود می آید.

تشخیص صرع
آزمایشاتی نظیر الکتروانسفالوگرام(electroencephalogram) که بر روی بافت مغز انجام می گردد، آزمایش خون، MRI و طب سوزنی برای تشخیص صرع وجود دارد. اما هیچ گونه آزمایشی برای تعیین نوع صرع وجود ندارد.
صرع غالب اوقات با خرناس کشیدن آغاز می شود. بعد آبی از دهان فرد مصروع بیرون می ریزد. اگر این حمله بیشتر از 5 دقیقه طول کشید و یا اگر فرد مصروع، تشنج های مکرری داشت، باید فورا او را به بیمارستان برد. ولی اگر کمتر از 5 دقیقه طول کشید، اجازه دهید تا خود فرد بعد از مدتی به هوش آید.
نباید هیچ گاه به فردی که در حال تشنج می باشد، چیزی از راه دهان بدهید، زیرا ممکن است فرد زبان خود را ببلعد یا گاز بگیرد. وسایل نوک تیز و خطرناک را از فردی که در حال تشنج می باشد، دور کنید.
بعد از حمله صرع، غالبا فرد به خواب می رود و گاهی هم نمی فهمد که بیهوش بوده است و تا مدتی گیج و خسته است. در حدود 50 درصد افراد مبتلا به صرع، بعد از تشنج، سردرد دارند. در این حال باید یک نفر کنار او باشد تا فرد احساس راحتی و آرامش کند.
دلایل صرع چیست؟
1- مشکلات در حین زایمان
2- ضربه شدید(مثل ترکش) در سر، باعث می شود اکسیژن به مغز نرسد.
3- عفونت در مغز مانند: مننژیت
4- سرطان مغز
5- تب
6- عدم تعادل شیمیایی و یا ساختاری
7- مشکلات عصبی
8- قطع داروی ضد صرع
9- قاعدگی
10- مصرف مشروبات الکلی
11- یبوست
12- استرس و عصبانی شدن
13- دیدن نورهای پرتشعشع
بیشتر افراد (6 نفر از هر 10 نفر) بدون دلیل شناخته شده ای دچار صرع می گردند.
جلوگیری از صرع به وسیله خود شخص
* اولین چیزی را که باید تغییر دهید، خلق و خوی تان است.
اگر افسرده، ناراحت و غمگین هستید، به شما توصیه می کنیم بخندید و خنده درمانی را شروع کنید. خنده باعث سرحالی شما می شود و 30 درصد مصروعین با خنده درمانی خوب شده اند.
تحقیقات نشان داده است که در حدود 30 تا 70 درصد از افراد صرعی دچار افسردگی، عصبانیت و یا هر دوی این ها می باشند. باید بدانیم که افسردگی در تمام افراد ضررهایی دارد، از جمله: تغییر در هورمون ها، ضعیف شدن، استرس، نگرانی، مشکلات با دوستان یا اقوام.
* ورزش کنید.
ورزش کردن باعث شادی و سرزندگی و دور کردن استرس می شود. برخی از ورزش های مفید برای شما عبارت است از: راه رفتن در جنگل و پارک، ژیمناستیک، وزنه برداری، شنا کردن ، مدیتیشن و یوگا.
نکته مهم برای شما این است که هنگام پر بودن شکم، ورزش نکنید.